Intensywna produkcja mleka ściśle wiązana jest dziś z bydłem HF, uznawanym za najwybitniejszą rasę mleczną na świecie. Przez ostatnich 25-30 lat, polscy hodowcy dążąc do poprawy mleczności swoich krów przekrzyżowali większość stad tą rasą. Dziś coraz częściej zaczynają się pojawiać problemy związane z wymaganiami szlachetnego bydła HF. Konieczność żywienia wysoce zbilansowanymi oraz dobrymi paszami, skrócenie produkcji życiowej, czy wzrost zapadalności na choroby (np. mastitis), zmuszają do zastanowienia się nad dalszą przyszłością produkcji mleczarskiej. Wieloletnia selekcja krów HF w kierunku poprawy użytkowości mlecznej spowodowała u tego bydła pogorszenie cech funkcjonalnych oraz płodności, które mają ogromne znaczenie dla ekonomiki produkcji mleka. Wielu hodowców w kraju i za granicą widzą dalszą przyszłość w krzyżowaniu międzyrasowym. W takim działaniu wykorzystuje się mający miejsce u potomstwa efekt heterozji. Krowy krzyżówkowe mają nieco mniejsze wymagania żywieniowe, są zdrowsze i niewiele mniej produkcyjne.
Tab.1. Porównanie wybranych wskaźników użytkowości mlecznej krów niektórych ras ocenianych w Polsce (Litwińczuk, 2015)
Rasa | Liczba krów | Mleko (kg) | Tłuszcz (%) | Białko (%) | Okres międzywy- cieleniowy (dni) | Wiek pierwszego wycielenia (dni) |
HF (czarny) HF (czerwony) Simental Polska czerwona Białogrzbieta Polska czerwono-biała Polska czarno-biała | 636 226 24 118 10 768 2 787 472 3 578 2 080 | 7742 7088 6030 3588 4333 4635 4710 | 4,07 4,15 4,12 4,31 3,98 4,08 4,11 | 3,35 3,37 3,46 3,38 3,28 3,26 3,30 | 436 422 407 409 412 407 421 | 822 824 867 845 886 853 896 |
Po latach prób, na świecie zalecanym jest dziś krzyżowanie rotacyjne trójrasowe (fot.1). Pozwala ono utrzymać poziom heterozji na optymalnym poziomie – przy użyciu 3 ras nie spada on poniżej 75% w żadnym z kolejnych pokoleń. Oczywiście nie ma potrzeby, by wszystkie krowy HF w stadzie kryć buhajami innej rasy. Najbezpieczniej jednak pokryć nasieniem buhajów ras czerwonej szwedzkiej (SRB) lub Montbeliarde (Mo) część krów w stadzie i samemu przekonać...
