Całkiem niedawno pisaliśmy na e-pole.pl na temat międzyplonów ścierniskowych. Dzisiaj kontynuujemy ten temat, ale koncentrujemy się na międzyplonach ozimych.

Międzyplony ozime można wysiewać na paszę lub jako zielony nawóz (na przyoranie). Uprawa stanowiska pod międzyplony nie różni się zasadniczo od uprawy pod oziminy. Tak jak w przypadku uprawy międzyplonów ścierniskowych należy jak najszybciej po zbiorze przedplonu przeprowadzić uprawę pożniwną. Przed orką siewną trzeba wysiać nawozy fosforowo-potasowe z niewielkim dodatkiem azotu. Rezygnacja z nawożenia fosforem i potasem, szczególnie na polach z bardzo niską i niską zawartością przyswajalnych form tych składników, osłabia wzrost systemu korzeniowego, pogarsza zimotrwałość roślin i obniża plony świeżej i suchej masy. Niekorzystne jest także stosowanie zbyt dużych dawek potasu. Nie tylko niepotrzebnie zwiększa koszty nawożenia, ale może powodować luksusowe pobieranie przez rośliny i pogorszenie jakości zielonki, gdy międzyplon jest wykorzystywany na paszę.

Orkę siewną należy wykonać dostatecznie wcześnie, aby gleba mogła swobodnie osiąść. W przeciwnym razie może dochodzić do obrywania korzeni roślin. Gdy orkę przeprowadzono tuż przed siewem, wskazane jest użycie wału Campbella o działaniu wgłębnym. Rolę po orce trzeba bardzo starannie doprawić, najlepiej agregatem uprawowym, aby nasiona zostały umieszczone na jednakową głębokość, co umożliwia szybkie i równomierne wschody. Jest to szczególnie istotne w przypadku nasion drobnych, takich jak koniczyna inkarnatka, wyka ozima i życica wielokwiatowa.

W międzyplonach ozimych można uprawiać mieszanki: 

• żyta ozimego (60–80 kg/ha) z wyką ozimą (40–60 kg/ha); 
• gorzowską (życica wielokwiatowa 20 kg/ha, koniczyna inkarnatka 20 kg/ha i wyka ozima 40 kg/ha); 
• poznańską (życica trwała 20 kg/ha, koniczyna inkarnatka 20 kg/ha i wyka ozima 40 kg/ha);
• swojecką (żyto ozime 60 kg/ha, koniczyna inkarnatka 20 kg/ha i wyka ozima 40 kg/ha).

Podane proporcje nie są przypadkowe, bo zapewniają harmonijny wzrost wszystkich składników mieszanki. W przeciwnym razie jeden z gatunków będzie miał korzystniejsze warunki, a inny wręcz przeciwnie.

Do uprawy powinno się wybierać specjalne odmiany pastewne (zielonkowe) żyta zarejestrowane w Polsce (Pastar) lub pochodzące z Katalogu Wspólnotowego Roślin Rolniczych (CCA), które odznaczają się bujnym wzrostem masy wegetatywnej. Żyto zielonkowe silnie się krzewi. Gdy rolnik nie dysponuje materiałem siewnym takich odmian żyta, może wysiewać odmiany ogólnodostępne. Siew ww. mieszanek na północnym wschodzie powinien się zakończyć do połowy września, a na południowym zachodzie – dwa tygodnie później.

Zarówno siew zbyt późny, jak i zbyt wczesny są niekorzystne. Rośliny z siewów zbyt późnych odznaczają się niedostatecznie rozwiniętym system korzeniowym, co przekłada się na słabszy wzrost roślin jesienią, a w efekcie mniejszy plon świeżej i suchej masy wiosną. Zbyt wczesny siew skutkuje nadmiernym rozwojem roślin przed zimą. Przy uprawie na zielony nawóz decyzja o terminie przyorania międzyplonu zależy przede wszystkim od wymaganego terminu siewu rośliny następczej. Mogą nią być kukurydza lub ziemniaki.

Fotografia tytułowa: Kenpei (Wikimedia Commons CC BY 3.0)