Termin, głębokość i norma siewu rzepaku
Rzepak ozimy w naszym kraju sieje się przez cały sierpień do początku września. Wybór najlepszego możliwego terminu siewu uzależniony jest od regionu oraz warunków panujących w danym sezonie uprawy.
Regiony w kraju różnią się poziomami średnich temperatur, co przekłada się na długość okresu wegetacji roślin i tym samym optymalny termin siewu. Zalecenia terminu siewu rzepaku Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin na podstawie danych wieloletnich opublikowane zostały ponad 20 lat temu. Od tego czasu obserwujemy stopniowe ocieplanie się klimatu i zacieranie się pór roku, dlatego za optymalny termin siewu przyjąć można pierwsze dni z rekomendowanych terminów, przy czym każdorazowo dobrze jest uwzględniać bieżącą pogodę, jak i lokalną historię warunków pogodowych.
Optymalny termin – kiedy siać
Optymalny termin siewu rzepaku najwcześniej przypada na wschodzie Polski, następnie przesuwa się w czasie na zachód kraju. W Polsce rzepak sieje się przez cały sierpień do początku września. Wg zaleceń najwcześniej rzepak sieje się na północnym wschodzie (5–10 sierpnia), następnie w Polsce wschodniej (10-15 sierpnia), centralnej (15-20 sierpnia), najpóźniej na południowym zachodzie (20–25 sierpnia).
Wpływ na rozpiętość terminu siewu ma średnia temperatur, która przekłada się na długość okresu wegetacji roślin. To do niej i regionu, w którym znajduje się pole pod rzepak, dopasowujemy odpowiednio termin siewu, uwzględniając, że suma średniodobowych temperatur w okresie jesiennej wegetacji powinna być na poziomie 850°C, tj. powyżej 5°C w ciągu doby. Wysiewając rzepak, bierzemy pod uwagę, że rośliny potrzebują ok. 75-80 dni jesiennej wegetacji, aby zdążyły się wystarczająco dobrze rozwinąć przed wejściem w spoczynek zimowy, do czego niezbędna jest im odpowiednia temperatura.
Wczesny siew
Termin siewu dostoswany jest do technologii wykorzystywanej w gospodarstwie i warunków na polu. Wczesny moment wysiewu ma zarówno zwolenników, jak i przeciwników. Z jednej strony można wykorzystać panującą wilgoć i korzystnie wpłynąć na rozwój systemu korzeniowego oraz rozety rzepaku, które będą silniejsze. Z drugiej – zwiększy się ryzyko porażenia przez agrofagi; wcześnie pojawiające się młode roślinki na polach są chętnie atakowane np. przez szkodniki, co obniża zdolność roślin do przetrwania zimy. Ponadto zachodzi niebezpieczeństwo nadmiernego wybujania roślin i łatwego ich wymarznięcia. Niektóre odmiany już jesienią mogą zacząć strzelać w pęd. Plantacje z wczesnych terminów wymagają często kilkukrotnej regulacji pokroju, zwłaszcza przy ciepłej i długiej jesieni.
Późny termin siewu
Rzepak siany późno nie jest już w tak dużym stopniu narażony na atak niektórych szkodników, ale jeśli suma temperatur będzie za niska, to rośliny mogą nie zdążyć odpowiednio się rozwinąć do czasu wejścia w spoczynek zimowy. Im późniejszy siew, tym mniejsza ilość dni pozostających do dyspozycji roślin w okresie jesiennej wegetacji, które są coraz krótsze, z mniejszą ilością godzin słonecznych. W efekcie słabo rozwinięty rzepak źle przezimuje, albo wytworzy za niską biomasę do uzyskania oczekiwanego plonu. Przyjmuje się, że siew rzepaku ozimego można opóźnić do 7 dni, wówczas obniżka plonu sięga poziomu kilku procent, ale już opóźnienie terminu do dwóch tygodni skutkuje 10-procentową redukcją plonu. Opóźniony siew lepiej znoszą odmiany o wysokim wigorze początkowym. Przy czym nie można kompensować zbyt późnego terminu zwiększeniem jesiennej normy wysiewu nasion oraz azotu na wiosnę.
Głębokość i norma wysiewu
Ilość wysiewanych nasion oraz głębokość ich umieszczenia w glebie także mają znaczenie w powodzeniu uprawy. Zarówno zbyt gęsty siew nie jest wskazany, jak i nadmierne zwiększanie normy wysiewu w terminie opóźnionym (wrześniowym). Powinniśmy dążyć do uzyskania jesienią obsady 35-45 roślin/m2 dla odmian mieszańcowych i 40-60 roślin/m2 dla odmian populacyjnych.
Zalecana norma wysiewu nasion:
- w terminie do 20 sierpnia to 35-45 nasion/m2 dla odmian mieszańcowych i 50-55 nasion/m2 dla odmian populacyjnych;
- w terminie 20-31 sierpnia to 45-50 nasion/m2 dla odmian mieszańcowych i nieco zwiększona norma powyżej 55 nasion/m2 dla odmian populacyjnych;
- przy siewie na początku września zwiększamy nieco normę powyżej 55 nasion/m2 dla odmian mieszańcowych, ale nie jest zalecany siew odmian populacyjnych w terminach opóźnionych.
Rzepak siejemy na głębokość:
- 1-2 cm na glebach cięższych i dostatecznie uwilgotnionych;
- 2,5-3,5 cm na glebach lżejszych, bardziej przesuszonych.
Tekst i zdjęcia: Katarzyna Szulc