Skrzypionki w zbożach

9 Maja 2021

Skrzypionki w zbożach 

Skrzypionki to szkodniki zbóż o szczególnym znaczeniu ekonomicznym, ponieważ żerowanie chrząszczy i larw prowadzi do obniżki plonu. W niedalekiej przyszłości może się pojawić problem z ich zwalczaniem, ponieważ wszystkie obecnie zarejestrowane substancje czynne mają zostać wycofane.

Na plantacjach zbóż powszechnie występują dwa gatunki skrzypionek: zbożowa, która dominuje w środkowej i północnej części kraju, oraz skrzypionka błękitek, która jest liczniejsza w rejonach południowo-wschodnich.

Biologia skrzypionek

Po przezimowaniu w ściółce lub darni chrząszcze skrzypionek zwykle pojawiają się początkowo na trawach, a następnie na uprawach zbóż na przełomie kwietnia i maja, ale utrzymujące się przez kilka dni wyższe temperatury mogą przyspieszyć ich nalot. Szkody powodowane przez chrząszcze w początkowym okresie nie są jeszcze znaczące, ale po liczebności kopulujących osobników można prognozować nasilenie larw, które generują największe straty. Samice skrzypionek składają jaja na górnej stronie liści – pojedynczo lub po kilka sztuk w rzędach. W optymalnych warunkach (sucho i słonecznie) od połowy maja do połowy czerwca samice mogą złożyć nawet do 300 jaj. Larwy pojawiają się około dwóch tygodni później, a przepoczwarzenie się ma miejsce najczęściej pod koniec czerwca (zbożowa w glebie, a błękitek na liściach). Dorosłe chrząszcze pozostają w glebie do wiosny lub żerują na trawach, głównie, po czym przelatują w miejsca zimowania.

Skrzypionka błękitek. Fot. Przemysław Strażyński

Szkodliwe larwy

Zasadnicze szkody powodują żarłoczne larwy skrzypionek, które najliczniej pojawiają się na początku czerwca i od razu zaczynają żerować na liściach. Podobnie jak chrząszcze, ale o wiele intensywniej, wyjadają tkankę miękiszową między nerwami aż po dolną skórkę liści, tworząc charakterystyczne podłużne okienka. Początkowo żerują na dolnych liściach, a z czasem przemieszczają się na wyższe partie roślin. Obliczono, że jedna larwa może uszkodzić do 3,5 cm2 powierzchni liścia, co odpowiada 10 proc. liścia flagowego i generuje spadek plonu o 15-20 proc. i więcej. W miejscach uszkodzeń tkanek liści, a także na pozostawianym przez larwy śluzie i odchodach łatwo mogą się rozwijać patogeny chorobotwórcze. Skrzypionki najchętniej atakują pszenicę, jęczmień, żyto i owies, a największe straty powodują w zasiewach zbóż jarych. Często w okresie wiosennym żerują też na trawach, z których mogą przenosić wirusy. Szacuje się, że straty w wyniku intensywnego żerowania skrzypionek na zbożach plantacji niewłaściwie chronionych mogą sięgać nawet kilkudziesięciu procent.

 Larwa skrzypionki i objawy jej żerowania. Fot. Przemysław Strażyński

Metody niechemicznej ochrony

Przedsiewne działania niechemiczne ograniczające presję skrzypionek i innych szkodników zbóż oparte są przede wszystkim na właściwej agrotechnice, płodozmianie, doborze odmian oraz izolacji przestrzennej od innych upraw zbóż, kukurydzy, łąk i nieużytków. W późniejszych okresach wegetacji znaczenie ma ograniczanie zachwaszczenia (szczególnie chwastów jednoliściennych) oraz zrównoważone nawożenie, które zapewnia roślinom optymalne warunki wzrostu. Obecnie brakuje biopreparatów w ochronie zbóż przed szkodnikami, ale w bliskiej perspektywie będą musiały być prowadzone badania m.in. w kierunku opracowania metod biologicznego ograniczania larw skrzypionek. Z uwagi na powierzchnię uprawy i znaczenie skrzypionek aktualnie głównym sposobem ich zwalczania w uprawach zbóż jest metoda chemiczna. 

Insektycydy i termin zwalczania

Skrzypionki należy zwalczać w początkowym okresie masowego wylęgania larw, po przekroczeniu progu szkodliwości: 

  1. 1-2 larwy na 1 źdźble pszenicy ozimej, pszenżyta ozimego, żyta;
  2. 1 larwa na 2-3...
Ten artykuł jest dostępny tylko dla zalogowanych użytkowników.
Chcesz mieć nieograniczony dostęp do wszystkich treści w serwisie E-pole? Dokonaj bezpłatnej rejestracji i korzystaj z naszej bazy publikacji, narzędzi oraz szkoleń online.
Najnowsze artykuły

Omacnicę prosowiankę zwalczaj od jesieni

Omacnica prosowianka potrafi nalatywać z odległości kilku kilometrów. Składając do 400-600 jaj, błyskawicznie odbudowuje swoją populację. Stąd tak ważne jest niszczenie resztek pożniwnych kukurydzy już po zbiorach na jak największych obszarach z uprawą tego gatunku.

7 Października 2024

Pastwiska przed zimą

Wypasanie bydła korzystnie oddziałuje zarówno na zdrowie oraz zachowanie zwierząt, środowisko naturalne, jak i na ekonomikę produkcji. Trwałe użytki zielone są źródłem naturalnych pasz objętościowych, a występujące w runi rośliny motylkowe i zioła istotnie poprawiają zdrowotność, przemianę materii u zwierząt oraz jakość uzyskiwanych od nich produktów (mięso i mleko). Zarówno zaniechanie użytkowania, jak i też nadmierna eksploatacja pastwisk są zjawiskami niekorzystnymi.

26 Września 2024

Strip-till na problemy z wodą i strukturą gleby

Uprawa pasowa, czyli strip-till, ogranicza przesuszenie wierzchniej warstwy gleby oraz utratę wody z całej powierzchni uprawianego pola. System pozwala zaoszczędzić energię, czas i do maksimum wykorzystać pozostałości wilgoci w glebie.

24 Września 2024
USTAWIENIA PLIKÓW COOKIE

Na naszych stronach internetowych wykorzystujemy technologie internetowe różnego rodzaju – własne i od osób trzecich – w tym pliki cookie, aby zoptymalizować Państwa doświadczenia. Oprócz technologii internetowych, które są niezbędne do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania strony www, obejmują to również technologie internetowe do analityki internetowej i wyświetlania ukierunkowanych reklam. Korzystanie z nich jest dobrowolne i wymaga Państwa zgody. Użytkownik może w każdej chwili wycofać swoją zgodę ze skutkiem na przyszłość lub zmienić ustawienia pod linkiem „Zmień moje preferencje” lub bezpośrednio w przeglądarce internetowej.

Dodatkowe informacje na temat przetwarzania danych i zawartości technologii internetowych można znaleźć w naszej polityce prywatności oraz polityce dotyczącej plików cookie.