TMR pod kontrolą

TMR to forma zadawania paszy przeżuwaczom w łatwy i wygodny sposób dla hodowcy, tak aby zwierzę miało w pełni zaspokojone potrzeby bytowe i produkcyjne. Przygotowanie TMR-u wydaje się być łatwe, ale jest to tylko złudzenie. 

Idea przyrządzania TMR-u, czyli kompletnej zmiksowanej dawki dla przeżuwaczy, wydaje się bardzo prosta. Trzeba wrzucić do paszowozu wszystkie potrzebne składniki, według wcześniej ustalonej receptury, wymieszać ze sobą i podać je zwierzętom. TMR to z pozoru proste rozwiązanie w żywieniu krów mlecznych, które ma ułatwiać pracę, a także zwiększać efektywność i zdrowotność zwierząt. W praktyce okazuje się, że podczas jego przygotowania łatwo można popełnić sporo błędów. Przy sporządzaniu rutyna może się okazać zgubna.

TMR. Wartość pokarmowa

TMR to odpowiednio zbilansowana dawka pokarmowa, która powinna zaspokoić potrzeby żywieniowe zwierzęcia. Charakteryzuje się powtarzalnością i jednorodnością. W celu prawidłowego skomponowania dawki należy znać skład chemiczny produktów bazowych, które będą używane do skarmiania zwierząt. Wartości tabelaryczne lub książkowe są tylko swego rodzaju wskaźnikiem tych, jakie najczęściej dana pasza posiada w swoim składzie. Ważne jest, aby dokładnie znać wartości komponentów występujących w danym gospodarstwie. Przy ich określaniu każdorazowo trzeba brać pod uwagę informacje z własnych danych. Należy bowiem uwzględnić różnice wynikające np. ze stanowiska, odmiany, sposobu nawożenia w gospodarstwach oraz zmienność warunków w latach.

Analiza pasz objętościowych 

Analizę im pasz objętościowych stosowanych w gospodarstwie, którymi skarmiamy najwięcej, można zlecić na zewnątrz. Wykonanie badań jest uzasadnione, ponieważ nawet drobne różnice w wynikach potrafią się przełożyć na nieodpowiednio zbilansowaną dawkę. Analizy te przeprowadzane są przez wytwórnie pasz, z którymi się współpracuje, PFHBiPM oraz wyższe uczelnie o profilu rolniczym. Ponadto ekspertyzy przeprowadzają też podmioty prywatne, np. Pioneer Polska – czołowy producent i dystrybutor ziarna kukurydzy. 

Analiza paszy pozwala na dokładne zbilansowanie TMR-u pod względem zapotrzebowania produkcyjnego krów. Ważna jest również jakość wyjściowa produktów, z których przygotowuje się dawkę pokarmową dla krów. Powinny być one najwyższej jakości – wówczas będą miały wysoką wartość pokarmową i chętniej będą pobierane przez zwierzęta. Najlepiej uwzględnić to już podczas zbioru i konserwacji. Proces kiszenia można wspomóc, dodając specjalnie dopasowane inokulanty, czyli dodatki poprawiające stabilność i strawność kiszonki. Takie dostarcza np. Pioneer / Corteva Agriscience. 

Jednolita struktura dawki

Sensem tworzenia TMR-u jest uzyskanie jednolitej struktury dawki, w której zwierzęta nie będą mogły przebierać i jej sortować. Nie oznacza to jednak, że można go mieszać i rozdrabniać do woli, gdyż pod pojęciem struktury kryje się także odpowiednie pocięcie TMR-u i jego rozdrobnienie. Zbyt mocno rozdrobniony TMR negatywnie wpływa na środowisko i mikroorganizmy bytujące w żwaczu oraz słabiej podrażnia pysk krowy. Zmniejsza się przez to wydzielanie śliny, która głównie buforuje kwaśne środowisko w żwaczu, zapobiegając kwasicy.

Ocena struktury TMR-u

Najprostszym sposobem oceny struktury fizycznej TMR-u jest obserwacja krów w stadzie. Podczas odpoczynku krów, czyli podczas przerwy między dojami czy zadawaniem paszy, 40-50% z nich powinno przeżuwać paszę wcześniej pobraną. Ocenę wzrokową najlepiej potwierdzić prostym i krótkim badaniem polegającym na ocenie struktury przy użyciu specjalnych sit „Penn State”. Urządzenie składa się z trzech sit o różnej wielkości oczek. Umożliwiają one ocenę udziału poszczególnych ilości cząsteczek w dawce oraz na tacy, na której znajdą się najmniejsze frakcje. 

Zawartość poszczególnych cząstek w TMR-ze

Metoda nie wymaga dużego wysiłku i nakładów pracy, jedynie dostępu do urządzenia. Kupując gotowe pasze, koncentraty lub dodatki z firm paszowych, można liczyć na pomoc przedstawiciela danej firmy, który dokonuje takiej analizy, najczęściej nieodpłatnie, i pomaga jak najlepiej dopasować TMR do potrzeb danego gospodarstwa. Również przedstawiciele PFHBiPM posiadają takie narzędzia i mogą służyć pomocą w analizie struktury dawki.

Idealny TMR 

Istotnym czynnikiem w tworzeniu idealnego TMR-u jest jego odpowiednie pocięcie i wymieszanie. Tutaj główną rolę odgrywa wóz paszowy. Nie bez znaczenia jest także kolejność zadawania komponentów oraz czas ich mieszania. W każdym z wozów cały ten proces może przebiegać inaczej. Nie ma jednego „złotego przepisu”, jak odpowiednio przygotować TMR. Są jednak pewne zalecenia, podobne dla większości wozów paszowych.

Mieszanie komponentów

Mieszanie komponentów powinno się zaczynać od pasz najlżejszych i najdłuższych (słoma, siano, sianokiszonka). Ich czas przebywania w zbiorniku powinien być odpowiednio długi, aby mogły być równomiernie rozdrobnione i wymieszane. W dalszym etapie zaleca się dodać pasze o większym ciężarze właściwym (kiszonka z kukurydzy, wysłodki, młóto), które docisną lżejsze frakcje i równomiernie się z nimi połączą. Na końcu winno się dorzucić pasze treściwe oraz dodatki, które, obracając się z góry na dół, przylepią się do reszt składników.

Kontrola TMR-u w paszowozie

Jakość cięcia i mieszania TMR-u należy kontrolować poprzez okresowy monitoring elementów roboczych wozu paszowego. W pierwszym etapie sprawdza się noże odpowiadające za właściwe rozdrobnienie poszczególnych komponentów. Ponadto należy wykluczyć błędy pomiaru, kontrolując prawidłowe działanie wagi w paszowozie. Błędne wskazania wagi mogą znacząco wpłynąć na powtarzalność dawki, co będzie skutkowało spadkiem produkcji mleka.

Tekst i zdjęcia: Arkadiusz Trzciński