Szkodniki warzyw w przechowalni
W przechowalniach warzyw mogą wystąpić owady i roztocze. Szkodniki zjadają nasiona, zanieczyszczają je wylinkami, odchodami i martwymi osobnikami oraz przyczyniają się do gnicia i zasychania magazynowanych warzyw.
Strąkowce w przechowalni
Wśród szkodliwych owadów największą rolę ogrywają chrząszcze należące do strąkowców (Bruchinae). W Polsce najpospolitszymi i najgroźniejszymi gatunkami są: strąkowiec fasolowy (Acanthoscelides obtectus), strąkowiec grochowy (Bruchus pisorum)i strąkowiec bobowy (Bruchus rufimanus). Wszystkie trzy atakują nasiona roślin strączkowych (Fabaceae), głównie fasolę, groch i bób.
![](https://www.e-pole.pl/articles_images/20221116125858_A5hZ7q890eCGerWC3LaBIpHbdPxj4Yn0cWzjw6uO.webp)
![](https://www.e-pole.pl/articles_images/20221116130144_lwLxZKpNJHwyrl1IBgziwHXS7IlceEBRujwIGipZ.webp)
Wymienione gatunki są małymi chrząszczami (2,5-5,0 mm) o ciemnym zabarwieniu ciała. Ich pokrywy skrzydłowe są wyraźnie skrócone, z charakterystycznym dla danego gatunku wzorem utworzonym z plamek i pasków. Larwy są białe z ciemniejszą głową, zgrubiałe i łukowato wygięte. Zasiedlone przez nie nasiona na wierzchniej warstwie okrywy mają widoczne wycięte od wewnątrz, prześwitujące punkty (tzw. okienka), przez które później wychodzą na zewnątrz osobniki dorosłe.
![](https://www.e-pole.pl/articles_images/20221116130540_2M3G0YhUeoiu6Cg9qdjuo7iO1fcssNMfvRJ3FT69.webp)
Rozwój pokolenia strąkowca grochowego i bobowego zawsze rozpoczyna się w strąkach na polu i kończy w nasionach składowanych w magazynie. Strąkowiec fasolowy potrafi dodatkowo rozwinąć aż osiem kolejnych pokoleń w samym magazynie, co przy braku zwalczania może doprowadzić do całkowitej utraty zapasów. Z tego powodu gatunek ten uchodzi za jednego z najbardziej niebezpiecznych szkodników fasoli uprawianej na suche ziarno.
Lustracja i zwalczanie
Powodowane przez strąkowce szkody polegają nie tylko na zjadaniu nasion, ale także zanieczyszczaniu ich wylinkami, odchodami i martwymi osobnikami, przez co nie nadają się one do spożycia. Ponadto obecność larw wewnątrz nasion obniża ich zdolność do kiełkowania lub całkowicie dyskwalifikuje je jako materiał siewny. W związku z tym zarówno w uprawie polowej, jak i w magazynach należy prowadzić lustracje na obecność chrząszczy strąkowców.
W momencie pojawienia się osobników w przechowalniach, można je zwalczać, wykonując zabieg termiczny lub fumigację. W przypadku strąkowca fasolowego zabieg termiczny polega na przetrzymywaniu nasion w temperaturze -10°C przez 12 godzin lub w temperaturze 65°C przez godzinę. Ponadto, przed umieszczeniem nasion w magazynie zaleca się przeprowadzenie dezynsekcji pustych pomieszczeń za pomocą odpowiednich preparatów. Rozwój strąkowców można ograniczyć, przechowując produkty w obniżonej temperaturze (do 12°C).
Roztocza
Wśród roztoczy największe znaczenie jako szkodniki magazynowe mają rozkruszek korzeniowy (Rhizoglyphus echinopus) z rodziny rozkruszkowatych (Acaridae) i przebarwiacz czosnkowy (Aceria tulipae) należący do szpecieli (Eriophyidae). Oba gatunki są mikroskopijnymi pajęczakami – dorosłe rozkruszki mają wielkość ok. 0,5-0,8 mm, natomiast przebarwiacze 0,2-0,3 mm.
![](https://www.e-pole.pl/articles_images/20221116125730_O87mjwLWmg2WQd4yNd9fbE4kL3jKi9uWKngXDJ9g.webp)
Ciało rozkruszków jest bezbarwne, owalne i wypukłe, a przebarwiaczy białawe i robakowate. Z warzyw gatunki te atakują głównie cebulę i czosnek, z którymi po okresie wegetacji trafiają do przechowalni. W magazynach z cebulą rozkruszki początkowo uszkadzają brzegi piętek, które następnie próchnieją i odpadają. W dalszym etapie atakują także środkowe łuski, rozkruszając je, w efekcie czego cebule zaczynają gnić. Rozkruszki pojawiają się często na roślinach opanowanych wcześniej przez mikroorganizmy chorobotwórcze.
Konsekwencją żerowania szpecieli jest natomiast zasychanie i pękanie główek, które nie nadają się do spożycia i na wysadki. Ponieważ oba gatunki roztoczy rozprzestrzeniają się przede wszystkim za pośrednictwem produktów, należy prowadzić ich kontrolę wraz z opakowaniami wprowadzanymi do magazynu. Konieczne jest także utrzymywanie pomieszczeń w czystości (ich dezynsekcja za pomocą preparatów przeznaczonych do tego celu) oraz obniżenie temperatury w magazynie (w przypadku rozkruszka do 10°C). Rozkruszek jest organizmem wilgociolubnym, stąd w pomieszczeniach zaleca się również utrzymywanie niskiej wilgotności powietrza (do 60 proc.). W związku z tym powinny być one wietrzone, a warzywa przechowywane w cienkich warstwach.
Tekst i zdjęcia: dr Katarzyna Pochrząst, InHort