Co zamiast kiszonki – alternatywy przy niedoborze paszy
Coraz częściej nasz region geograficzny omijają opady deszczu, co nie sprzyja produkcji roślinnej. W tym roku wielu rolników ze zgrozą obserwowało swoje plantacje kukurydzy i zastanawiało się, jak zabezpieczyć odpowiednią ilość paszy, aby dotrwać do kolejnego sezonu wegetacyjnego.
Niesprzyjające warunki pogodowe obejmujące coraz szersze obszary naszego kraju powodują niemałe straty w uprawach i problem wśród rolników, zwłaszcza tych, którzy większość swojego areału poświęcają na produkcję pasz dla zwierząt. Największy kłopot mają hodowcy krów mlecznych i opasów, których żywienie w głównej mierze opiera się na produkcji pasz objętościowych. Susza dotykająca rośliny jest przyczyną strat ilościowych i jakościowych, co rzutuje na efektywność produkcji mleka czy mięsa.
Słabo rozwinięta kukurydza
Kiszonka z kukurydzy to przede wszystkim pasza objętościowa. Energię zawdzięcza dużej ilości skrobi, zawartej w ziarniakach. Przy niesprzyjających warunkach wzrostu i rozwoju roślin spada nie tylko wydajność masy zielonki podczas zbioru, ale także jej wartość pokarmowa. Kukurydza w przypadku niedoboru wody znacząco ogranicza wzrost i wypełnienie kolby, co w efekcie obniża jej wartość energetyczną. Dodatkowo słabo rozwinięte rośliny, często nadmiernie przesuszone i o niskim udziale kolb, nie są dobrym materiałem do zakiszania. Sucha sieczka bardzo trudno się zagęszcza i ubija, a tlen, który pozostaje w pustych przestrzeniach, przyczynia się do zjawiska wtórnej fermentacji, powodującej zagrzewanie się i psucie kiszonki.
Co robić, gdy mamy w gospodarstwie kukurydzę na polu, która słabo rokuje? Rozwiązań jest kilka, lepszych lub gorszych, a co za tym idzie droższych lub tańszych. W zależności od tego, jak rośliny wyglądają, możemy podjąć różne sposoby poprawy jakości kiszonki lub szukać alternatywnych źródeł paszy dla krów mlecznych.
Kiedy kosić wyżej?
Jeśli kukurydza na polu wygląda dość ładnie – nie jest nadmiernie przeschnięta, rośliny są dość wysokie, widać natomiast wyraźnie słabo zawiązane kolby na roślinach, co skutkować będzie obniżoną wartością energetyczną roślin, można spróbować kosić nieco wyżej. Zamiast standardowej wysokości 15-20 cm od ziemi, warto podnieść zespół tnący sieczkarni na 30-40 cm. Utracimy w ten sposób część masy kiszonki, ale zwiększymy stosunek ziarniaków do całej masy i tym samym uzyskamy wyższą wartość energetyczną kiszonki.
Kiszone ziarno kukurydzy
Często jednak wraz ze słabą kolbą również rośliny wyglądają nieciekawie. Tymczasem każdy kilogram zebranej z pola masy jest ważny dla hodowcy, aby mógł zapewnić bazę paszową na cały rok dla swojego stada. Wówczas warto zastanowić się nad kiszonym ziarnem kukurydzy, które coraz częściej produkuje się w wielu gospodarstwach rolnych. Zbiory kukurydzy ziarnowej są zazwyczaj przeprowadzane kilka tygodni później niż tej kiszonkowej, dlatego mamy czas na ewentualne rozpoznanie, skąd w okolicy swojego gospodarstwa można nabyć ziarno tej rośliny i je zakonserwować. Takie ziarno można dodawać do wozu paszowego lub bezpośrednio na stół paszowy, tak aby uzupełnić deficyt energii.
Opcja GPS
Uzupełnienie deficytu energii to jednak nie jedyny problem słabych kiszonek. Często słaba kiszonka to ogólnie słaby plon masy, która jest niezbędna w żywieniu krów mlecznych. Jeśli nie mamy odpowiednich zapasów z ubiegłych lat, wówczas powstaje problem, jak zaspokoić bytowe i produkcyjne potrzeby zwierząt. Dobrym rozwiązaniem jest GPS, czyli kiszonka z całych roślin zbożowych. Jej wytworzenie nie jest nadmiernie kosztowne i skomplikowane, ale wymaga przeznaczenia pewnego areału pod dodatkowe rośliny. Ta metoda jest idealna, jeśli chcemy we własnym zakresie uzupełnić bazę paszową dla przeżuwaczy. W tym celu najlepiej sprawdzają się mieszanki jęczmienia, owsa i pszenicy, z dodatkiem roślin motylkowych, takich jak groch lub łubin; choć w praktyce o wiele częściej spotykane są mieszanki żyta lub pszenżyta z wyką. GPS to dobra pasza dla przeżuwaczy, chętnie pobierana przez zwierzęta. Nie dorównuje jednak swoim składem kiszonce z kukurydzy, dlatego podczas skarmiania jej należy uzupełniać energię paszą treściwą lub, jeśli mamy takie możliwości, przeznaczyć ją dla krów mniej wydajnych lub nieprodukcyjnych, oszczędzając wówczas kiszonkę z kukurydzy dla zwierząt wysokowydajnych.
Wysłodki buraczane
Dobry uzupełnieniem, a często także alternatywą w dawce pokarmowej dla krów mlecznych, są wysłodki buraczane. Kampania buraczana właśnie trwa, dlatego na rynku o świeży surowiec obecnie nietrudno. Pod względem żywieniowym kiszone wysłodki swoją wartością pokarmową są porównywalne do kiszonki z kukurydzy, zawierają nieco więcej białka w składzie i trochę mniej energii. Wysłodki są wolniej rozkładane w żwaczu z uwagi na udział pektyn i łatwo strawnego włókna. Dzięki temu krowy mogą więcej zjeść tej paszy, gdyż w żwaczu panują idealne warunki dla pracy bakterii. Wiele stad stosuje wysłodki buraczane jako główną paszę dla krów mlecznych.
Słaba kiszonka z kukurydzy to niestety nierzadkie zjawisko w ostatnich czasach. Warto więc szukać alternatywnych źródeł paszy dla krów mlecznych i zwiększać areał kukurydzy na polu, tak aby paszy dla zwierząt w gospodarstwie nie zabrakło.
Tekst: Arkadiusz Trzciński