Zasiewy i zbiory zbóż oraz rzepaków (sezon 2019/2020)

Jak co roku, nadszedł czas aby na blogu e-pole napisać kilka słów o ubiegłorocznych zbiorach zbóż i przewidywań na plony w roku 2020.

Zbiory zbóż i rzepaku w 2019 r.

Analizując dane Głównego Urzędu Statystycznego, zgodnie z wynikowym szacunkiem głównych ziemiopłodów rolnych i ogrodniczych przedstawionym przez GUS w grudniu 2019 r. zbiory zbóż ogółem ocenia się na 28,8 mln ton, tj. o 2,0 mln ton (7%) więcej w stosunku do zbiorów z roku poprzedniego. Zbiory zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi szacuje się na 24,9 mln ton, a to oznacza wzrost o 2,2 mln t (9%) niż w roku 2018.

Zbiory zbóż ozimych łącznie z ozimymi mieszankami zbożowymi wyszacowano w 2019 r. na 17,1 mln ton czyli o 2,1 mln ton (14%) więcej niż roku poprzednim. Natomiast zbiory zbóż jarych łącznie z jarymi mieszankami zbożowymi – na 7,8 mln ton, więc na poziomie nieznacznie wyższym od zbiorów rok wcześniej.

Warto zaznaczyć, że powierzchnia uprawy zbóż ogółem w 2019 r. wyniosła ok. 7,8 mln ha, w tym powierzchnia zasiewów zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi – 7,1 mln ha. Dokładniejsza struktura zasiewów na polach w 2019 roku przedstawia się następująco:

pszenica: 2,5 mln ha,
żyto: 0,9 mln ha,
jęczmień: 1,0 mln ha,
owies: 0,5 mln ha,
pszenżyto: 1,3 mln ha,
mieszanki zbożowe: 0,9 mln ha.

W przypadku rzepaków i rzepiku również zaobserwowano 7-procentowy wzrost w roku 2019 w stosunku do roku 2018. Zbiory w 2019 roku wyniosły bowiem 2,35 mln ton. Powierzchnia uprawy rzepaku w 2019 roku ocenia się na 860 tys. ha (o 2% więcej) w porównaniu do roku poprzedniego.

Plony zbóż i rzepaku w 2019

Szacuje się, że plony zbóż ogółem w 2019 r. wyniosły 36,7 dt/ha – to o 2,4 dt/ha (7%) więcej w porównaniu z 2018 r., a plony zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi – 35,3 dt/ha, czyli w stosunku do roku poprzedniego więcej o 3,0 dt/ha (9%). Plony zbóż ozimych łącznie z ozimymi mieszankami zbożowymi oceniono na 39,3 dt/ha, zatem o 3,5 dt/ha (10%) więcej od plonów z roku 2018. Plony zbóż jarych łącznie z jarymi mieszankami zbożowymi oszacowano na 28,8 dt/ha, czyli o 1,7 dt/ha (o 6%) więcej od plonów z poprzedniego sezonu.

Natomiast plony rzepaków i rzepiku ocenia się na 27,2 dt/ha czyli o 4% więcej.

Zatem zarówno plony, jak i zbiory zbóż i rzepaku w roku 2019 roku były lepsze niż w roku 2018.

Prognozy na rok 2020

Jak podaje GUS, w optymalnym terminie agrotechnicznym w 2019 r. w kraju zasiano oziminy na 82% powierzchni przeznaczonej pod uprawę zbóż ozimych (głównie w województwach, gdzie była dostateczna wilgotność gleby). Pozostałą powierzchnię obsiano nawet z dwu- lub trzytygodniowym opóźnieniem. Uprawy ozime przed wejściem w stan zimowego spoczynku były dobrze rozkrzewione, a nawet nadmiernie wyrośnięte (szczególnie rzepak).

Przebieg pogody w listopadzie nie stwarzał zagrożenia dla roślin. Istnieje jednak niebezpieczeństwo, że nagły spadek temperatur w okresie wegetacji bez zahartowania i przy braku okrywy śnieżnej może wpłynąć niekorzystnie na przezimowanie roślin.

Z oceny przeprowadzonej w listopadzie przez rzeczoznawców terenowych GUS wynika, że zbożami ozimymi obsiano ponad 4,3 mln ha (na poziomie roku ubiegłego). Udział poszczególnych gatunków przedstawia się następująco:

pszenica ozima: 2,0 mln ha,
żyto: 0,9 mln ha,
pszenżyto ozime: 1,2 mln ha,
jęczmień ozimy: ponad 0,2 mln ha,
mieszanki zbóż ozimych: 0,07 mln ha.

Powierzchnię obsianą rzepakiem i rzepikiem ozimym szacuje się na ok. 0,9 mln ha.

Ocena upraw

Zasiewy zbóż ozimych pod zbiory 2020 r., przed wejściem w stan zimowego spoczynku, oceniono w stopniach kwalifikacyjnych następująco:

mieszanki zbożowe ozime na 3,5 stopnia,
żyto na 3,6 stopnia,
pszenżyto ozime na 3,7 stopnia,
jęczmień ozimy na 3,8 stopnia,
pszenicę ozimą na 3,9 stopnia.

Stan zasiewów zbóż ozimych, tj. pszenicy, jęczmienia i pszenżyta, oceniono nieco lepiej niż w roku ubiegłym, zasiewy żyta i mieszanek zbożowych natomiast oceniono na poziomie nieco niższym od oceny ubiegłorocznej.

W przekroju terytorialnym stan plantacji zbóż ozimych był bardzo zróżnicowany. Oceny stanu poszczególnych gatunków zbóż ozimych wahały się:
dla pszenicy od 3,1 stopnia kwalifikacyjnego w województwie mazowieckim do 4,5 stopnia w województwach: lubelskim, lubuskim i opolskim;
dla żyta od 2,8 stopnia kwalifikacyjnego w województwie mazowieckim do 4,6 stopnia w województwie śląskim;
dla jęczmienia od 2,9 stopnia kwalifikacyjnego w województwie mazowieckim do 4,4 stopnia w województwie podkarpackim i śląskim;
dla pszenżyta od 3,0 stopnia kwalifikacyjnego w województwie mazowieckim do 4,3 stopnia w województwach: lubuskim, opolskim i śląskim;
dla mieszanek zbożowych od 2,8 stopnia kwalifikacyjnego w województwie mazowieckim do 4,5 stopnia w województwie opolskim.

Plantacje rzepaku i rzepiku ozimego średnio w kraju oceniono na 4,0 stopnie kwalifikacyjne. Oceny plantacji rzepaku i rzepiku wahały się od 3,2 stopnia kwalifikacyjnego w województwie mazowieckim do 4,5 stopnia w województwach: lubelskim, opolskim, podkarpackim i śląskim.

W optymalnych terminach agrotechnicznych zasiano: