Przygotowanie pola pod rzepak

22 Lipca 2024

Przygotowanie pola pod rzepak

Rzepak ozimy należy do roślin o największej powierzchni uprawy w naszym kraju. Jego nasiona wykorzystuje się do produkcji oleju, zaś makuchy są cennym źródłem białka dla zwierząt. Podpowiadamy, jak przygotować pole pod rzepak w orkowym i bezorkowym systemie uprawy.

Pomimo pojawiających się trudności w uprawie rzepaku ozimego, takich jak presja szkodników i przedłużające się okresy suszy, utrzymująca się wysoka cena nasion na rynkach światowych zachęca rolników do kontynuacji lub rozpoczęcia jego uprawy. W sprzyjających latach może bowiem przynieść wysokie zyski dla gospodarstwa. 

Wymagania

Rzepak posiada zarówno formę jarą, jak i ozimą, z czego ta druga w zdecydowanej większości uprawiana jest w naszym kraju. Pod jego uprawę powinny być przeznaczane najlepsze gleby, zasobne w składniki pokarmowe, materię organiczną, potrafiące utrzymać wodę, o odczynie lekko kwaśnym do zasadowego. Najlepszymi przedplonami dla rzepaku są rośliny poprawiające strukturę gleby i wnoszące azot – jak motylkowe wieloletnie czy bobowate grubonasienne, jednak z praktycznego punktu widzenia dobrymi przedplonami są także zboża, w szczególności te wcześniej schodzące z pola, jak jęczmień ozimy i jare, które pozostawiają mniejszą ilość resztek pożniwnych. Rzepak dla wielu gospodarstw stanowi jedyny przerywnik zbożowego płodozmianu, zwiększając plon pszenicy uprawianej w następstwie mniej więcej o 1 t/ha ziarna. Jednym z najtrudniejszych momentów w jego uprawie są wschody. W ich okresie, pod koniec sierpnia, występują susze lub nawalne deszcze, co często zaburza wyrównane wschody – i pod tym kątem spróbujemy dobrać odpowiedni sposób przygotowania pola.

Strip-till w rzepaku

Z roku na rok coraz popularniejszym sposobem zakładania plantacji rzepaku staje się technologia pasowa. W szczególności sprawdza się ona w suchych latach, pozwala oszczędzać wodę glebową i zwiększać szanse na dobre wschody rzepaku w takich warunkach. Rzepak wysiewany jest wówczas punktowo w rozstawie rzędów buraczanych (45 cm) lub węższym, jeśli możliwości techniczne siewnika na to pozwalają. Na głębokość 25-30 cm spulchniany jest wyłącznie wąski pas gleby, na jego dnie umieszczany jest nawóz, by w tym samym przejeździe wysiać także nasiona rzepaku. Dzięki talerzom pracującym na samym przodzie agregatu resztki pożniwne znajdujące się na powierzchni pola rozgarniane są z łoża siewnego i przesuwane na bok. Pozostają w międzyrzędziach, tworząc tam mulcz, ale nie powinno być ich w samym pasie siewnym. Jeżeli uda się tak przygotować pole, to stworzone zostaną dobre warunki do wschodów rzepaku. W szczególności w suchych warunkach ograniczone będzie parowanie wody, a siewka nie będzie miała kontaktu ze słomą, która szybko wchłania wodę i ogranicza jej wschody. Wreszcie nasiona będą równomiernie rozmieszczone na powierzchni pola i wysiane na równą głębokość. 

Uprawa ścierniska pod strip-till

Uprawa ścierniska pod siew strip-till musi być dostosowana do zasady działania siewnika. Słoma zbóż musi być dobrze rozdrobniona i rozłożona na polu. Wzruszenie ścierniska ma na celu raczej wyrównanie rozłożenia resztek niż ich wymieszanie. Najlepiej sprawdzą się tutaj brony sprężyste, mogą być również bardzo płytko ustawione brony talerzowe. W zdecydowanej większości przypadków należy uprawiać jednak bardzo płytko, tak by nasiono rzepaku trafiło na ziemię wolną od słomy i resztek. To zapewnią talerze rozgarniające w agregacie strip-till, ale tylko wtedy, gdy głębokość wymieszanych resztek będzie mniejsza niż głębokość robocza pracy talerzy. 

Ważną kwestią w uprawie ścierniska jest zachowanie maksymalnej ilości wody w glebie. Dokonuje się tego przez niszczenie samosiewów zbóż. Najgroźniejszym z tej perspektywy jest jęczmień, który potrafi wyciągnąć z gleby ostatnią kroplę wody. Płytkie wzruszenie gleby pobudza osypane nasiona do kiełkowania. Ich niszczenie można w dalszej części prowadzić za pomocą herbicydów totalnych, nawet więcej niż raz w przypadku dużej presji chwastów. Na pewno kilka dni przed siewem taki zabieg wyczyści stanowisko i dobrze przygotuje pole pod siew.

Orkowy system uprawy 

W Polsce większość rzepaku ozimego uprawiana jest z wykorzystaniem pługa. Ta tradycyjna agrotechnika ma wiele zalet, ale także mankamentów. W szczególności okazuje się problematyczna na cięższych glebach w trakcie suszy, gdzie wschody rzepaku są utrudnione. Tutaj nie ma jednej uniwersalnej rady, jak postępować. Przykładowo, gdy słoma jest zbierana, najlepszym rozwiązaniem jest wykonanie orki razówki z wałem dogniatającym i od razu po tym zabiegu siew rzepaku. Innym razem sprawdzi się wykonanie orki najwcześniej, jak to możliwe po zbiorze przedplonu i uprawce pożniwnej oraz danie czasu glebie na zwietrzenie. Czasem uzasadnione jest spłycenie orki, ponieważ wierzchnia warstwa jest bardziej uwilgotniona niż głębsza i na odwrót. Decyzje powinny być podjęte indywidualnie, uwzględniać warunki siedliskowo-pogodowe w danym roku oraz możliwości pola.

Tekst: dr Stanisław Świtek, UPP

Zdjęcia: Katarzyna Szulc

Najnowsze artykuły

Jak przechować warzywa zimą bez strat?

Chcąc korzystać z warzyw świeżych w okresie zimy, należy zadbać o zabezpieczenie rezerw, które po zbiorze kierowane są do przechowywania.

8 Grudnia 2024

RSM zimą – prawidłowe przechowywanie

RSM w okresie zimy pod wpływem niskich temperatur będzie ulegał krystalizacji. Ponadto zbiorniki, w których przechowywany jest nawóz, narażone są na działanie korozji. Podpowiadamy, czy można ograniczyć te procesy.

7 Grudnia 2024

Konserwacja i przechowywanie maszyn rolniczych przed „snem zimowym”

Maszyny rolnicze po zakończeniu prac polowych powinny ponadto, być poddane przeglądowi technicznemu, w celu określenia ichstanu. Wskazane jest, aby taki przegląd przeprowadzić bezpośrednio po zakończeniu określonych prac daną maszyną, gdyż wtedy najlepiej pamiętamy, jakie zespoły robocze ostatnio nie funkcjonowały prawidłowo. Na pewno  nie powinien tych prac przeglądowych i konserwacyjnych pozostawiać do następnego sezonu. Najczęściej maszyny rolnicze stosowane w produkcji roślinnej, użytkowane są w ciągu roku przez krótki okres - kilku czy kilkunastu dni.

5 Grudnia 2024
USTAWIENIA PLIKÓW COOKIE

Na naszych stronach internetowych wykorzystujemy technologie internetowe różnego rodzaju – własne i od osób trzecich – w tym pliki cookie, aby zoptymalizować Państwa doświadczenia. Oprócz technologii internetowych, które są niezbędne do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania strony www, obejmują to również technologie internetowe do analityki internetowej i wyświetlania ukierunkowanych reklam. Korzystanie z nich jest dobrowolne i wymaga Państwa zgody. Użytkownik może w każdej chwili wycofać swoją zgodę ze skutkiem na przyszłość lub zmienić ustawienia pod linkiem „Zmień moje preferencje” lub bezpośrednio w przeglądarce internetowej.

Dodatkowe informacje na temat przetwarzania danych i zawartości technologii internetowych można znaleźć w naszej polityce prywatności oraz polityce dotyczącej plików cookie.