Jak odżywić rzepak ozimy? Jesienne dokarmianie roślin

Poza nawożeniem doglebowym rzepaku ozimego ważną rolę w prawidłowo prowadzonej technologii uprawy odgrywa dokarmianie dolistne roślin. 

Wśród pierwiastków, które zalecane są do dokarmiania pozakorzeniowego, należą nie tylko mikroelementy, ale również makroskładniki, takie jak magnez czy siarka. W przypadku ograniczonego pobierania składników przez system korzeniowy, względnie ich słabej dostępności, niezbędne jest zaopatrzenie roślin drogą pozakorzeniową w fosfor i potas. Ma to szczególne znaczenie w okresie jesiennym, bowiem pierwiastki te odgrywają ważną rolę w początkowym okresie wegetacji roślin. Dotyczy to zwłaszcza fosforu, który wpływa na prawidłowy rozwój systemu korzeniowego roślin, poprawiając tym samym pobieranie przez nie składników mineralnych i wody.

Dokarmianie dolistne mikroelementami

Dokarmianie dolistne rzepaku ozimego mikroelementami należy stosować nie tylko interwencyjnie, ale również profilaktycznie, bowiem większość mikroelementów wykazuje gorszą dostępność dla roślin w glebach obojętnych czy zasadowych, stąd też zabieg wapnowania gleb, stanowiący istotny element prawidłowo prowadzonej strategii uprawy rzepaku, sprawia, że część mikroelementów, mimo obecności w glebie, staje się dla nich niedostępna. Wśród mikroelementów w uprawie rzepaku ozimego ważną rolę odgrywa bor, mangan i molibden. Mikroelementy spełniają w roślinach nie tylko specyficzne funkcje fizjologiczne, ale również poprawiają efektywność nawożenia makroskładnikami oraz wpływają na zwiększenie odporności roślin na różnego rodzaju stresy biotyczne i abiotyczne. Za profilaktyczną aplikacją mikroelementów przemawia również fakt, że niekiedy przy deficycie mikroskładnika nie stwierdza się wizualnych objawów jego niedoboru, lub też są one mało widoczne, a jednak w znacznym stopniu może on wpływać na ograniczenie prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin.

Składniki podawane jesienią

W uprawie rzepaku ozimego zaleca się stosowanie mikroelementów w okresie jesiennym, szczególnie boru, manganu i molibdenu. Zabieg ten wykonany w fazie 5.-6. liścia warunkuje prawidłowy rozwój roślin, a także wpływa na ich lepsze przezimowanie. Rośliny do prawidłowego wzrostu i rozwoju potrzebują spośród mikroelementów przede wszystkim boru, który przeciwdziała powstaniu zgorzeli rdzenia korzeniowego i stożka wzrostu oraz zwiększa ich odporność na choroby. Zmniejsza również pękanie łodyg rzepaku w okresie wiosennej wegetacji, co może wpływać negatywnie na ograniczenie przenoszenia składników pokarmowych oraz być miejscem wnikania do roślin chorobotwórczych patogenów. Prawidłowe zaopatrzenie rzepaku w bor przyczynia się także do tworzenia łuszczyn i nasion, reguluje gospodarkę wapniową i wodną roślin oraz zwiększa efektywność nawożenia roślin makroskładnikami – azotem, fosforem, potasem i magnezem.

Ważną rolę w uprawie rzepaku odgrywa również mangan i molibden, a także cynk i miedź. Mangan korzystnie wpływa na rozwój systemu korzeniowego roślin, między innymi poprzez oddziaływanie na rozwój korzeni bocznych. Pierwiastek ten stymuluje wzrost nowych komórek, bierze udział we wbudowywaniu azotu w związki białkowe oraz uczestniczy w syntezie cukrów. Aplikacja molibdenu w okresie jesiennej wegetacji rzepaku ozimego zwiększa mrozoodporność roślin. Pierwiastek ten, podobnie jak mangan, wpływa na prawidłową gospodarkę azotową w roślinie, uczestniczy w redukcji azotanów oraz zwiększa odporność rzepaku na choroby, suszę i niskie temperatury występujące w okresie jesiennej wegetacji. W uprawie rzepaku ważną rolę odgrywa również cynk. Zastosowanie tego mikroskładnika w okresie jesiennym korzystnie wpływa na syntezę lignin, które biorą udział w budowie ściany komórkowej, zwiększając odporność roślin na ataki patogenów.

Dokarmianie dolistne makroelementami

Dokarmianie dolistne rzepaku magnezem i siarką w okresie jesiennym wpływa na poprawę wzrostu roślin oraz zwiększenie ich kondycji przed okresem zimowym. Magnez odgrywa istotną rolę w rozwoju systemu korzeniowego, przez co pośrednio zwiększa pobieranie wody i pobieranie składników mineralnych, w tym między innymi fosforu. Prawidłowe zaopatrzenie roślin w magnez korzystnie oddziałuje na odporność roślin na patogeny, utrudniając ich przenikanie przez ściany komórkowe, co jest szczególnie ważne w okresie jesiennej i wczesnozimowej wegetacji roślin.

Dokarmianie dolistne siarką rzepaku w okresie jesiennym zwiększa wykorzystanie fosforu i potasu z nawozów mineralnych, co wpływa na zwiększenie efektywności pobierania wody i składników mineralnych. Siarka oddziałuje również korzystnie na metabolizm azotowy w roślinach, zwiększając ilość tworzonych białek. Prawidłowe zaopatrzenie rzepaku ozimego w siarkę w okresie jesiennym chroni rośliny przed negatywnymi skutkami oddziaływania stresów biotycznych i abiotycznych. Siarka, współdziałając z azotem w budowaniu systemu naturalnej odporności roślin, zmniejsza w nich zawartość niskocząsteczkowych form azotu, takich jak azotany, amidy i aminokwasy, które stanowią źródło pożywienia dla patogenów. Zwiększenie przez siarkę odporności roślin na działanie patogenów oraz niekorzystnych czynników środowiskowych wynika również z tworzenia w roślinach wielu związków siarkowych, takich jak na przykład cysteina, siarkowodór, glutation, sulfolipidy czy glukozynolany.

Tekst i zdjęcia: dr hab. Marzena S. Brodowska, prof. UPL