Większość rolników posiadających powyżej 15 ha gruntów ornych jest zobowiązana od ubiegłego roku do zapewnienia przynajmniej 5% gruntów ornych gospodarstwa jako obszaru proekologicznego (EFA). Jednym ze sposobów spełniania tego wymogu jest uprawa międzyplonów (poplonów) ścierniskowych i ozimych. Aby międzyplony te mogły być zaliczone do obszaru proekologicznego, muszą spełnić wiele wymagań dotyczących terminu siewu i ich likwidacji oraz doboru składników mieszanek. Ale o tym może napiszę przy innej okazji (jeśli Was to interesuje - piszcie w komentarzach).

Międzyplony ścierniskowe muszą być wysiane od 1 lipca do 20 sierpnia, a międzyplony ozime od 1 lipca do 1 października. Muszą one pozostawać na polu do 1 października w przypadku międzyplonów ścierniskowych i do 15 lutego roku następnego w przypadku ozimych.

Jakie wymagania?

Warto pamiętać o korzyściach, jakie niesie ze sobą uprawa międzyplonów ścierniskowych:

• to produkcja znacznych ilości biomasy, która trafia do gleby
• to ograniczenie zachwaszczenia,
• to ochrona gleby przed erozją wodną i wietrzną.

Nie do przecenienia jest także korzystny wpływ fitosanitarny, co jest szczególnie istotne w przypadku silnego wysycenia zmianowania zbożami. Wysiewając specjalne mątwikobójcze odmiany gorczycy białej, można znacznie zredukować liczebność mątwika burakowego, co jest niezmiernie ważne w przypadku stanowisk przeznaczonych pod buraki cukrowe. Wszystkie te korzystne efekty można osiągnąć, pod warunkiem że międzyplon będzie udany, co nie zawsze się dzieje.

Uważa się, że podstawowym warunkiem powodzenia uprawy międzyplonów ścierniskowych jest suma opadów od lipca do września wynosząca co najmniej 140 mm, które powinny być odpowiednio rozłożone. Ważna jest także temperatura powietrza, która determinuje długość okresu wegetacji. Dlatego najlepsze warunki do uprawy międzyplonów ścierniskowych panują na południu kraju (z wyłączeniem rejonów podgórskich i górskich) i pogarszają się wraz z przesuwaniem na północ. Najgorsze warunki dla ich wzrostu panują na północnym wschodzie, co wynika z krótkiego okresu wegetacji. Niedostateczna wilgotność gleby przekłada się na słabe wschody roślin. Aby nie tracić wody, trzeba jak najszybciej po zbiorze przedplonu, którym najczęściej są zboża, przystąpić do uprawy pożniwnej ścierniska. Każdy dzień opóźnienia skutkuje ubytkiem wody.

Międzyplony ścierniskowe najlepiej udają się na glebach średnich. Gorsze warunki panują zarówno na glebach bardzo lekkich, ubogich w wodę, jak też bardzo ciężkich. Mało przydatne do uprawy międzyplonów są także stanowiska silnie zachwaszczone, przede wszystkim perzem. Ważne jest, aby w sytuacji pozostawienia słomy na polu, a tak dzieje się w większości gospodarstw, była ona dostatecznie drobno pocięta i równomiernie rozrzucona. W przeciwnym razie może skutecznie ograniczyć wschody i wzrost roślin wysianych w międzyplonie ścierniskowym.

Dobór gatunków

Dobór gatunków roślin do uprawy w międzyplonach ścierniskowych zależy od jakości gleby.

Na gleby lekkie można wysiewać mieszanki złożone m.in. z:

• facelii (4 kg/ha) i łubinu żółtego (80 kg/ha);
• facelii (4 kg/ha) i wyki ozimej (40 kg/ha);
• facelii (5 kg/ha) i seradeli (40 kg/ha);
• facelii (5 kg/ha) i gorczycy białej (10 kg/ha);
• gryki (35 kg/ha) i seradeli (35 kg/ha);
• gorczycy białej (10 kg/ha) i seradeli (35 kg/ha);

Na glebach średnich zalecana jest uprawa m.in.:

• peluszki (100 kg/ha) i łubinu żółtego (100 kg/ha);
• peluszki (60 kg/ha), łubinu żółtego (120 kg/ha) i wyki ozimej (40 kg/ha);
• peluszki (100 kg/ha) i łubinu wąskolistnego (140 kg/ha);
• peluszki (130 kg/ha) i słonecznika (12 kg/ha).

Na gleby ciężkie polecane są np. mieszanki:

• peluszki (40 kg/ha), bobiku (60 kg/ha) i łubinu wąskolistnego (80 kg/ha);
• peluszki (60 kg/ha), bobiku (120 kg/ha), wyki jarej (40 kg/ha) i słonecznika (10 kg/ha);
• peluszki (50 kg/ha), wyki jarej (20 kg/ha) i rzepaku (4 kg/ha);
• peluszki (80 kg/ha), bobiku (80 kg/ha) i wyki ozimej (60 kg/ha).

Decydując się na uprawę poszczególnych gatunków, należy brać pod uwagę oczywiście także koszt zakupu materiału siewnego.

Problemem w przypadku uprawy roślin bobowatych grubonasiennych (strączkowych) jest duża ilość wody, której potrzebują do skiełkowania. Dlatego słabo wschodzą w warunkach częstego niedostatku wody w okresie pożniwnym. Również ich początkowy wzrost jest powolny, co sprzyja zagłuszaniu przez szybciej rosnące chwasty. Dlatego często zawodzą.

Międzyplony ścierniskowe powinno wysiewać się jak najwcześniej. Jest to ważne ze względu na skracający się dzień. Coraz krótszy dzień ogranicza intensywność fotosyntezy i wzrost roślin. Dotrzymanie optymalnego terminu siewu ułatwia zastosowanie technologii bezorkowej. Niestety wymaga ona drogich maszyn i może być stosowana tylko w większych gospodarstwach.