Zachowanie wymagań siewu

Nowe podejście do siewu i nowe tech­niki nie oznaczają pominięcia podstawowych reguł, których należy przestrzegać podczas zabiegów na własnych polach. Siew nie oznacza jedynie umieszczenia nasion w glebie. Oznacza precyzyjne umieszczenie nasion w glebie, mające na celu osiągnięcie maksymalnych plonów. Aby to osiągnąć, konieczne jest spełnienie pewnych zasad:

• wykonanie siewu w odpowiednim, moż­liwie krótkim czasie właściwego okresu agrotechnicznego, który w warunkach krajowych zarówno w okresie wiosen­nym, jak i jesiennym nie przekracza 15−20 dni,
• zapewnienie odpowiedniej obsady roślin, tzn. liczby roślin na metrze kwadrato­wym, poprzez ustawienie prawidłowej dawki wysiewu,
• zwrócenie uwagi na to, w jaki sposób zagospodarowujemy ściernisko, które przy nieumiejętnej technice uprawy może negatywnie wpłynąć na jakość siewu i wschody roślin,
• zapewnienie równomiernego roz­mieszczenia nasion w glebie (w poprzek i wzdłuż rzędu oraz na właściwej głę­ bokości),
• stworzenie optymalnych warunków do kiełkowania nasion oraz do roz­woju siewek,
• zapewnienie takiej struktury gleby, aby korzenie roślin rozwijały się w prawid­łowy sposób.

Niektóre z tych zasad wymagają uszczegółowienia i rozwinięcia. W pierwszej kolejności skoncentruję się na ilości wysiewu.

Ilość wysiewanych nasion

Z cech konstrukcyjnych siewnika wpływających na sposób rozmieszczenia nasion w rzędzie największy wpływ na wartość wskaźnika nierównomierności dozowania nasion ma zespół wysiewający.

W siewnikach uniwersalnych zbożo­wych, przeznaczonych do siewu rzędo­wego ziarna zbóż, rzepaku, maku, nasion roślin motylkowatych drobno­ i grubonasiennych oraz traw są stosowane dwa rodzaje zespołów wysiewających: kołeczkowe i roweczkowe (żłobkowe). (więcej o samych siewnikach piszemy tutaj: "Siewniki mechaniczne na przykładzie" i tutaj: "Siewniki pneumatyczne na przykładzie")

Żłobkowy zespół wysiewający charakte­ryzuje się niską równomiernością dozowa­nia nasion, a kołeczkowy umożliwia dozo­wanie nasion tylko jednej grupy wymiaro­wej – nasion średnich.

Kołeczkowe zespoły wysiewające typu Siederslebena są stosowane w większo­ści obecnie produkowanych siewników zbożowych. Do wysiewu nasion drobnych stosuje się niekiedy nieco zmodyfikowaną konstrukcję tego zespołu. Modyfikacja ta polega na spłyceniu i zmniejszeniu czynnej długości rowków. W większo­ści aktualnie produkowanych siewników zbożowych ilość wysiewanego ziarna w tych zespołach zmienia się za pomocą przekładni bezstopniowej. Kołeczkowy zespół wysiewający jest ciągle doskona­lony. Jednym z takich rozwiązań jest wałek wysiewający typu kołeczkowego składający się z dwóch segmentów: szerokiego, prze­znaczonego do wysiewu nasion średnich, i wąskiego do wysiewu nasion drobnych.

Rowkowe aparaty wysiewające Hooziera bazują na objętościowej regulacji wysiewu nasion i utrzymują założoną dawkę wysiewu. Zalety tego systemu są następujące:

• siewnik jest tak skalibrowany, aby bardzo precyzyjnie można było przeliczyć liczbę nasion na metrze kwadratowym na dawkę wysiewu w kg/ha;
• regulacja dawki wysiewu jest łatwa;
• objętościowy aparat wysiewający gwarantuje najmniejsze ryzyko uszkodzenia zarówno samych nasion, jak i zaprawy nasiennej (fungicydowej, insektycydowej), pozwalając na uzyskanie skutecz­nych wschodów;
• przepływ nasion przez aparat wysiewa­jący jest stały;
• dwukierunkowy obrót wałka pozwala na wysiew dolny nasion średnich, np. ziaren zbóż, lub wysiew górny nasion grubych, np. fasoli, grochu, a nie­ kiedy i drobnych.

Przy wysiewie dolnym zastawki powinny być całkowicie zamknięte. Górny lub dolny wysiew jest uzyskiwany przez przełączenie układu kół zębatych przenoszących napęd do zespołów wysiewających.

O prawidłowym wysiewie nasion w siewnikach mechanicznych z rowkowym aparatem wysiewającym decydują nastę­ pujące elementy:

• brak ryzyka przypadkowej zmiany usta­wień podczas siewu;
• nawet na pochyłościach wysiew na całej szerokości maszyny jest regularny, dotyczy to również wysiewu dużych nasion przy znacznej prędkości pracy.

Aparaty wysiewające projektuje się tak, aby wyeliminować ryzyko blokowania materiału siewnego. Dla ułatwienia pracy operatora w siewnikach instaluje się komputer pokładowy monitorujący dokładnie siew (minimalny poziom materiału siewnego w zbiorniku, obroty aparatów wysiewających lub kół napędowych oraz sterowanie tworzeniem ścieżek technologicznych).

Doskonalenie wysiewu

Elektryczne i hydrauliczne napędy dozowania pozwalają na sterowanie wysiewem, a także ręczną lub automatyczną zmianę dawki podczas jazdy. Na podstawie infor­ macji GPS oraz map glebowych i o plonach można przygotować mapy aplikacyjne, które można wykorzystać do automatycznego siewu dostosowanego do lokalnej zmienności pola. W ten sposób można zaplanować zmniejszenie dawki wysiewu na obszarach słabszych (piaskowych), aby złagodzić konkurencję między nasionami a przyszłymi roślinami o wodę i składniki pokarmowe. Na obszarach gliniastych położonych na wzniesieniach dawkę wysiewu można zwiększyć, gdyż wschody na takich miejsca są na ogół mniejsze. Ważne jest również doskonalenie organizacji siewu na uwrociach, co może być poprawione przez sterowanie z wykorzystaniem GPS. Pozwoli to uniknąć podwójnego wysiewu lub pozostawienia pustych miejsc. Te działania pozwolą na zaoszczędzenie nasion siewnych.

W siewnikach punktowych, które zaczyna się stosować do wysiewu również zbóż, system wysiewu również jest rozwijany, głównie za sprawą elektrycznego napędu. Na podstawie wyników badań polowych można bowiem stwierdzić, że spośród trzech sposobów siewu: w rzędzie – siew tradycyjny, losowy i w kształcie ujednoliconej siatki ten ostatni daje najlepsze wyniki, gdyż pozwala na bardziej równomierne pokrycie pola roślinami uprawnymi, co w konsekwencji zmniejsza aktywność chwastów.

Czołowi producenci siewników oferują siewniki specjalistyczne, do których można zaliczyć siewniki mechaniczne, pneumatyczne, siewniki do siewu bezpośredniego, siewniki punktowe i agregaty uprawowo­siewne.

Siewniki pneumatyczne mogą pracować samodzielnie lub w połączeniu z maszynami doprawiającymi glebę (brona aktywna, kultywator). W wersji pod­ stawowej siewnik wraz z wentylatorem jest zawieszony na przednim TUZ ciągnika, a pozostałe zespoły siewnika na tylnym TUZ ciągnika. Nasiona ze zbiornika są dozowane zespołami wysiewającymi kołeczkowymi (część mechaniczna) i trafiają do elastycznych przewodów nasiennych, wewnątrz których przepływa strumień powietrza (część pneumatyczna) i trans­portuje je do redlic.

Zaletą siewników pneumatycznych jest m.in. duży zbiornik, dający się instalować zarówno na maszynie, jak i z przodu ciągnika, co pozwala na ograniczenie straty czasu na uzupełnianie materiału siewnego. Jednakże ze względu na centralny mechanizm regulacji dawki nasion, w porównaniu z siewnikami mechanicznymi, odznaczają się one nieco gorszymi wskaźnikami nierównomierności poprzecznej. Zaletą siewników pneumatycznych jest możliwość poziomego przenoszenia nasion, co upraszcza budowę siewników o dużych szerokościach roboczych powyżej 4–4,5 m. Wadą siewników pneumatycznych jest wysoki poziom hałasu generowany przez wentylatory, powyżej 80 dB (A).