Chowacz i słodyszek – zwalczanie wiosennych szkodników rzepaku

20 Marca 2023

Wiosenne wznowienie wegetacji wiąże się zagrożenie ze strony chowaczy łodygowych, które mogą powodować znaczne spadki plonu, nawet powyżej 30 proc. Szybko pojawia się także słodyszek rzepakowy. Termin nalotów i nasilenie są uzależnione przede wszystkim od warunków pogodowych – głównie temperatury. 

Jako pierwszy z chowaczy łodygowych i głównie na południu kraju pojawia się chowacz granatek. Jednak powszechnie i licznie występującym gatunkiem w rzepaku ozimym jest chowacz brukwiaczek. Kilka dni po brukwiaczku, a czasami równocześnie pokazuje się chowacz czterozębny. Jego nalot może być rozciągnięty w czasie i trwać nawet do początku kwitnienia roślin.

Chowacze i słodyszek nie odpuszczą

Samice chowaczy, w zależności od gatunku, składają jaja u nasady młodych roślin (w podstawie stożka wzrostu), w młodych pędach lub ogonkach liściowych i nerwach głównych. Żerujące wewnątrz łodyg i liści larwy powodują zahamowanie wzrostu, spłaszczenia, charakterystyczne wygięcia i spękania. Chowacze łodygowe mogą być przyczyną spadku plonu nawet powyżej 30 proc., a straty wynikające z ich żerowania spotęgowane. Bardzo często uszkodzeniom powodowanym przez larwy chowaczy łodygowych towarzyszą objawy wtórnych porażeń przez sprawców chorób, głównie suchej zgnilizny kapustnych, zgnilizny twardzikowej i szarej pleśni. 

Fot. P. Strażyński. Chowacz brukwiaczek.

Z kolei słodyszek rzepakowy pojawia się na plantacjach rzepaku przy wzroście temperatury do około +15°C, ale termin jego nalotów może być w poszczególnych latach różny i trwać do kilkunastu tygodni. Główny ich atak poprzedzony jest lotem mniejszej liczby chrząszczy, które początkowo gromadzą się na brzegach pól. Największe straty słodyszek powoduje w okresie rozwoju pąków kwiatowych (faza „zielonego pąka”). Choć chrząszcze żerują intensywnie także w okresie kwitnienia, to rzepak (zwłaszcza odmiany mieszańcowe) jest w tym okresie mniej narażony na obniżkę plonu. W przypadkach, kiedy słodyszek występuje masowo i nie jest właściwie zwalczany, a rośliny rzepaku są osłabione i nie posiadają zdolności regeneracji uszkodzeń, wówczas rzepak może nie zakwitnąć.

Fot. P. Strażyński. Chowacz czterozębny.

W przypadku chowaczy łodygowych i słodyszka sprawdzoną metodą monitoringu są żółte naczynia, które umieszczamy w odległości około 15 m od brzegów plantacji. Pozwalają one m.in. stwierdzić przekroczenie progów szkodliwości dla chowaczy łodygowych. 

Progi ekonomicznej szkodliwości wiosennych szkodników rzepaku ozimego

Szkodnik

Próg szkodliwości

Chowacz brukwiaczek

10 chrząszczy w żółtym naczyniu w ciągu 3 dni lub 2–4 chrząszcze na 25 roślinach

Chowacz czterozębny

20 chrząszczy w żółtym naczyniu w ciągu 3 dni lub 6 chrząszczy na 25 roślinach

Słodyszek rzepakowyw fazie zwartego kwiatostanu (BBCH 50–52) 1–2 chrząszcze na 1 roślinie, a w fazie luźnego kwiatostanu (BBCH 55–59) 3–5 chrząszczy na roślinie

Efektywne zwalczanie

Efektywność chemicznego zwalczania zależy przede wszystkim od właściwego terminu zabiegu i zastosowanego insektycydu. Niektóre insektycydy zwalczające słodyszka ograniczają również chowacza czterozębnego – i odwrotnie. Na większych plantacjach zwalczanie, po dokładnym monitoringu, można przeprowadzić w pasie brzegowym. Opryskujemy głównie od strony ubiegłorocznych plantacji rzepaku oraz zadrzewień, przez co ogranicza się chemizację i tym samym zmniejsza koszty ochrony. Ze względu na zmienne warunki pogodowe w okresie wczesnowiosennym ważną kwestią jest także optymalna temperatura działania danego insektycydu. Termin zwalczania słodyszka zwykle pokrywa się z okresem kwitnienia pośpiechów rzepaku i chwastów, które stanowią pożytek dla pszczół i innych zapylaczy. Dlatego dobierając insektycyd, należy zwrócić uwagę na jego selektywność, toksyczność oraz okres prewencji, a zabiegi wykonujemy późnym wieczorem, po zakończonym oblocie pszczół.

Fot. P. Strażyński. Słodyszek rzepakowy

Zwalczanie chowaczy i słodyszka

Jednostronne stosowanie insektycydów z jednej grupy chemicznej sprzyja uodparnianiu się szkodników, zwłaszcza słodyszka. Chcąc przeciwdziałać temu zjawisku, należy stosować insektycydy w sposób przemienny, z różnych grup chemicznych. Możliwości wiosennego zwalczania szkodników w rzepaku prezentujemy w tabeli poniżej.

Substancje czynne zarejestrowane (kolor zielony) do zwalczania wiosennych szkodników rzepaku ozimego

Stopniowe wycofywanie s.cz. w ramach nowych strategii Komisji Europejskiej tego zadania niestety nie ułatwia. W założeniach do 2030 r. planowana jest redukcja zużycia chemicznych środków ochrony o 50 proc. Po wycofaniu m.in. chloropiryfosu, dimetoatu i tiachloprydu w najbliższym czasie planuje się wycofanie kolejnych substancji czynnych insektycydów, w tym wszystkich z grupy pyretroidów oraz pozostałych z grupy związków fosforoorganicznych i karbaminianów.

 

dr inż. Przemysław Strażyński, prof. dr hab. Marek Mrówczyński, 

IOR – PIB w Poznaniu

Najnowsze artykuły

Jak przechować warzywa zimą bez strat?

Chcąc korzystać z warzyw świeżych w okresie zimy, należy zadbać o zabezpieczenie rezerw, które po zbiorze kierowane są do przechowywania.

8 Grudnia 2024

RSM zimą – prawidłowe przechowywanie

RSM w okresie zimy pod wpływem niskich temperatur będzie ulegał krystalizacji. Ponadto zbiorniki, w których przechowywany jest nawóz, narażone są na działanie korozji. Podpowiadamy, czy można ograniczyć te procesy.

7 Grudnia 2024

Konserwacja i przechowywanie maszyn rolniczych przed „snem zimowym”

Maszyny rolnicze po zakończeniu prac polowych powinny ponadto, być poddane przeglądowi technicznemu, w celu określenia ichstanu. Wskazane jest, aby taki przegląd przeprowadzić bezpośrednio po zakończeniu określonych prac daną maszyną, gdyż wtedy najlepiej pamiętamy, jakie zespoły robocze ostatnio nie funkcjonowały prawidłowo. Na pewno  nie powinien tych prac przeglądowych i konserwacyjnych pozostawiać do następnego sezonu. Najczęściej maszyny rolnicze stosowane w produkcji roślinnej, użytkowane są w ciągu roku przez krótki okres - kilku czy kilkunastu dni.

5 Grudnia 2024
USTAWIENIA PLIKÓW COOKIE

Na naszych stronach internetowych wykorzystujemy technologie internetowe różnego rodzaju – własne i od osób trzecich – w tym pliki cookie, aby zoptymalizować Państwa doświadczenia. Oprócz technologii internetowych, które są niezbędne do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania strony www, obejmują to również technologie internetowe do analityki internetowej i wyświetlania ukierunkowanych reklam. Korzystanie z nich jest dobrowolne i wymaga Państwa zgody. Użytkownik może w każdej chwili wycofać swoją zgodę ze skutkiem na przyszłość lub zmienić ustawienia pod linkiem „Zmień moje preferencje” lub bezpośrednio w przeglądarce internetowej.

Dodatkowe informacje na temat przetwarzania danych i zawartości technologii internetowych można znaleźć w naszej polityce prywatności oraz polityce dotyczącej plików cookie.