Kiszone ziarno kukurydzy w żywieniu krów mlecznych
Kiszone ziarno kukurydzy w żywieniu przeżuwaczy stanowi doskonałe źródło energii w skarmianej dawce, zwłaszcza u wysokowydajnych krów mlecznych. Często jest uzupełnieniem kiszonki z całych roślin kukurydzy, a czasem potrafi całkowicie ją zastąpić.
Uprawa kukurydzy w ostatnich latach na obszarze naszego kraju ciągle rośnie. Szacuje się, że w tym roku wynosi około 1,75 mln ha, z czego 60 proc. to kukurydza przeznaczona na ziarno, a pozostałe 40 proc. na kiszonkę. Ziarno kukurydzy, poza wysuszeniem, daje również wiele innych możliwości jego wykorzystania.
Kukurydza w żywieniu przeżuwaczy
W żywieniu krów mlecznych cały czas dominują kiszonki z całych roślin kukurydzy. Są one znakomicie wykorzystywane przez zwierzęta, dobrze się bilansują z innymi komponentami i dają dużo masy, co jest bardzo istotne dla wielu producentów mleka, gdyż często uprawiają oni małe obszary gruntów, a muszą jeszcze wyprodukować inne surowce do produkcji. Kiszonka z całych roślin kukurydzy nie jest jednak pozbawiona wad, a jej zbiór często przysparza najwięcej problemów. Ustalenie terminu zbioru, odpowiednie warunki atmosferyczne przy zbiorze, właściwe rozdrobnienie, ubicie zakiszanej masy i jej przykrycie – to wszystko powoduje, że o błąd nietrudno.
W żywieniu przeżuwaczy coraz większą popularnością cieszy się kiszone ziarno kukurydzy, które stanowi doskonałe źródło energii w dawce, zwłaszcza u wysokowydajnych krów mlecznych. Często jest uzupełnieniem kiszonki z całych roślin kukurydzy, a czasem potrafi całkowicie ją zastąpić. Zdarza się tak zwłaszcza wtedy, gdy w gospodarstwie jest dużo użytków zielonych, na których opiera się żywienie, uzupełniane w razie potrzeby słomą zapewniającą odpowiednią ilość włókna w dawce.
Kiszone ziarno kukurydzy – komponent w żywieniu
Kiszone ziarno kukurydzy różni się od suszonego ziarna wyższą wartością pokarmową oraz strawnością i dostępnością energii, dlatego zalecane jest w żywieniu zwierząt, zwłaszcza krów mlecznych. Zakiszone ziarno powinno się stosować do skarmiania u przeżuwaczy po upływie 2-3 miesięcy od odcięcia dostępu powietrza. Ziarno od kiszonki z całych roślin różni się przede wszystkim zawartością energii, która jest ponad 2-krotnie wyższa od kiszonego ziarna i wynosi około 0,8 JPM (jednostka paszowa produkcji mleka), a dla kiszonki z całych roślin około 0,27-0,35 JPM, w zależności od warunków i czasu zbioru. Atutem, który znacząco przemawia za uzupełnianiem dawki kiszonym ziarnem kukurydzy, jest również jej sposób trawienia przez przeżuwacze. Komponent ten jest dobrym źródłem skrobi o ograniczonym rozkładzie w żwaczu, co oznacza, że spora część energii zawarta w ziarniaku przedostaje się do jelita cienkiego i tam ulega trawieniu. Jest to szczególnie ważne u wysokowydajnych krów mlecznych, gdyż ciężko w samym żwaczu zaspokoić ich potrzeby produkcyjne. Badania wykazały, że kukurydza typu flint zawiera blisko o 50 proc. więcej skrobi by-pass (trafiającej w stanie nienaruszonym do jelita) niż kukurydza typu dent. Nie zaleca się jednak stosowania tej paszy pod koniec laktacji, gdyż może wpływać na nadmierne otłuszczanie się krów.
Zbiór kukurydzy na kiszenie ziarna
Żniwa kukurydziane, w zależności od pogody, przypadają na okres od połowy października do końca listopada, a czasem dłużej. Ziarno kukurydzy uzyskuje pełnię dojrzałości przy wilgotności 35-40 proc., którą określa się przy pomocy wilgotnościomierza. Można również skontrolować, czy ziarno zakończyło już swój wzrost, poprzez sprawdzenie pojawienia się czarnej plamki na czubku ziarniaka. Ziarno przeznaczone do suszenia zbiera się dopiero wtedy, gdy warunki na to pozwalają, przy wilgotności do 30 proc. Wówczas koszty wysuszenia są optymalne. Do kiszenia ziarna zaleca się wilgotność około 25-35 proc., przez co można przyśpieszyć zbiór kukurydzy z pola średnio o 2 tygodnie, niż w przypadku roślin przeznaczonych do suszenia.
Dla przeżuwaczy takie ziarno po zbiorze musi zostać odpowiednio rozdrobnione, aby zwierzęta mogły je w pełni wykorzystać. Dlatego też ważna jest jego wilgotność wyjściowa, gdyż zbyt mokre ziarno będzie się ciężko rozdrabniać, zaklejając elementy robocze maszyny rozdrabniającej. Zaleca się, aby rozgnieść ziarniaki przy pomocy gniotownika, zostanie wtedy zachowana struktura ziarna, ale w praktyce wiele gospodarstw stosuje śrutowanie, ponieważ jest ono lepiej wykorzystywane przez zwierzęta. Rozkruszony materiał, tak jak w przypadku kiszonki z całej rośliny, należy zakonserwować.
Kiszenie ziarna kukurydzy
Ziarno kukurydzy najczęściej zakisza się w rękawach foliowych, ponieważ w takiej postaci jest najlepiej zabezpieczone przed psuciem się, a każde uchybienie w przygotowaniu tego rodzaju paszy generuje dość spore straty. Do rękawa materiał pakowany jest specjalnymi maszynami, które najpierw rozdrabniają ziarno, a następnie je wpychają, równomiernie przy tym rozkładając i ubijając. Technologia ta jest jednak częściej stosowana w większych gospodarstwach, przy dużych ilościach ziarna do zakiszenia, z powodu jej wysokich kosztów. Poza tym właściciele maszyn rzadko przyjeżdżają do pakowania niewielkiej ilości paszy.
Przy mniejszych ilościach albo braku dostępu do usługi zakiszania w rękawie stosuje się worki typu big-bag lub zwykłe pryzmy czy silosy. Przygotowanie worków jest bardzo proste w obsłudze. Wystarczy tylko rozdrobniony materiał wrzucić do big-baga, pamiętając, aby był w nim wkład foliowy, następnie materiał zagęścić i szczelnie zamknąć.
Pryzmy są bardzo podobne do tych, w których przechowuje się kiszonki z całych roślin kukurydzy. Różnica polega na rozłożeniu folii. Do zakiszania ziarna zaleca się szczelne wyłożenie folią dna pryzmy, aby zminimalizować straty. Następnie usypuje się kopiec, ubija i zamyka szczelnie, tak jak inne pryzmy. W ten sposób powstaje coś rodzaju rękawa, bez konieczności wykorzystywania specjalnych maszyn.
Tekst i zdjęcia: Arkadiusz Trzciński