Adiuwanty to środki wspomagające skuteczność stosowanych środków ochrony roślin. Mogą być zawarte w formulacji pestycydów, ale coraz częściej możemy spotkać je jako osobne produkty, do zastosowania w mieszaninie zbiornikowej.

W potocznym żargonie ukuło się stwierdzenie, że adiuwant to po prostu olej. Wynika to z tego, że pierwsze adiuwanty miały formulacje olejowe, jednak patrząc na skład chemiczny dzisiejszych adiuwantów warto podkreślać, że to sformułowanie jest błędne, a często nawet mylące. Dobór odpowiedniego adiuwanta do konkretnego środka ochrony roślin jest ważnym aspektem nie tylko uzyskania wysokiej skuteczności chwastobójczej, ale czasami także bezpieczeństwa rośliny uprawnej. 

Dlaczego adiuwanty stanowią obecnie tak dużą rolę w podnoszeniu efektywności ochrony roślin? Zmniejszanie dawek preparatów czy też tworzenie nowych molekuł, zawierających dużo niższe stężenia substancji czynnych wymaga jak najmniejszych strat w drodze preparatu od wymieszania w opryskiwaczu do dotarcia do miejsca działania w roślinie. Stąd pokrycie powierzchni liści czy gleby oraz wchłanianie cieczy roboczej jest bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na skuteczność. Możemy go osiągnąć właśnie poprzez zastosowanie adiuwantów.

Adiuwanty możemy podzielić wg dwóch kryteriów. Jeżeli spojrzymy na formy występowania, to rozróżnimy: 

• - surfaktanty, czyli substancje obniżające napięcie powierzchniowe cieczy roboczej, czego efektem jest spłaszczenie kropli wody. Rozpuszczają się dobrze zarówno w wodzie, jak i w tłuszczach. Poprzez zwiększenie przyczepności i zwilżanie liści, ułatwiają wnikanie preparatom przez części zielone roślin,
• - oleje (mineralne, roślinne i ich pochodne), zwiększają rozpuszczalnośc herbicydów ułatwiając tym samym wnikanie ich przez warstwę wosku (kutykuli). Estryfikacja kwasów tłuszczowych olejów z alkoholami umożliwia również rozpuszczanie samej kutykuli ułatwiając zwalczanie chwastów. Każdy adiuwant olejowy posiada w swoim składzie także pewną ilość surfaktanta,
• - adiuwanty mineralne, najczęściej są to związki, które możemy spotkać w nawozach, tj. siarczan amonu, saletra amonowa, mocznik czy RSM. Mogą ułatwiać pobieranie herbicydów poprzez aktywacje pompy protonowej (np. siarczan amonu i glifosat), czy też niwelować sole mineralne, wytrącające się w warunkach twardej wody,
•  - adiuwanty wieloskładnikowe, łączące w swoim składzie wymienione wyżej rodzaje.

Adiuwanty możemy podzielić także wg charakterystyki działania na:

• - aktywujące, wpływające bezpośrednio na podniesienie skuteczności działania zastosowanego środka ochrony roślin,
• - modyfikujące, często wkomponowane już w formulacje produktów, chociaż w ostatnim czasie dostępne także jako osobne produkty. Wpływają na jakość pestycydów poprzez zmniejszenie efektu znoszenia kropel, działanie antypieniące, zapobiegają korozji oraz obniżają twardość i buforują odczyn pH cieczy opryskowej.

Obecnie dostępnych jest na rynku wiele adiuwantów dedykowanych do zabiegów nalistnych w celu podniesienia skuteczności działania. Najczęściej stosowane są z herbicydami, ale zauważalne jest coraz częstsze stosowanie adiuwantów także z fungicydami czy insektycydami. Może to stanowić bardzo ważną rolę w zabezpieczaniu uzyskania wysokiej skuteczności działania, przy zmniejszającej się dostępności substancji czynnych. Odpowiednie pokrycie liści cieczą roboczą jest kluczowe w uzyskaniu skutecznej ochrony, podobnie jest w przypadku stosowania m.in. herbicydów o działaniu doglebowym. Widać rosnące zainteresowanie adiuwantami doglebowymi, których funkcją jest utrzymanie substancji herbicydu w wierzchniej (5cm) warstwie gleby. Zauważalne jest także duże zainteresowanie problemem twardości wody, która w warunkach Polski występuje dosyć często i może zaburzać skuteczność oraz jakość wieloskładnikowych mieszanin. Adiuwanty obniżające twardość wody, i blokujące aktywność kationów wapnia czy magnezu są coraz częściej stosowane w gospodarstwach. 

W praktyce często spotykamy zewnętrzne adiuwanty będące składnikiem paków handlowych. Takie rozwiązania sprawdzają się w praktyce od wielu lat, a najbardziej znanym jest połączenie herbicydu Lancet Plus z adiuwantem DassOil (swoją drogą, największym ilościowo adiuwantem w Polsce). Ważną informacją dla użytkownika jest fakt, że połączenie przez producenta produktu wraz z adiuwantem w formie paku, oznacza konieczność zastosowania tych dwóch składników razem podczas zabiegu, w celu uzyskania oczekiwanej skuteczności. Takich przykładów jest więcej, co tylko potwierdza tezę, że adiuwanty są ważnym komponentem do zabiegów ochrony roślin.