OSN, to jak większość z Was wie, obszary szczególnie narażone na zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego. Mowa o zanieczyszczeniach azotanami, związanymi m.in. ze stosowaniem nawożenia. Na początku wieku, w latach 2004-2008 powierzchnia OSN w Polsce obejmowała ok. 2% powierzchni kraju. W następnym czteroleciu współczynnik ten zmalał o ok. 0,5%, aby w roku 2012 wzrosnąć do ok. 4,6% powierzchni kraju. Na mocy nowej ustawy “Prawo wodne” z dnia 20 lipca 2017 roku ten stan po raz kolejny ulegnie zmianie.

Nowe zasady OSN w Polsce

Według najnowszych ustaleń rolnicy na terenie całej Polski będą musieli zastosować się do nowych przepisów związanych z ochroną wód przed zanieczyszczeniami azotanowymi pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Innymi słowy powierzchnia OSN porywa się obecnie z powierzchnią naszego kraju. Autorzy dokumentu dość jasno określili jakie obowiązki będą musieli spełnić rolnicy, choć szczegółowe informacje będą podane dopiero w programie działań, który nie został jeszcze opracowany. Aktualnie trwają nad nim prace projektowe.

Co więcej roczna dawka odchodów zwierzęcych wykorzystywanych rolniczo w ciągu roku nie może zawierać więcej niż 170 kg azotu w czystym składniku na 1 ha użytków rolnych. Choć autorzy ustawy dopuszczają warunkowe zwiększenie dawki jeśli będą one dotyczyć upraw z długimi okresami wegetacji i o wysokim pobieraniu azotu, a także w przypadku wysokich opadów oraz dla gleb o wysokiej zdolności denitryfikacji. Więcej szczegółów na ten temat pojawi się w programie działań po tym, jak przedstawiciele ministerstwa uzyskają zgodę Komisji Europejskiej.

Program działań

Lista zaleceń, które znajdą się w wyżej wspomnianym dokumencie obejmie m.in. informacje na temat tego kiedy przeprowadzenie zabiegu nawożenia jest dozwolone, a kiedy nie. Można spodziewać się również opisu zaleceń odnośnie samego procesu nawożenia, w tym dawek, czy sposobu nawożenia.

Przygotowywany dokument będzie również zawierał wskazówki odnośnie stosowania nawozów w terenie o dużym nachyleniu oraz na gruntach zamarzniętych, zalanych wodą, nasyconych wodą lub przykrytych śniegiem. Program działań obejmie także wskazówki odnośnie warunków wykorzystania nawozów w pobliżu cieków naturalnych, zbiorników wodnych, kanałów i rowów. Podane zostaną szczegółowe dane na temat pojemności i konstrukcji miejsc do przechowywania odchodów zwierzęcych oraz odcieków z przechowywanych materiałów roślinnych, takich jak kiszonka.

Kryteria klasyfikacji

O tym jakie obowiązki i w jakim stopniu będą dotyczyć konkretnych gospodarstw decydowało będzie kilka czynników:

• liczba utrzymywanych zwierząt gospodarskich;
• wielkość użytków rolnych, na których jest prowadzona produkcja;
• intensywność prowadzonej produkcji;
• oraz położenie gospodarstwa, a dokładniej:
  • warunki glebowe,
  • warunki klimatyczne,
  • warunki wodne i środowiska,
  • ukształtowanie terenu,
  • zagospodarowanie gruntów oraz praktyki rolniczej, w tym system płodozmianu

Kary za nieprzestrzeganie

Autorzy nowej ustawy przewidzieli również konkretne kary za niestosowanie się do powyższych wymogów. Karane będzie stosowanie nawozów niezgodnie z przepisami oraz nieodpowiednie przechowywanie odchodów zwierzęcych. Co więcej, nie można sobie pozwolić na błędy w dokumentacji realizacji programu działań oraz brak planu nawożenia azotem, jeżeli takowy będzie wymagany. Oceny gospodarstwa pod kątem wywiązania się z tych założeń będą dokonywali pracownicy Inspekcji Ochrony Środowiska.

Nieprzestrzeganie powyższych skutkować będzie nałożeniem kar finansowych. Kara 500 zł nakładana będzie w przypadku stwierdzenia braku planu nawożenia azotem lub przy błędach w prowadzeniu dokumentacji realizacji programu działań. Stosowanie nawozów niezgodnie z przepisami może skutkować koniecznością uiszczenia opłaty w wysokości 2 tys. zł. Natomiast jeśli stwierdzone zostanie niewłaściwe przechowywanie odchodów zwierzęcych trzeba będzie liczyć się z karą 3 tys. zł.

Co dalej?

Wprowadzone nowelizacje w zasadach związanych z OSN już obowiązują. W przypadku wielu gospodarstw ich realizacja będzie wiązała się z koniecznością przeprowadzenia konkretnych inwestycji. Jednak w pierwszej kolejności trzeba uzbroić się w cierpliwość i poczekać na szczegółowy program działań. Warto również zaznaczyć, że resort rolnictwa zamierza wprowadzić zmiany w PROW 2014-2020 dotyczące wsparcia rolników w ramach działania “Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach OSN”.