Ochrona i regulacja rzepaku w fazie wydłużania się pędu

Wydłużanie się pędu głównego to czas walki z grzybami chorobotwórczymi, a jednocześnie możliwość regulacji pokroju rzepaku.

Choroby w fazie wydłużania pędu

Faza BBCH 31-39 to wydłużanie się pędu głównego. W tej fazie w pierwszej kolejności zwalczamy sprawcę suchej zgnilizny kapustnych (Phoma lingam). Grzyb obecny jest na liściach i szyjce korzeniowej w postaci owocników (piknidia), które uwalniają, np. w wyniku uderzenia kropli deszczu, niewielkie bezbarwne zarodniki konidialne. W czasie wydłużania się pędu zakażają one liście i łodygi, często współdziałając z innymi ważnymi sprawcami chorób, takimi jak Botrytis cinerea (szara pleśń) i Alternaria spp. (czerń krzyżowych) oraz w pewnym stopniu Cylindrosporium concentricum (cylindrosporioza), która w tym czasie po utajonej infekcji może być widoczna na roślinach rzepaku. Sprawca suchej zgnilizny w tej fazie ma korzystne warunki do rozwoju zarówno w odniesieniu do wilgotności, jak i temperatury. Zarodniki konidialne kiełkują w szerokim zakresie temperatur 5-25°C i wymagają do tego uwilgotnienia >16 godzin, co w tym czasie ma często miejsce. Grzyb potrzebuje 3-5 dni, aby w temperaturze ok. 20°C wytworzyć piknidia – owocniki grzyba z zarodnikami. W tym okresie wykonujemy zabieg chemiczny z użyciem fungicydu w fazie wydłużania pędu głównego, aby uniemożliwić tworzenie się owocników i zapobiec zakażeniu roślin przez zarodniki. Ochrona w tym terminie ma znaczenie szczególnie, gdy zabieg jesienią był przeprowadzony wcześnie lub jeśli z różnych powodów obiektywnych nie wykonano go w fazie rozety rzepaku. Oprócz obecności sprawcy suchej zgnilizny kapustnych i pozostałych sprawców chorób powyższe fakty są wskazaniem do działania w fazie wydłużania pędu (BBCH 31 – 39).

Przystępując do planowanego zabiegu, warto skorzystać z monitoringu plantacji i dzięki temu uzyskać informacje, jakie jest nasilenie występowania sprawców chorób, w tym w pierwszej kolejności sprawcy suchej zgnilizny kapustnych. Należy się skoncentrować na szkodnikach, które w tym czasie mogą powodować szkody. Mamy tutaj na uwadze głównie chowacze (chowacz czterozębny jest w tym okresie ważnym szkodnikiem).

Mieszaniny zbiornikowe

Tworząc odpowiednią mieszaninę fungicyd + insektycyd, możemy przy jednym zabiegu rozwiązać kompleksowo istniejące zagrożenie. Dodatkowym atutem zabiegu w okresie wydłużania się pędu głównego rzepaku jest to, że stosując odpowiedni fungicyd, możemy wpływać na jego przekrój i wysokość, nie obniżając, a zwiększając wielkość uzyskiwanego plonu. Wszelkie mieszaniny, które są tworzone przez rolnika, wykonywane są na własną odpowiedzialność, chyba że mieszanina jest już podana w etykiecie środka. Wracając do tematu, gdy stworzy się przemyślaną mieszaninę, to, stosując jeden zabieg, można rozwiązać trzy ważne problemy: zwalczyć grzyby chorobotwórcze, występujące szkodniki oraz uzyskać pożądany pokrój rośliny i przy niektórych odmianach obniżyć wysokość roślin.

Triazole do ochrony i regulacji

W tabeli podano przykładowe fungicydy, które zalecane są do stosowania w fazie wydłużania się pędu głównego rzepaku. Dużą rolę mogą tutaj odegrać substancje czynne budujące fungicyd, należące do grupy chemicznej triazoli. Mają one w pierwszej kolejności zwalczać grzyby chorobotwórcze występujące w omawianej fazie wzrostu rzepaku, ale niektóre z nich wpłyną też na inne cechy rzepaku (zmiana pokroju, obniżenie wzrostu), w konsekwencji ograniczając wyleganie roślin w okresie dojrzewania. Wybierając środek ochronny rzepaku przed porażeniem przez grzyby, warto to uwzględnić i przeanalizować, zwłaszcza w odniesieniu do danej odmiany uprawianej w gospodarstwie. Przykładowymi triazolami najczęściej stosowanymi są tebukonazol i metkonazol. Są one uznawane za te substancje czynne, które mogą wpływać na wysokość roślin i ich pokrój. Zaznaczamy, że inne triazole też częściowo mają takie właściwości. W praktyce funkcjonuje System Prognozowania Epidemii Chorób (SPEC), który informuje o zagrożeniu przez sprawcę suchej zgnilizny kapustnych. Może on być wykorzystany, gdy podejmuje się decyzję o zwalczaniu sprawcy tej choroby. Jednak podstawą decyzji o ochronie roślin wczesną wiosną jest częsty monitoring plantacji i stwierdzenie przekroczenia progów szkodliwości dla zwalczanych agrofagów.

ABC skuteczności zabiegu z triazolami 

Uzyskanie odpowiedniej skuteczności działania fungicydów z grupy chemicznej triazoli wymaga przestrzegania kilku ważnych zasad:

• temperatura powietrza powinna być wyższa niż 10-12°C;
• zagęszczenie plantacji nie powinno przekraczać 50-60 roślin na m²;
• podczas stosowania nie należy dopuszczać do znoszenia cieczy użytkowej na sąsiednie pola oraz nakładania się cieczy użytkowej na stykach pasów zabiegowych i uwrociach.

Przykłady fungicydów zarejestrowanych do zwalczania sprawców chorób w momencie ruszenia wegetacji i wydłużania się pędu głównego

Tekst i zdjęcia: prof. dr hab. Marek Korbas, dr Ewa Jajor IOR – PIB Poznań