Kukurydza odznacza się bardzo dużymi potrzebami pokarmowymi, pobiera szczególnie dużo potasu i azotu. W połączeniu z wysokimi plonami ziarna i zielonki daje to bardzo duże zapotrzebowanie na składniki pokarmowe.
Potrzeby pokarmowe
Orientacyjne zapotrzebowanie kukurydzy na podstawowe makroelementy są następujące (Czuba 1996):
Potrzeby pokarmowe kukurydzy (kg/tonę ziarna + odpowiedni plon uboczny)
- Azot (N) – 29
- Fosfor (P2O5) – 13
- Potas (K2O) – 33
- Wapń (CaO) – 8
- Magnez (MgO) – 9
Potrzeby pokarmowe kukurydzy (kg/tonę zielonki)
- Azot (N) – 3,1
- Fosfor (P2O5) – 1,0
- Potas (K2O) – 4,8
- Wapń (CaO) – 1,2
- Magnez (MgO) – 0,4
Wynika z tego, że dla wytworzenia tony ziarna wraz z odpowiednim plonem ubocznym kukurydza musi pobrać 29 kg N, co przy plonie 10 t ziarna z 1 ha daje aż 290 kg N/ha. Natomiast przy uprawie na kiszonkę rośliny do wytworzenia 10 t zielonej masy pobierają 31 kg N, co przy plonie 70 t zielonki z 1 ha daje 217 kg N/ha. Kukurydza potrzebuje szczególnie dużo potasu. Uprawiana na ziarno pobiera 2,5 razy więcej potasu niż fosforu, a uprawiana na kiszonkę jeszcze więcej. Cechą charakterystyczną kukurydzy ziarnowej jest duże zapotrzebowanie na magnez. Jest jedną z niewielu roślin, która pobiera więcej magnezu niż wapnia w przeliczeniu na tonę ziarna.
Strategia nawożenia
Dawki składników pokarmowych stosowanych pod kukurydzę są zróżnicowane w zależności od kierunku użytkowania, oczekiwanego plonu, zawartości przyswajalnych form składników w glebie oraz sposobu zagospodarowania plonu ubocznego przedplonu. Przy średniej zawartości przyswajalnego fosforu, potasu i magnezu w glebie i pozostawieniu słomy przedplonu na polu w uprawie kukurydzy na ziarno stosuje się 55-105 kg P2O5, 70-140 kg K2O i 30-60 kg MgO na hektar (Tab. 1). Natomiast w uprawie na kiszonkę dawki te wynoszą: 70-120 kg P2O5, 150-240 kg K2O i 60-110 kg MgO na hektar (Tab. 2).
Tab. 1. Dawki składników pokarmowych w zależności od oczekiwanego plonu kukurydzy uprawianej na ziarno (IUNG-PIB Puławy).
[su_table url="http://e-pole.pl/wp-content/uploads/2016/02/kukurydza_na_ziarno_dawki_skladnikow.csv"][/su_table]
Tab. 2. Dawki składników pokarmowych w zależności od oczekiwanego plonu kukurydzy uprawianej na kiszonkę (IUNG-PIB Puławy).
[su_table url="http://e-pole.pl/wp-content/uploads/2016/02/kukurydza_na_kiszonke_dawki_skladnikow.csv"][/su_table]
W razie, gdy plon uboczny przedplonu został zebrany z pola, należy zwiększyć dawki fosforu o 20%, a potasu o 60-80%. W stanowiskach odznaczających się bardzo wysoką zawartości przyswajalnych składników dawki podane w tabelach można zmniejszyć o 30-40 kg/ha, a przy wysokiej zawartości o 20 kg P2O5 lub K2O/ha. Natomiast przy niskiej zawartości fosforu i potasu w glebie dawki należy zwiększyć o 30 kg P2O5 lub K2O/ha. Na glebach o bardzo niskiej zawartości dawki powinny wzrosnąć o 40-60 kg P2O5 lub K2O/ha. Nie wolno jednak jednorazowo stosować zbyt dużych dawek potasu, szczególnie przy uprawie na kiszonkę, ponieważ może to spowodować nadmierną koncentrację tego pierwiastka w zielonce, co pogarsza jakość paszy. Poza tym powoduje niepotrzebny wzrost kosztów nawożenia.
A może bez fosforu i potasu?
Przy pewnym poziomie zawartości przyswajalnego fosforu i potasu można zrezygnować z nawożenia tymi makroelementami. W przypadku fosforu można to zrobić, gdy jego zawartość w glebie przekracza 40 mg P2O5 na 100 g s.m. gleby, a na glebach węglanowych, jeśli jest dwukrotnie większa. Natomiast w przypadku potasu można tak postąpić, gdy zawartość potasu przyswajalnego jest większa niż (w mg K2O/100 g s.m. gleby): na glebach bardzo lekkich – 35, na glebach lekkich – 40, na glebach średnich – 50 i na glebach ciężkich – 60. Jednak sytuacje, aby gleby odznaczały się taką zasobnością w fosfor i potas, można teraz rzadko spotkać, bo większość rolników ogranicza nawożenie przede wszystkimi tymi dwoma składnikami.
Na glebach o uregulowanym odczynie dawki magnezu przy wysokiej zawartości można zmniejszyć o 10 kg MgO/ha, a przy bardzo wysokiej zawartości o 20 kg MgO/ha. Natomiast w stanowisku o niskiej zawartości dawki trzeba zwiększyć o 15 kg MgO/ha, a na glebie o bardzo niskiej zawartości o 30 kg MgO/ha. Natomiast na glebach wymagających wapnowania oraz o niskiej lub bardzo niskiej zawartości magnezu przyswajalnego po zbiorze przedplonu najlepiej jest zastosować wapno magnezowe.
Termin zabiegu
Na glebach zwięźlejszych nawożenie fosforem i potasem najlepiej jest wykonać jeszcze jesienią pod orkę przedzimową, co pozwala na dobre ich wymieszanie z glebą. Na glebach lżejszych, na których z powodu małej pojemności kompleksu sorpcyjnego istnieje duże ryzyko wymycia potasu, stosuje się je wczesną wiosną, na co najmniej tydzień przed siewem kukurydzy. Nawozy muszą być starannie wymieszane z glebą za pomocą agregatu uprawowego. Jednak przy wiosennym stosowaniu nawozy są wymieszane z glebą na płytszą głębokość niż podczas orki.
Ogólnie znany jest rolnikom fakt, że gdy wiosna jest chłodna, rośliny mają problem z pobieraniem fosforu z gleby. Wtedy przestają rosnąć, a liście przybierają charakterystyczne zaczerwienienie. Rozwiązaniem jest zastosowanie dawki startowej fosforanu amonu w dawce 100-150 kg/ha.