Wczesnowiosenne zwalczanie chwastów w rzepaku i zbożach

Gatunki zimujące chwastów oraz wschodzące nieco później chwasty jare stanowią niemały problem na plantacjach ozimych rzepaku oraz zbóż. Dlatego ich skuteczne i szybkie wyeliminowanie z plantacji przy pomocy odpowiednich herbicydów jest wręcz nieodzowne. Niewykonanie zabiegu herbicydowego lub jego znaczne opóźnienie skutkuje najczęściej obniżeniem plonowania rzepaku i zbóż. 

Po pierwsze lustracja

Na polach zabezpieczonych jesienią proces ponownego zachwaszczenia będzie prawdopodobnie postępował wolniej, ale ze względu na możliwość wystąpienia sprzyjających warunków pogodowych mimo wszystko może się rozpocząć zdecydowanie wcześniej, niż zazwyczaj. Dlatego lustrację pól z oziminami najlepiej przeprowadzić pod koniec lutego (rzepaki) oraz na początku marca (zboża). W trakcie lustracji plantacji należy zwrócić uwagę na kondycję uprawianej oziminy oraz chwastów (koniecznie określić ich skład gatunkowy oraz liczebność). Po przeprowadzeniu lustracji jesteśmy już w stanie określić przybliżony termin wykonania zabiegu herbicydowego. Jedna bardzo istotna uwaga – nie śpieszmy się z zabiegiem opryskiwania i poczekajmy na sprzyjające warunki wilgotnościowo-termiczne.

Chwasty, których należy się obawiać

Zarówno na plantacjach rzepaku ozimego, jak i zbóż ozimych występują zasadniczo trzy typy zachwaszczenia: 

1. Chwasty zimujące (roczne lub wieloletnie), wykazujące się największą konkurencyjnością względem ozimin, dlatego należy je wyeliminować tak szybko, jak to możliwe (w szczególności dotyczy to plantacji rzepaku ozimego);
2. Chwasty ozime, ale wschodzące na wiosnę;
3. Chwasty jare, których wschody są bardzo rozciągnięte w czasie, dlatego zabieg herbicydowy najczęściej przeprowadza się w późniejszych fazach rozwojowych rośliny uprawnej, kiedy chwasty zdążyły już wykształcić co najmniej 2-3 liście właściwe (w szczególności dotyczy to plantacji zbóż).

Z gatunków zimujących rocznych na plantacji rzepaku możemy się spodziewać wystąpienia miotły zbożowej, wyczyńca polnego (regionalnie), samosiewów zbóż, rumianowatych (np. maruna bezwonna, rumianek pospolity), przytulii czepnej, fiołków, gwiazdnicy pospolitej, bodziszka drobnego czy stulichy psiej. A z chwastów wieloletnich: perzu właściwego, bylicy pospolitej czy ostrożnia polnego. Natomiast z chwastów jarych: gorczycy polnej,rzodkwi świrzepy, komosy białej, szarłatu szorstkiego, żółtlicy drobnokwiatowej, przymiotna kanadyjskiego czy farbownika polnego.

Natomiast na plantacjach zbóż ozimych możemy mieć do czynienia z następującymi gatunkami zimującymi: miotłą zbożową oraz niekiedy z wyczyńcem polnym. Natomiast z gatunków dwuliściennych rocznych zimujących możemy się spodziewać wystąpienia np. przytulii czepnej, maku polnego, chabra bławatka, bodziszka drobnego, fiołka polnego czy tzw. chwastów rumianowatych, a z chwastów wieloletnich perzu właściwego, ostrożnia polnego, ślazu drobnokwiatowego czy nawłoci. Ponadto w okresie wczesnej wiosny mogą się pojawiać dodatkowo wschodzące chwasty ozime, jak i gatunki jare, tj. komosa biała, gorczyca polna, iglica pospolita, niezapominajka polna, przymiotno kanadyjskie, rzodkiew świrzepa czy rdesty.

Herbicydy na dobry start

Program wiosennego odchwaszczania rzepaku ozimego jest niestety bardzo ubogi. Składa się na niego zaledwie kilka substancji czynnych stosowanych pojedynczo lub w mieszaninie, zwalczających gatunki dwuliścienne (chlopyralid, pikloram, chlopyralid + pikloram, chlopyralid + halauksyfen metylu) oraz zwalczających gatunki jednoliścienne, tzw. graminicydy (propachizafop, cykloksydym, fluazyfop-p-butylu czy kletodym). Pamiętajmy, że niższe dawki graminicydów zalecane są do zwalczania gatunków jednoliściennych rocznych (miotły zbożowej i samosiewów zbóż), natomiast maksymalne dawki stosuje się do ograniczania gatunków jednoliściennych wieloletnich, tj. perz właściwy. W tabeli 1. zamieszczono wykaz preparatów zalecanych do odchwaszczania plantacji rzepaku ozimego w okresie wiosennym.

Zdecydowanie korzystniej wygląda program do odchwaszczania zbóż ozimych w okresie wiosennym. Zarejestrowanych jest kilka s.cz. do zwalczania tylko chwastów jednoliściennych (fenoksaprop-P etylu, pinoksaden, klodinafop + pinoksaden). Natomiast do eliminacji jedynie chwastów dwuliściennych zarejestrowanych jest najwięcej s.cz. Za przykład mogą posłużyć: fluroksypyr, metsulfuron metylu, amidosulfuron, bensulfuron metylowy + metsulfuron metylowy, halauksyfen metylu + fluroksypyr meptylu, 2,4-D + florasulam, 2,4-D 2-EHE + aminopyralid + florasulam, aminopyralid + florasulam czy fluroksypyr meptylu + chlopyralid + MCPA. 

Nieco mniejszą grupę stanowią s.cz. zarejestrowane do zwalczania zarówno chwastów jedno-, jak i dwuliściennych. Za przykład mogą posłużyć takie s.cz. jak: piroksysulam, metsulfuron metylu + tifensulfuron metylu, pinoksaden + piroksysulam, pinoksaden + florasulam, tifensulfuron metylu + tribenuron metylu, florasulam + piroksysulam + aminopyralid czy florasulam + halauksyfen metylu + piroksulam. W tabeli 2. zamieszczono wykaz preparatów zalecanych do odchwaszczania plantacji zbóż ozimych w okresie wiosennym.

Tabela 1. Przykładowe preparaty zalecane do odchwaszczania plantacji rzepaku ozimego w okresie wiosennym

* termin dopuszczenia do stosowania 30.09.2022

Tabela 2. Przykładowe preparaty zalecane do odchwaszczania plantacji zbóż ozimych w okresie wiosennym

** gatunek średnio wrażliwy

Tekst: dr inż. Tomasz R. Sekutowski, IUNG – PIB w Puławach, Zakład Herbologii i Technik Uprawy Roli we Wrocławiu

Zdjęcia: Katarzyna Szulc