Kiła kapusty w rzepaku 

Sprawca kiły kapusty jest polifagiem zarażającym wiele gatunków roślin kapustnych. Chorobę spotkamy w rzepaku, rzepiku, gorczycy czy warzywach kapustnych, roślinach ozdobnych oraz chwastach.

Kiła kapustnych Plasmodiophora brassicae wywołuje przebarwienia i skarłowacenie roślin. Rzepaki wyglądają na niedożywione, a obraz roślin sprawia, że można podejrzewać atak śmietki kapuścianej.

Objawy kiły kapusty

U chorych rzepaków najczęściej najstarsze liście przebarwiają się na czerwono, natomiast młodsze bledną i żółkną. Dostrzegając takie rośliny na polu, należy je wykopać i przyjrzeć się z bliska ich korzeniom. Monitoring powinniśmy w tym kierunku prowadzić już od 6. tygodnia po wschodach. Jeśli na korzeniu obserwujemy wydrążone kanały, wówczas świadczy to o bytowaniu szkodnika. Gdy system korzeniowy jest zdeformowany, nienaturalnie zgrubiały, bez korzeni bocznych, z guzowatymi naroślami (początkowo barwy mlecznej, później brunatnej), to mamy do czynienia z kiłą kapusty. 

Deformacje i zniekształcenie wewnętrznych tkanek korzenia sprawiają, że transport wody i składników pokarmowych jest utrudniony, a później całkowicie niemożliwy i w efekcie roślina zamiera. Martwe, zainfekowane korzenie po rozpadzie uwalniają do gleby zarodniki, które wnikają z roztworu glebowego do roślin przez korzenie włośnikowe i je atakują.

Rozwojowi kiły kapusty sprzyjają gleby kwaśne, ubogie w wapń, z tendencją do zalewania i zaskorupiania się, słabo napowietrzone, ponadto wczesny termin siewu rzepaku, zwłaszcza gdy koniec lata jest ciepły i wilgotny – to w takich warunkach dochodzi do masowych skażeń; patogen rozwija się dobrze przy temperaturze gleby ok. 20°C . Infekcje najpierw pojawiają się na terenach obniżonych, gdzie tworzą się zastoje wodne, a gleba jest zaskorupiona, bez dostępu powietrza.

Postępowanie z zainfekowanym polem

Jeśli wystąpi kiła kapusty, to zakażone pole powinno się wyłączyć z uprawy roślin kapustowatych na 8 lat i sięgać po rośliny, które nie są żywicielami dla kiły kapusty, np. zboża czy rośliny okopowe. Bezwzględnie we wszystkich latach przerwy w uprawie rzepaku trzeba zwalczać chwasty z rodziny kapustowatych, także na miedzach i uprawach w sąsiedztwie. Takiego pola nie wapnuje się w czasie wyłączenia z uprawy rzepaku (zabieg wykonujemy dopiero przed siewem tej rośliny; dodatkowo należy zastosować bor). Ponadto na zainfekowanych plantacjach trzeba ograniczyć do niezbędnego minimum liczbę przejazdów i zabiegów uprawowych. Po ich wykonaniu wszystkie maszyny i narzędzia, łącznie z oponami i obuwiem pracowników przed przejazdem na inne pola, należy dokładnie oczyścić, wymyć i zdezynfekować. W przeciwnym wypadku nieświadomie możemy roznieść chorobę na sąsiednie pola. 

Metody ograniczania

Podstawową metodą ograniczania występowania kiły kapustnych jest przestrzeganie zasad prawidłowego płodozmianu – zachowanie 3-, 4-letniej przerwy w uprawie roślin krzyżowych na tym samym polu. Po zbiorze rzepaku konieczne jest natomiast dokładne przykrycie resztek pożniwnych, niszczenie samosiewów rzepaku i chwastów, dbanie o właściwą strukturę gleby i jej warunki wodno-powietrzne. Pewnym rozwiązaniem na polach, gdzie pojawia się kiła jest wysiew odmian kiłoodpornych, których portfolio stale się poszerza. Choć do niedawna potencjał plonowania tego typu kreacji był przeważnie mniejszy od odmian nieodpornych, to obecnie nastąpił znaczny postęp i nowe odmiany kiłoodporne są plenniejsze niż ich prekursorki. Ponadto niektóre kreacje cechują się dodatkowo tolerancją na wirusa żółtaczki rzepy (TuYV).

Tekst: Katarzyna Szulc

Zdjęcia: K. Kupczak