Słonecznik – ABC uprawy

15 Kwietnia 2022

Słonecznik – ABC uprawy

Słonecznik zaczyna cieszyć się rosnącym powodzeniem wśród rolników. Sprawdza się w naszych warunkach agroklimatycznych, radzi sobie z przejściowymi suszami, nie wymaga wysokiego nawożenia azotem i wielu zabiegów pielęgnacyjnych. Przy prawidłowej uprawie plonuje na poziomie około 4 t/ha.

Wymagania glebowe

Słonecznik lubi gleby żyzne, próchniczne, zasobne w składniki pokarmowe. Najlepiej udaje się na kompleksach pszennym bardzo dobrym i dobrym, od klasy IVa, o odczynie w granicach 6,6-7,2 pH. Najlepszym przedplonem są rośliny okopowe oraz motylkowe, słonecznik może być uprawiany także po zbożach, co na ogół uwzględniane jest w praktyce rolniczej. Nie powinien być uprawiany po sobie oraz po rzepaku z uwagi na większe zagrożenie występowaniem przede wszystkim zgnilizny twardzikowej.

Przygotowanie pola

Przygotowanie pola pod uprawę słonecznika uzależnione jest od rośliny przeponowej i technologii stosowanej w gospodarstwie. Przykładowo po kukurydzy resztki się mulczuje, następnie rozsiewa wapno i później jeszcze przed zimą wszystko miesza z glebą. Pole pod słonecznik powinno być dobrze spulchnione – w zabiegu jesiennym i wczesnowiosennym – a podłoże zagęszczone. Wiosną w zależności od technologii wykorzystywanej w gospodarstwie stosuje się włókowanie, bronowanie i zabiegi agregatem uprawowo-siewnym. Ilość zabiegów uprawowych na polu powinna być możliwie ograniczona, aby zapobiegać niepotrzebnym stratom wilgoci z gleby, przesuszeniu wierzchnich jej warstw i szybszemu zaskorupianiu (słonecznik nie lubi gleb zaskorupiających się).

Nawożenie słonecznika

Słonecznik na wytworzenie 1 t nasion (niełupki) wraz z odpowiednią ilością łodyg oraz liści pobiera ok. 70 kg N, 26 kg P2O5 i 90 kg K2O. Wymaga zatem nawożenia tymi składnikami, a jako roślina potasolubna także znacznych jego dawek. Pierwiastek ten wpływa na usztywnienie łodyg. Najczęściej stosuje się ok. 150‑180 kg K2O/ha, 40‑60 kg P2O5/ha i 60 kg N/ha, przy czym na stanowiskach mniej zasobnych w potas czy fosfor dawki muszą być wyższe. Nawozy fosforowe i potasowe stosuje jesienią lub ewentualnie wiosną. Azotem nawozi się przed siewem. Do nawożenia azotowego należy podchodzić z rozwagą, ponieważ zbyt wysokie dawki prowadzą do większego ryzyka wylegania roślin, opóźniają dojrzewanie i zmniejszają odporność słonecznika na porażenie przez sprawców chorób. Roślinie tej powinno się dostarczyć także siarkę, magnez oraz bor.

Termin siewu i obsada roślin

Optymalny termin siewu słonecznika przypada, gdy temperatura gleby na głębokości min. 5 cm ogrzeje się do 9°C i się nie obniży. W naszym kraju temperatury gleby utrzymujące się na tym poziomie uzyskujemy najczęściej w trzeciej dekadzie kwietnia (co jest uzależnione od regionu Polski) do pierwszych dni maja; wtedy powinniśmy siać słonecznik. Siewu nie należy zbytnio opóźniać, ponieważ skraca się wówczas okres wegetacji, co powoduje opóźnienie dojrzewania i spadek plonu. Rolnicy w naszych warunkach zbierają ok. 2,5-4 t/ha nasion – na wielkość plonu w dużej mierze wpływ mają terminowy siew i prawidłowa agrotechnika. Słonecznik sieje się na głębokość 5-7 cm, w rozstawie rzędów 60-70 cm i roślin w rzędzie 20-25 cm. Na 1 m2 przypada 5-7 roślin. Przy uprawie w plonie wtórym, jako międzyplon, w terminie do końca lipca, rozstaw rzędów będzie wynosił ok. 15-25 cm.

Odchwaszczanie słonecznika

W przypadku słonecznika z wczesnych terminów siewu (jeśli pozwalają warunki pogodowe) zagrożeniem są chwasty, które mają niższe wymagania termiczne do swoich wschodów, np.: bodziszek drobny, chaber bławatek, maruna bezwonna, rumianowate. Wysiany w późniejszym terminie będzie konkurował z chwastami ciepłolubnymi, np. chwastnicą jednostronną, szarłatem szorstkim, psianką czarną, żółtlicą drobnokwiatową. Do przedwschodowego odchwaszczania plantacji słonecznika z chwastów jedno- i dwuliściennych w zabiegach doglebowych zastosować można preparaty zawierające: pendimetalinę, prosulfokarb, aklonifen, metobromuron, S-metolachlor, mieszaninę fabryczną dimetenamid-P i pendimetaliny. Natomiast powschodowo w zabiegach nalistnych stosuje się substancje czynne herbicydów: chizalofop-P etylu, fluazyfop-P butylu, kletodym, cykloksydym, które eliminują jedynie chwasty jednoliścienne.

Choroby w słoneczniku

Do najgroźniejszych chorób w plantacjach słonecznika zaliczana jest głównie zgnilizna twardzikowa i szara pleśń, które mogą pojawić się w latach bardziej wilgotnych – w takich warunkach występuje też zagrożenie ze strony mączniaka rzekomego. W lata upalne, w okresach suszy problemem może się okazać czarny uwiąd słonecznika. Patogeny chorobotwórcze atakują wszystkie części roślin. Najniebezpieczniejsze są wczesne infekcje chorobowe, natomiast późne nie stanowią już większego zagrożenia dla plonu. W plantacjach najwięcej szkód w wyniku chorób obserwuje się, gdy porażeniu ulegną kwiatostany, owocostany i gdy zostaną głęboko uszkodzone łodygi (ograniczenie transportu wody i asymilatów). Do zwalczania chorób stosuje się fungicydy zawierające substancje czynne, np. azoksystrobinę i difekonazol (na zgniliznę twardzikową), fluopyram i protiokonazol, fludioksonil (na zgniliznę twardzikową, szarą pleśń). 

Termin zbioru

Zbiór przypada w końcu września lub na początku października, po dojrzeniu nasion, gdy ich wilgotność nie przekracza 20-25%. Obserwuje się wówczas zasychanie całych roślin, kwiatostany u podstawy nie są już gąbczaste i łatwo odpadają. W miarę dojrzewania słonecznika na plantację zaczynają coraz liczniej nalatywać ptaki i wyjadać nasiona. Odkładanie zbioru oznacza straty powodowane ich żerowaniem. Po zbiorze nasiona dosusza się letnio-ciepłym (nie gorącym) powietrzem. 

Tekst i zdjęcia: Katarzyna Szulc

Najnowsze artykuły

Jak przechować warzywa zimą bez strat?

Chcąc korzystać z warzyw świeżych w okresie zimy, należy zadbać o zabezpieczenie rezerw, które po zbiorze kierowane są do przechowywania.

8 Grudnia 2024

RSM zimą – prawidłowe przechowywanie

RSM w okresie zimy pod wpływem niskich temperatur będzie ulegał krystalizacji. Ponadto zbiorniki, w których przechowywany jest nawóz, narażone są na działanie korozji. Podpowiadamy, czy można ograniczyć te procesy.

7 Grudnia 2024

Konserwacja i przechowywanie maszyn rolniczych przed „snem zimowym”

Maszyny rolnicze po zakończeniu prac polowych powinny ponadto, być poddane przeglądowi technicznemu, w celu określenia ichstanu. Wskazane jest, aby taki przegląd przeprowadzić bezpośrednio po zakończeniu określonych prac daną maszyną, gdyż wtedy najlepiej pamiętamy, jakie zespoły robocze ostatnio nie funkcjonowały prawidłowo. Na pewno  nie powinien tych prac przeglądowych i konserwacyjnych pozostawiać do następnego sezonu. Najczęściej maszyny rolnicze stosowane w produkcji roślinnej, użytkowane są w ciągu roku przez krótki okres - kilku czy kilkunastu dni.

5 Grudnia 2024
USTAWIENIA PLIKÓW COOKIE

Na naszych stronach internetowych wykorzystujemy technologie internetowe różnego rodzaju – własne i od osób trzecich – w tym pliki cookie, aby zoptymalizować Państwa doświadczenia. Oprócz technologii internetowych, które są niezbędne do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania strony www, obejmują to również technologie internetowe do analityki internetowej i wyświetlania ukierunkowanych reklam. Korzystanie z nich jest dobrowolne i wymaga Państwa zgody. Użytkownik może w każdej chwili wycofać swoją zgodę ze skutkiem na przyszłość lub zmienić ustawienia pod linkiem „Zmień moje preferencje” lub bezpośrednio w przeglądarce internetowej.

Dodatkowe informacje na temat przetwarzania danych i zawartości technologii internetowych można znaleźć w naszej polityce prywatności oraz polityce dotyczącej plików cookie.