Zaprawianie ziarna zbóż chroni przed chorobami
Zaprawianie ziarna zbóż jest zabiegiem obligatoryjnym w produkcji roślinnej. Zboża ozime od wschodów atakowane są przez szereg patogenów chorobotwórczych, które mogą znajdować się w glebie oraz ziarnie. Niektóre z nich zwalczyć można tylko przy użyciu zapraw.
Przy użyciu zapraw zwalczać można szereg niebezpiecznych chorób zbóż: śnieć cuchnącą pszenicy, śnieć gładką pszenicy, śnieć karłową, pleśń śniegową, zgorzel siewek, głownię pylącą pszenicy, pasiastość liści jęczmienia, głownię zwartą jęczmienia, głownię pylącą jęczmienia, głownię źdźbłową żyta, ostrą plamistość oczkową.
Śnieć cuchnąca pszenicy
Śnieć cuchnąca pszenicy (sprawca: Tilletia tritici) objawy daje po wykłoszeniu. Na skutek porażenia rośliny chore są na ogół o 1/3 niższe od zdrowych, sinozielone, nieco srebrzyste. W miarę dojrzewania kłosy stają się rozpierzchłe, sztywne i się nie pochylają pod ciężarem ziarna. W zaatakowanych kłosach ziarniaki są pękate, krótkie, lekkie, wypełnione brunatną mazią o śledziowatym zapachu, który przy silnym porażeniu (całe kłosy) jest wyczuwalny na plantacji. Chore rośliny rozwijają się i dojrzewają, ale nie wydają plonu. Wysoka szkodliwość wiąże się z zanieczyszczeniem powierzchni zdrowych ziarniaków przez Tilletia tritici. Ich wykorzystanie do siewu bez zastosowania zapraw powoduje dalsze rozprzestrzenianie się choroby. Śnieć cuchnąca pszenicy rozwija się podczas kiełkowania w szerokim zakresie temperatur (0-30°C), ale najszybciej przy 5-10°C.
Podobne objawy wywołuje grzyb Tilletia controversa – sprawca śnieci karłowej pszenicy.Po wykłoszeniu wnętrze ziarniaków wypełnia brunatnoczarny pył (teliospory). Źdźbła chorych roślin są zazwyczaj o 1/2 krótsze od zdrowych. Przy infekcji śniecią karłową pszenicy krzewienie roślin jest większe niż przy śnieci cuchnącej pszenicy.
Głownia pyląca
W pszenicy sprawcą głowni pylącej jest grzyb Ustilago tritici, w jęczmieniu – Ustilago nuda. Objawy choroby uwidaczniają się w momencie kłoszenia zbóż, gdy z porażonych roślin wydostają się ciemnobrunatne kłosy. Chore rośliny rozwijają się, ale nie wydają plonu. Ciemne kłosy w łanie ocierają się o zdrowe i teliospory (ciemny pył) przedostają się na zielone rośliny. Grzyb wnika do wnętrza kwitnących kłosów i zasiedla rozwijające się ziarniaki. Przenosi się dalej z ziarnem. Grzybnia rozpoczyna rozwój podczas kiełkowania, najsilniej w czasie ciepłej i wilgotnej pogody, przy temperaturze 16-22°C.
