Ochrona zbóż przed chorobami grzybowymi to jeden z ważniejszych tematów związanych z ochroną roślin w okresie wiosennym. Poruszaliśmy tą kwestię już niejednokrotnie, natomiast brakowało na naszym blogu artykułu wprowadzającego. Z poniższego tekstu dowiecie się jakie choroby, w jakim okresie zagrażają uprawom zbożowym najbardziej. Piszę również o tym, na co zwraca się uwagę przy wyborze technologii ochrony. Dodam, że jest to pierwszy z dwóch artykułów. Kolejny opublikujemy za kilka dni.

Jakie choroby zagrażają?

Występowania chorób zbóż możemy spodziewać się na zdecydowanej większości pól. Wieloletnie doświadczenie wskazuje, że w zależności od gatunku zboża, uprawianej odmiany, technologii uprawy przedsiewnej, zmianowania upraw oraz przebiegu warunków pogodowych – nasilenie poszczególnych chorób może być różne. Najczęściej pierwszym patogenem grzybowym, pojawiającym się na plantacjach zbóż ozimych już jesienią, jest mączniak prawdziwy, który zwraca na siebie uwagę rolnika dopiero wiosną. W przypadku pszenicy, pszenżyta, żyta oraz jęczmienia ozimego dochodzi również do infekcji (pojawiają się objawy) wywołanych przez fuzaryjną zgorzel podstawy źdźbła i/lub łamliwość podstawy źdźbła – tzw. choroby podsuszkowe. W jęczmieniu rośliny atakowane są też przez rynchosporiozę liści i plamistość siatkową. Natomiast na życie pojawiają się brunatna plamistość liści, rdza brunatna i rynchosporioza zbóż.

Wraz z postępującą wegetacją zbóż, po kolejnych jednym do trzech tygodni, pojawiają się septorioza paskowana liści, brunatna plamistość liści (HTR/DTR) i rdza brunatna (pszenica) lub rdza karłowa jęczmienia. W okresie kłoszenia/kwitnienia (ok. 2–3 tygodnie później) na kłosie (plewach i plewkach) pojawiają się septorioza plew, fuzarioza, czernienie kłosów.

Na pszenżycie ozimym występują w zasadzie wszystkie choroby typowe dla pszenicy i żyta.

Przeprowadzone lustracje, po dość łagodnej jesieni 2017 roku, wykazują bardzo dużą presję mączniaka, początek objawów fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła i korzeni, rdzy brunatnej, septoriozy paskowanej liści. Warto jednak zwrócić szczególną uwagę na rosnące ryzyko porażenia wczesną wiosną przez brunatną plamistość liści (HTR/DTR), **zwłaszcza w technologiach z uprawą uproszczoną**, gdyż pozostawiona na powierzchni gleby słoma jest źródłem infekcji zarówno przez septoriozę paskowaną liści, jak i przez brunatną plamistość. Dlatego zboże wymaga od początku ochrony przed całym kompleksem chorób. Do zwalczenia tych chorób w sezonie 2018 konieczny jest dobór odpowiedniej strategii fungicydowej.

Strategia ochrony – założenia

Program ochrony zbóż przed chorobami grzybowymi (dobór fungicydów) zazwyczaj uwzględnia:

• różne terminy pojawienia się chorób grzybowych,
• zapobieganie porażeniu przez choroby grzybowe nawet w formie utajonej (działanie profilaktyczne jest znacznie efektywniejsze niż działanie interwencyjne),
• w płodozmianach o dużym udziale zbóż – zwrócenie szczególnej uwagi na choroby podsuszkowe (dodatkowe źródło infekcji fuzariozami kłosa),
zwyżkę plonów dzięki lepszej zdrowotności i wspomaganiu fizjologii roślin,
• relacje między kosztem zabiegów/programu ochrony w porównaniu do wartości uratowanego plonu (wzrost plonu ziarna) i poprawę jego parametrów jakościowych (masa 1000 ziaren, wyrównanie, obniżenie zawartości mykotoksyn).

Szczególną uwagę poświęca się ochronie zielonego kłosa oraz trzech szczytowych liści (flagowy, podflagowy, podpodflagowy), które to odpowiadają za ponad 75% udziału w tworzeniu plonu ziarna:

• trzeci liść szczytowy (podpodflagowy) wyrasta już w fazie pierwszego/ drugiego kolanka,
• 10–14 dni później wyrasta drugi liść szczytowy (podflagowy),
• 10–14 dni później wyrasta liść szczytowy (flagowy),
• 10–14 dni później pojawia się kłos.

Ile zabiegów fungicydowych?

Na plantacjach intensywnie prowadzonych zazwyczaj wykonuje się trzy zabiegi fungicydowe:

• zabieg T1 w fazie końca krzewienia do pierwszego kolanka (wyrasta liść podpodflagowy) to głównie ochrona przed mączniakiem, chorobami podstawy źdźbła, septoriozą liści i rdzami,
• zabieg T2 w fazie liścia podflagowego lub flagowego (ok. 3–4 tygodnie później) to ochrona liścia flagowego przed mączniakiem, septoriozą paskowaną liści, rdzami i brunatną plamistością liści (HTR/DTR),
• zabieg T3 kłoszenie/kwitnienie (ok. 2–3 tygodnie później) ma na celu ochronę kłosa (plew i plewek) przed septoriozą plew, fuzariozą, czernieniem kłosów.

Na plantacjach, gdzie spodziewany jest niższy plon, zazwyczaj wykonuje się dwa zabiegi fungicydowe:

• zabieg T1 w fazie końca krzewienia do pierwszego kolanka to głównie ochrona przed mączniakiem, chorobami podstawy źdźbła, septoriozą liści i rdzami,
• zabieg T2 w fazie liścia flagowego lub nawet na początku kłoszenia (ok. 4–5 tygodni później) to ochrona liścia flagowego oraz formującego się kłosa przed mączniakiem, septoriozą liści i rdzami, brunatną plamistością liści (HTR/DTR), septoriozą plew, fuzariozą.

Oczywiście są również gatunki zbóż oraz pola, gdzie ze względu na niską żyzność lub warunki klimatyczne opłacalne jest wykonanie tylko jednego zabiegu fungicydowego.

Dalsza część materiału dostępna pod tym linkiem.