Utrata składników pokarmowych w glebie ma istotne znaczenie zarówno w aspekcie ekologicznym, jak i ekonomicznym. Jednym ze sposobów minimalizujących to zjawisko jest zastosowanie zaawansowanych technologii precyzyjnego rolnictwa. Jakie rozwiązania w tym zakresie może zastosować rolnik i jakie działania podjąć, aby je wdrożyć w swoim gospodarstwie, piszemy poniżej.

Inteligentne nawożenie mineralne

Aplikowanie nawozów z wykorzystaniem technik satelitarnych (VRA – Variable Rate Aplikation lub VRC – Variable Rate Control), umożliwia racjonalne wykorzystanie i rozłożenie składników mineralnych według zmiennej zasobności pól i potrzeb poszczególnych gatunków roślin. W technologii VRA zastosowanie mają systemy wykorzystujące dane z modułów GPS, numerycznych map oraz dane cyfrowe z prób glebowych. W tym rozwiązaniu pole nie jest traktowane jako jednolita struktura pod względem właściwości gleby, zawartości wody i składników pokarmowych. Koncepcja zmiennego nawożenia dzieli pole (działkę) na strefy o różnej produktywności, które są identyfikowane z wykorzystaniem różnych technik, jak np. pomiar wielkości plonu, skanowanie elektromagnetyczne gleby, próby glebowe, teledetekcja. W ten sposób dawki nawozów przydzielane są indywidualnie do każdej strefy. Podczas pracy rozsiewacza są one aplikowane, na podstawie wskazań mapy aplikacyjnej wgranej do terminala sterującego, zasuwą, przez którą nawóz dostaje się na tarcze. 

Działanie pierwsze – zakup odpowiedniego sprzętu

Wdrożenie technologii VRA nie jest możliwe bez odpowiedniego sprzętu. Przede wszystkim rozsiewacze pracujące w systemie rolnictwa precyzyjnego muszą być wyposażone w mechanizmy regulujące podaż nawozu na tarcze. Najczęściej są to elektryczne siłowniki, sterowane z poziomu terminala znajdującego się w kabinie ciągnika. Uruchamiają one zasuwę, przez którą nawóz wydostaje się ze skrzyni rozsiewacza na tarcze. Poprzez regulację wielkości otworu wysypowego ustalana jest dawka wysiewu. Czynność ta odbywa się automatycznie, jednakże, aby było to możliwe, niezbędnym wyposażeniem rozsiewacza jest terminal obsługujący mapy aplikacyjne oraz odbiornik sygnału GNSS (system GPS). Stąd rolnik pragnący wdrożyć technologię VRA w swoim gospodarstwie musi zacząć od nabycia odpowiedniego rozsiewacza i terminala. Takie maszyny oferuje wielu producentów zagranicznych, w tym: Amazone, Bogaballe, Kverneland, Kuhn-Rauch, Maschio-Gaspardo, Sulky, jak i krajowy wytwórca Unia. Rozsiewacze te są oferowane również z system wysiewu granicznego, który zapobiega wysypywaniu nawozu poza obręb pola lub na obszar, gdzie wysiano już nawóz. Wraz z maszynami dostępne są odpowiednie terminale, które mogą być wykorzystane do obsługi innych maszyn. Duże możliwości oferują terminale ISOBUS, jednakże w ten standard muszą być wyposażone także rozsiewacze.

Kolejnym zakupem jest instalacja umożliwiająca odbiór sygnału GNSS, nazywana także nawigacją GPS. Jest ona niezbędna do określenia pozycji na polu w celu zaaplikowania odpowiedniej dawki nawozu oraz prowadzenia ciągnika po trajektorii umożliwiającej równoległe przejazdy. System automatycznego prowadzenia ciągnika (tzw. autopilot) w znacznym stopniu odciąża operatora podczas pracy. W zabiegu wysiewu nawozów wystarczająca jest dokładność sygnału na poziomie 10–15 cm. Jeśli z nawigacją GPS planujemy wykonywać bardziej precyzyjne zabiegi, np. siew punktowy, warto zainteresować się technologią RTK oferującą dokładność sygnału na poziomie 1–3 cm. 

Dla zwiększenia precyzji określenia dawek nawozów mineralnych niezbędnym wyposażeniem jest osprzęt do pomiaru plonu, montowany w kombajnach zbożowych i sieczkarniach. Analiza plonu w poszczególnych miejscach działki pozwala na identyfikację stref produkcyjnych pola. Jest to przydatne m.in. na potrzeby poboru prób glebowych.

Działanie drugie – sporządzanie map aplikacyjnych

Przygotowanie map aplikacyjnych wgrywanych do pamięci terminala sterującego pracą rozsiewacza, wymaga przeprowadzenia szeregu badań. Jednym z nich jest przeprowadzenie prób glebowych pobieranych we wcześniej określonych strefach pola. Czynność ta jest wykonywana z wykorzystaniem nawigacji GPS. Precyzyjne pobieranie próbek gleby pozwala na powtórzenie tej czynności za rok lub dwa dokładnie w tych samych miejscach i monitorowanie zmian w zasobności składników pokarmowych mieszczących się w profilu glebowym. Próbki glebowe są przekazywane do stacji chemiczno-rolniczych, gdzie są analizowane pod kątem zawartości azotu, fosforu, potasu i mikroskładników. Na podstawie tych badań powstają dokładne mapy zasobności gleby w poszczególne składniki. W dalszej kolejności są one uzupełniane o inne informacje dotyczące przewodności elektromagnetycznej gleby, historii plonowania i kondycji roślin, rozchodów składników pokarmowych (wynoszenie składników z plonem, straty składników w glebie) z przychodami (nawozy organiczne, opady atmosferyczne, resztki pożniwne przedplonu, uwalnianie się składników w glebie itd.). 

Ze względu na pracochłonność, czas, jak i dokładność opracowania map aplikacyjnych, takie działanie lepiej zalecić wyspecjalizowanym firmom, które dysponują doświadczeniem oraz odpowiednim sprzętem. Takie usługi są dostępne w ofercie firm Agrocom Polska, Agrotechnology czy Vantage Polska. 

Przydatnym rozwiązaniem są programy komputerowe zaopatrzone w funkcję kalkulacji kosztów. Taki program wspomaga wybór nawozu, generujący najniższe koszty zabiegu. Takie oprogramowanie może nabyć rolnik. Ewentualnie może on skorzystać z propozycji firmy usługowej przygotowującej mapy aplikacyjne. 

Działanie trzecie – rozsądek w dokonywaniu inwestycji

Technologia VRA oferuje znaczne oszczędności w nawożeniu. Jednakże zakup rozsiewaczy z oprzyrządowaniem i korzystanie z usług w celu przygotowania map aplikacyjnych, pociąga za sobą znaczne wydatki. Zalecamy, aby zakup tej technologii był przemyślany, a jej dobór dopasowany do warunków i potrzeb gospodarstwa.

dr inż. Jacek Skudlarski

Szkoła główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie