Fazy rozwojowe rzepaku ozimego w skali BBCH z komentarzem agrotechnicznym

9 Grudnia 2019

W niektórych opracowaniach pierwszą cyfrę określa się jako makrostadium, czyli główną fazę rozwojową rośliny, zaś w obrębie niej – druga cyfra – informuje o mikrostadium rozwojowym lub fenologicznym rośliny. Za początek fazy przyjmuje się okres, gdy 10% roślin wykazuje cechy opisane w danej fazie, a pełnia przypada na okres, gdy 50% roślin znajduje się w opisywanej fazie. Ujednolicona dla poszczególnych roślin skala BBCH ułatwia prowadzenie obserwacji naukowych oraz przekazywanie zaleceń praktycznych dotyczących prowadzonych zabiegów agrotechnicznych, zwłaszcza w zakresie ochrony roślin i nawożenia. W przypadku niektórych roślin nie ma ciągłości cyfrowej (od 0 do 9) w przebiegu ich wegetacji (u rzepaku – cyfry „4”), co wynika z faktu, iż kod BBCH, jak wcześniej wspomniano, jest uniwersalny dla roślin jedno- i dwuliściennych. Niektóre z nich, np. zboża, przechodzą specyficzne fazy rozwojowe (np. krzewienie), niewystępujące u roślin dwuliściennych, w tym u rzepaku. 

BBCH 0 (00–09) – kiełkowanie i wschody

00 – wysiane nasiona;

01–04 – pęcznienie nasion w następstwie pobieranej wody oraz zachodzące równolegle przemiany enzymatyczne złożonych substancji zapasowych zgromadzonych w nasieniu w związki proste, niezbędne w odżywianiu rozwijającego się zarodka;

05 – z nasienia wydostaje się korzonek zarodkowy, który w dalszych fazach wegetacji przekształca się w korzeń główny (palowy) sięgający do 200 cm, niekiedy głębiej;

06–07 – z nasienia wydostaje się kiełek z liścieniami;

08 – łodyga podliścieniowa (hypokotyl) ukazuje się nad powierzchnią gleby w postaci wygiętego kolanka;

09 – kolanko prostuje się i wynosi nad powierzchnię gleby liścienie (początek wschodów).

W fazie kiełkowania, a zwłaszcza wschodów siewki rzepaku narażone są na porażenie przez patogeny wywołujące zgorzel siewek, czerń krzyżowych i mączniaka rzekomego. Po wschodach (wrzesień–październik) znaczne straty na plantacjach rzepaku mogą powodować szkodniki, zwłaszcza pchełki tzw. ziemne, mszyce, mączlik warzywny, śmietka kapuściana oraz ślimaki. W tym okresie pojawiają się też chrząszcze chowacza galasówka, a liścienie mogą być niszczone przez gnatarza rzepakowca i miniarkę kapuścianą. Niektóre z nich likwidowane są w znacznym stopniu w wyniku zaprawiania nasion preparatami owado- i grzybobójczymi, zawierającymi m.in. neonikotynoidy. W 2017 r. pojawiła się u nas zaprawa nasienna – Lumiposa 625 FS, chroniąca rzepak w początkowym okresie wegetacji (do czwartego liścia) przed groźnymi szkodnikami jesiennymi, w tym śmietką kapuścianą i pchełkami. Nie jest jednak dopuszczona do powszechnego stosowania, lecz jedynie w ramach przemysłowego zaprawiania nasion przez niektóre firmy hodowlano-nasienne.

Jesienią, zarówno przed wysiewem nasion rzepaku, jak też bezpośrednio po ich wysiewie (przed wschodami) zaleca się stosowanie niezbędnych herbicydów, zwalczających chwasty dwuliścienne.

BBCH 1 (10–19) – formowanie i rozwój rozety liściowej

10 – całkowicie rozwinięte liścienie, które przejmują funkcje asymilacyjne, pomiędzy nimi pojawia się zawiązek pierwszego liścia;

11–19 – powolny wzrost łodygi nadliścieniowej (epikotylu) i tworzenie pierwszego (BBCH 11) i kolejnych liści (BBCH 12, 13, 14, itd., do BBCH 19 ). Po wytworzeniu 8 liści, tworzą się w ich kątach zawiązki przyszłych pędów bocznych. 

Przed okresem spoczynku zimowego rzepak powinien wykształcić rozetę składającą się z co najmniej 8 (BBCH 18) do 12 liści (BBCH 19). Wraz z wyrastaniem kolejnych następuje sukcesywny rozrost systemu korzeniowego (korzeni – palowego oraz bocznych, w tym najdrobniejszych – włośnikowych). Odcinek łodygi podliścieniowej przechodzącej w korzeń nazywany jest szyjką korzeniową. W prawidłowo rozwiniętych roślinach rzepaku, przy terminowym wysiewie nasion, dobrych wschodach i optymalnej obsadzie roślin (na m2 – od około 40 dla odmian mieszańcowych oraz do 60 dla populacyjnych) szyjka korzeniowa przed zimą powinna mieć średnicę co najmniej 10 mm, a najlepiej 12–15 mm. Po wytworzeniu średnio 3 lub 4 liści (BBCH 13–14) rośliny rzepaku zaczynają tworzyć korzenie włośnikowe i pobierać w coraz większym stopniu składniki pokarmowe (mineralne) z gleby. Wcześniej, poczynając od kiełkowania, poprzez wschody i początkowe fazy tworzenia rozety liściowej, korzystały głównie ze składników zgromadzonych w nasionach. 

Po wytworzeniu dwóch liści, jak też w późniejszym okresie (BBCH 12–19), zaleca się wystawianie żółtych naczyń, by monitorować obecność i próg szkodliwości chowacza galasówka, pchełki rzepakowej i śmietki kapuścianej, i stosować (w oparciu o wyniki odłowów) skuteczne insektycydy. W tym okresie zasadne może być zwalczanie ślimaków oraz larw gnatarza rzepakowca i tantnisia krzyżowiaczka. Jest to też najlepszy okres do stosowania herbicydów, zwalczających samosiewy zbóż oraz chwasty jednoliścienne, a także dwuliścienne, jeśli nie zostały wcześniej zlikwidowane. W fazie BBCH 14–16, a więc po wytworzeniu 4–6 liści zaleca się (w temperaturze powyżej 12°C), stosowanie fungicydów z funkcją regulatora wzrostu (np. triazolowych, zawierających: tebukonazol, protikonazol, tetrakonazol lub...

Ten artykuł jest dostępny tylko dla zalogowanych użytkowników.
Chcesz mieć nieograniczony dostęp do wszystkich treści w serwisie E-pole? Dokonaj bezpłatnej rejestracji i korzystaj z naszej bazy publikacji, narzędzi oraz szkoleń online.
Najnowsze artykuły

Dlaczego chwasty w rzepaku warto zwalczyć nalistnie

Odchwaszczanie jest pierwszym zabiegiem ochronnym, który wykonujemy na plantacji, dlatego warto zadbać, żeby był on skuteczny i nie przeszkadzał w rozwoju rzepaku ozimego. Dlaczego zatem warto poczekać i wykonać ten zabieg, gdy rzepak będzie już na wierzchu?

24 Lipca 2024

Termin, głębokość i norma siewu rzepaku

Rzepak ozimy w naszym kraju sieje się przez cały sierpień do początku września. Wybór najlepszego możliwego terminu siewu uzależniony jest od regionu oraz warunków panujących w danym sezonie uprawy.

23 Lipca 2024

Przygotowanie pola pod rzepak

Rzepak ozimy należy do roślin o największej powierzchni uprawy w naszym kraju. Jego nasiona wykorzystuje się do produkcji oleju, zaś makuchy są cennym źródłem białka dla zwierząt. Podpowiadamy, jak przygotować pole pod rzepak w orkowym i bezorkowym systemie uprawy.

22 Lipca 2024
USTAWIENIA PLIKÓW COOKIE

Na naszych stronach internetowych wykorzystujemy technologie internetowe różnego rodzaju – własne i od osób trzecich – w tym pliki cookie, aby zoptymalizować Państwa doświadczenia. Oprócz technologii internetowych, które są niezbędne do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania strony www, obejmują to również technologie internetowe do analityki internetowej i wyświetlania ukierunkowanych reklam. Korzystanie z nich jest dobrowolne i wymaga Państwa zgody. Użytkownik może w każdej chwili wycofać swoją zgodę ze skutkiem na przyszłość lub zmienić ustawienia pod linkiem „Zmień moje preferencje” lub bezpośrednio w przeglądarce internetowej.

Dodatkowe informacje na temat przetwarzania danych i zawartości technologii internetowych można znaleźć w naszej polityce prywatności oraz polityce dotyczącej plików cookie.