Szkodniki drzew owocowych – zwalczanie latem

Zabiegi wczesnowiosenne w znacznym stopniu ograniczają liczebności agrofagów, ale nie oznacza to niestety, że producenci mogą zaniechać prowadzenia ochrony w dalszej części sezonu wegetacyjnego. Na drzewach owocowych w sezonie letnim mogą występować różne grupy szkodników, w tym owocówki, zwójkówki oraz roślinożerne roztocze: przędziorki i szpeciele.

Jednym z podstawowych warunków uzyskania wysokich i dobrych jakościowo plonów jest właściwie prowadzona ochrona roślin przed szkodnikami, oparta na regularnie prowadzonym monitoringu ich występowania i odpowiednim doborze zoocydów.

Owocówki

Owocówka jabłkóweczka występuje w sadach jabłoniowych i gruszowych, choć obserwuje się zróżnicowanie liczebności tego szkodnika w poszczególnych sadach i sezonach, a nawet na poszczególnych kwaterach w obrębie jednego sadu. Gąsienice owocówki krótko po wylęgu z jaj wgryzają się do wnętrza owoców, powodując tzw. „robaczywienie owoców”. Uszkodzone zawiązki owocowe przedwcześnie opadają, natomiast część owoców uszkodzonych przez gąsienice letniego pokolenia pozostaje na drzewach aż do zbioru. 

W związku z ociepleniem klimatu istnieje zagrożenie zasiedlenia sadów przez owocówkę południóweczkę. Jest to gatunek, który oprócz owoców uszkadza pąki i młode pędy drzew, wygryzając w nich tunele.

Na drzewach pestkowych, głównie w sadach śliwowych, groźnym szkodnikiem jest owocówka śliwkóweczka. Gąsienice tego gatunku żerują w zielonych jeszcze owocach, na skutek czego owoce przestają rosnąć i opadają. Szkodnik żeruje także w dojrzewających owocach, przez co tracą one wartość handlową.

Zwójkówki

Oprócz owocówek latem w sadach mogą występować różne gatunki zwójkówek. Skuteczne zwalczanie zwójkówek liściowych wymaga od producenta znajomości, które gatunki są najliczniejsze w sadzie. Szczególną uwagę powinno się zwracać na cztery gatunki: zwójkę różóweczkę, zwójkę siatkóweczkę, zwójkę bukóweczkę i wydłubkę oczateczkę. W zależności od gatunku zwójkówki objawy żerowania są najczęściej widoczne w postaci luźno sprzędzionych szczytowych liści na pędzie lub pojedynczych, częściowo lub całkowicie zwiniętych rurkowato liściach, płytkich lub głębokich wgryzów w owocach.

Dużym wyzwaniem w chwili obecnej jest zwalczanie zwójki koróweczki, gdyż w rejestrze mamy tylko produkty oparte o benzoesan emamektyny (Affirm 095 SG, Proclaim). Zabieg należy wykonać na początku masowego wylęgu gąsienic.

Do monitoringu lotu motyli owocówek i zwójkówek konieczne jest wywieszanie pułapek z feromonem i regularne notowanie odławianych w pułapki motyli. 

Zwalczanie owocówek przeprowadza się w okresie masowego lotu motyli i składania jaj oraz rozwoju larw (faza rozwojowa zwana „czarną główką”). W przypadku zwójkówek liściowych zabieg środkami chemicznymi wykonuje się po pojawieniu się gąsienic, zanim zwiną liście. Produkty mikrobiologiczne zaleca się stosować w okresie występowania młodszych stadiów rozwojowych gąsienic.

Przędziorki i szpeciele

Przędziorki i szpeciele to kolejna grupa szkodników, wymagająca od wielu producentów zwalczania w sezonie letnim. Objawy żerowania przędziorków są widoczne głównie na liściach w postaci początkowo jasnych plamek, które z czasem obejmują coraz większą powierzchnię blaszki liściowej. Przy dużej populacji szkodników uszkodzone liście brązowieją, zasychają i przedwcześnie opadają, słabiej zawiązują się pąki kwiatowe na rok następny. Z kolei objawy żerowania szpecieli mogą być widoczne na liściach, pędach, zawiązkach owocowych i owocach. W zależności od gatunku szpeciela przybierają one postać m.in. ordzawienia blaszki liściowej, łódkowatości i matowienia liści, nabrzmiewania i zasychania pąków, skrócenia międzywęźli, plamek i ran na skórce pędów, wyrośli na liściach w postaci niewielkich pęcherzy, jak również ordzawienia owoców.

Do zwalczania szkodliwych roztoczy należy przystąpić po przekroczeniu przez nie progu zagrożenia, dobierając produkty m.in. pod kątem dominującego stadium rozwojowego szkodnika. 

Wykaz substancji czynnych zarejestrowanych do zwalczania wybranych szkodników po kwitnieniu 

¹⁾ Termin sprzedawania i dystrybuowania środków upływa 19 czerwca 2022 r.; okres na zużycie zapasów przyznany przez państwa członkowskie kończy się 19 września 2022 r.

²⁾ Z uwagi na obecność fauny pożytecznej w terminie po kwitnieniu nie zaleca się stosowania pyretroidów i związków fosforoorganicznych.

³⁾ Okres na zużycie zapasów przyznany przez państwa członkowskie upływa 1 listopada 2022 r.

Do walki ze szkodliwymi roztoczami oprócz środków chemicznych możemy włączyć produkty o działaniu mechanicznym/fizycznym oparte o naturalne polisacharydy (Afik), związki silikonowe (Siltac, Next Pro, K-Pak) czy olej z lnianki (Emulpar 940 EC). 

Pamiętajmy, że przed zastosowaniem preparatów należy uważnie przeczytać etykiety. Zawarte są w nich m.in. informacje i przeciwwskazania dotyczące zasad prawidłowego stosowania produktów, w tym na jaki gatunek szkodnika/stadium rozwojowe i w jakiej uprawie dany produkt jest zarejestrowany oraz ile razy w sezonie można go stosować. 

Tekst: dr Małgorzata Sekrecka, IO-PIB Skierniewice