Odchwaszczanie użytków zielonych 

Ograniczenie lub zaniechanie zabiegów pielęgnacyjnych na użytkach zielonych przyczynia się do zmian w składzie gatunkowym runi. Na niewłaściwie prowadzonych przewagę zdobywają rośliny mniej wymagające, w tym chwasty. 

Użytki zielone są źródłem cennej paszy do skarmiania bezpośrednio na pastwisku lub w oborze, jak też stanowią surowiec do produkcji pasz konserwowanych (kiszonki, sianokiszonki) lub siana. O ich wartości paszowej decyduje skład botaniczny runi oraz udział poszczególnych w niej gatunków. Wpływ na powyższe mają: sposób użytkowania, nawożenie, termin zbioru, a przede wszystkim wykonane zabiegi pielęgnacyjne. Na niewłaściwie prowadzonych użytkach zielonych przewagę zdobywają rośliny mniej wymagające. Najczęściej są to gatunki o niższej wartości paszowej. Wraz z postępującą degradacją wzrasta między innymi udział roślin dwuliściennych (zioła i chwasty). W skrajnych przypadkach mogą wystąpić gatunki zawierające substancje antyżywieniowe (np. alkaloidy, glikozydy, glikozynolany, saponiny i in.). Mogą to być związki szkodliwe dla zwierząt, ale także dla ludzi, np. po spożyciu mleka pochodzącego od krów skarmianych niewłaściwą zielonką. Wśród niepożądanych roślin na użytkach zielonych, zawierających szkodliwe związki, należy wskazać miedzy innymi na takie jak starzec (Sececio) oraz szereg gatunków z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). 

Utrzymanie odpowiedniego składu botanicznego runi można wspomóc zabiegiem herbicydowym. Jednak możliwości w tym zakresie są bardzo skromne. Program ochrony użytków zielonych przed zachwaszczeniem ograniczony jest do kilku herbicydów, opartych na dwóch substancjach czynnych. Zgodnie z aktualnymi zaleceniami, do selektywnego zwalczania chwastów dwuliściennych na użytkach zielonych stosować można środki chwastobójcze, oparte na dwóch substancjach czynnych (s.cz.): fluroksypyr (Starane 250 EC, Starane 333 EC, Taran 250 EC) oraz jej mieszaninie z trichlopyrem (Fernando Forte 300 EC).

Herbicyd z jedną substancją czynną

Herbicydy zawierające fluroksypyr zwalczają m.in. gatunki takie jak: gwiazdnica pospolita, niezapominajka polna, pokrzywa zwyczajna, przytulia, rdest ziemnowodny, rogownica skupiona. Natomiast względem uciążliwego chwastu użytków zielonych, jakim jest mniszek lekarski, skuteczność ich jest niezadowalająca. 

Decydując się na chemiczne odchwaszczanie herbicydem zawierającym fluroksypyr, należy mieć na względzie, że środki te niszczą także koniczynę, lucernę i inne rośliny bobowate drobnonasienne (motylkowate). 

Użytków zielonych odchwaszczanych herbicydem opartym na fluroksypyrze nie można użytkować na paszę (okres karencji). Niewskazane jest też wprowadzanie na chronioną powierzchnię zwierząt (okres prewencji) przez 7 dni po wykonanym oprysku.

Herbicyd dwuskładnikowy 

Szerszy zakres uciążliwych gatunków chwastów dwuliściennych zwalcza herbicyd zawierający mieszaninę substancji czynnych: fluroksypyr i trichlopyr (Fernando Forte 300 EC). Ten herbicyd oprócz wcześniej wymienionych gatunków zwalcza m.in. babkę lancetowatą (w fazie rozety), krwawnik pospolity, mniszka lekarskiego, ostrożeń polny oraz ogranicza rozwój jaskra rozłogowego. Jednoroczne chwasty najbardziej wrażliwe są od fazy 2 liści do początku fazy rozety, natomiast gatunki wieloletnie od fazy 6 liści (rozeta liści) do fazy początku strzelania w pędy. Odchwaszczanie należy przeprowadzić w okresie intensywnego wzrostu chwastów, najlepiej wiosną w początkowym okresie ich wegetacji. Natomiast planując zabieg po skoszeniu (wypasaniu zwierząt), należy odczekać 2-3 tygodnie do czasu odrośnięcia chwastów, nie później jednak niż do osiągnięcia przez trawy wysokości ok. 25 cm. 

W celu zapewnienia maksymalnego efektu chwastobójczego, 10 dni przed planowanym terminem zabiegu oraz 7 dni po jego wykonaniu nie bronujemy i nie wałujemy runi. Ponadto nie należy jej kosić przez okres 4 tygodni po odchwaszczaniu.

Na użytki zielone odchwaszczane herbicydem Fernando Forte nie można wprowadzać zwierząt (okres prewencji) przez okres 7 dni od wykonania zabiegu. W przypadku występowania gatunków chwastów uciążliwych (np. szczaw) zwierzęta gospodarskie należy wypasać dopiero po całkowitym zniszczeniu tych chwastów.

Silne działanie herbicydu 

Niektóre gatunki roślin uprawnych, w tym bobowate (motylkowate), są bardzo wrażliwe na herbicyd Fernando Forte. Zabieg tym herbicydem można wykonać na użytkach zielonych, które nie stanowią zamierzonego składnika runi. Ewentualny wysiew (podsiew) nasion lub ich mieszanek z trawami, czy też nasion samych traw, można wykonać po 6 tygodniach od zabiegu. Wysoką wrażliwość na herbicyd wykazują także: ziemniak, pomidor oraz warzywa z rodziny selerowatych (np. marchew, pietruszka, seler) i astrowatych (np. endywia, sałata). Dlatego zabieg opryskiwania należy wykonać w warunkach niestwarzających ryzyka znoszenia cieczy opryskowej, także na drzewa, krzewy iglaste, i nie opryskiwać pod koronami drzew.

Fluroksypyr oraz trichlopyr należą do substancji o mechanizmie działania syntetycznych auksyn. Ich skuteczność zależna jest od temperatury otoczenia. W celu optymalnego działania środka, w trakcie zabiegu oraz do 5 dni po zabiegu minimalna temperatura dobowa nie powinna być niższa niż 8°C. Ponadto zalecane jest stosowanie rozpylaczy wytwarzających opryskiwanie średniokropliste przy dawce cieczy użytkowej w zakresie od 200 do 300 l/ha. 

Przykładowe herbicydy do odchwaszczania użytków zielonych

Tekst: dr hab. Roman Krawczyk, IOR-PIB Poznań

Zdjęcia: Katarzyna Szulc