Przędziorki w sadach – jak rozróżnić i zwalczać?

Przędziorki to roślinożerne roztocze występujące w wielu uprawach sadowniczych. W sadach najczęściej spotykane są dwa gatunki – przędziorek chmielowiec i owocowiec.

Objawy żerowania przędziorków są widoczne w postaci początkowo jasnych plamek, które później zlewają się w większe plamy koloru żółtawobrązowego. Przy dużej populacji szkodnika uszkodzone liście brązowieją, zasychają i opadają, a drzewka słabiej zawiązują pąki kwiatowe na rok następny.

Przędziorek owocowiec czy chmielowiec

Przędziorek owocowiec ma ciało owalne, czerwonobrunatne, pokryte długimi szczecinami, osadzonymi na jasnych wzgórkach. Samica jest długości ok. 0,36 mm. Jaja zimowe są intensywnie czerwone, natomiast jaja letnie tuż po złożeniu są żółtawe, później pomarańczowoczerwone.

Przędziorek chmielowiec jest nieco większy od przędziorka owocowca. Samica jest owalna, długości ok. 0,4-0,6 mm. W zależności od rodzaju spożytego pokarmu, przybiera kolor zielonkawy lub zielonkawokremowy. Po bokach ciała są widoczne dwie ciemne plamy. Jaja są kuliste, początkowo bezbarwne, później kremowożółte.

U obu gatunków samce są mniejsze od samic, o ciele w kształcie wydłużonego rombu. Larwy i stadia nimfalne są podobne do osobników dorosłych, ale od nich mniejsze.

U przędziorka owocowca stadium zimującym są jaja składane w złożach na korze gałęzi, konarów i pni, natomiast u przędziorka chmielowca zimują zapłodnione samice barwy karminowej, pojedynczo lub w grupach, pod korą drzew lub pod opadłymi liśćmi.

Szkodniki sadów. Monitoring od wczesnej wiosny

Przędziorki to szkodniki wielopokoleniowe. Ocieplający się klimat, który przynosi łagodne zimy, a w lecie długotrwałe okresy z wysoką temperaturą, sprzyja wczesnemu pojawianiu się szkodnika w uprawach i szybkiemu ich namnażaniu. Dlatego już od wczesnej wiosny należy rozpocząć regularny monitoring występowania przędziorków, zwłaszcza w tych sadach, w których w latach poprzednich były problemy z ich zwalczaniem. Do monitoringu obecności roztoczy pomocne są lupy o powiększeniu min. 5-10 razy.

W przypadku przędziorka owocowca pierwszą lustrację należy przeprowadzić w okresie bezlistnym drzew na obecność jaj zimowych. Z kolei w fazie różowego/białego pąka przegląda się w środku korony rozety liściowo-kwiatowe, sprawdzając liczebność form ruchomych przędziorka owocowca i przędziorka chmielowca. Kolejne lustracje na obecność szkodników na liściach prowadzi się od końca kwitnienia aż do sierpnia w odstępach nie dłuższych niż 14 dni.

Termin pierwszego zwalczania przędziorków

W sadach z dużą populacją przędziorków pierwsze zabiegi zwalczające wykonuje się przed kwitnieniem, przy czym w przypadku przędziorka owocowca rozpoczyna się je od zwalczania jaj zimujących. Prace przeprowadza się jednym z produktów opartych o olej parafinowy. Zwalczanie przędziorka chmielowca następuje później, tj. w momencie pojawienia się pierwszych liści, na których samice po przezimowaniu rozpoczynają żerowanie. W dalszej części sezonu wegetacyjnego decyzje o konieczności wykonania zabiegów korygujących powinno się podejmować na podstawie przeprowadzanych systematycznych lustracji i w oparciu o progi zagrożenia.

Dobór akarycydu

Przy wyborze środka roztoczobójczego należy się kierować stadium rozwojowym szkodnika, który w danej chwili dominuje w sadzie. Jeśli konieczne są kolejne zabiegi, trzeba pamiętać o zachowaniu właściwej rotacji preparatów, tak aby zapobiec powstawaniu ras przędziorków odpornych na agrochemikalia. Zdarza się, że zabieg zwalczający wykonano zarejestrowanym produktem, w odpowiednich warunkach pogodowych i zgodnie z zapisami w etykiecie, a mimo to stwierdzi się niską efektywność zastosowanego akarycydu. Dzieje się tak głównie wtedy, gdy producent stosuje dany preparat w sadzie co roku. Wówczas zaleca się zaprzestać jego aplikacji, a także innych środków z tej samej grupy chemicznej, na okres nie krótszy niż dwa lata. W zwalczaniu szkodliwych roztoczy ważne jest stosowanie odpowiedniej ilości cieczy roboczej zapewniającej dokładne pokrycie zarówno dolnej, jak i górnej strony blaszki liściowej.

Chemiczne preparaty na przędziorki

W uprawach sadowniczych można zastosować akarycydy do zwalczania:

- jaj zimowych, letnich oraz larw i nimf: Apollo 500 SC (chlofentezyna), Nissorun Strong 250 SC (heksytiazoks), Zoom 110 EC (etoksazol);

- jaj letnich oraz form ruchomych: Kanemite 150 SC (acekwinocyl), Pyranica 20 SP (tebufenpirad), Milbeknock 10 EC oraz Koromite 10 EC (milbemektyna);

- form ruchomych: Ortus 05 SC (fenpiroksymat), Movento 100 SC (spirotetramat), Nealta (cyflumetofen), Floramite 240 SC i Bifenmite 240 SC (bifenazat) oraz Abamax 018 EC, Acaramik 018 EC, Safran 18 EC,Vertigo 018 EC, Grot 018 EC, Kosamektyn II 018 EC, Emporia 018, Mector 2. Pro 018 EC, które bazują na abamektynie.

Przed wykonaniem zabiegu zwalczającego należy uważnie przeczytać etykietę, w której zawarto m.in. informacje, na jaki gatunek przędziorka i w jakiej uprawie jest zarejestrowany dany produkt.

Niechemiczne zwalczanie przędziorków

Oprócz środków chemicznych do zwalczania przędziorków można stosować także produkty o działaniu mechanicznym/fizycznym, oparte o:

- polisacharydy (Afik, Eradicoat Max);

- związki silikonowe (Siltac EC, Next-Pro, K-PAK);

- olej z lnianki (Emulpar’940 EC);

- olejek pomarańczowy (Limocide, Pesticol, Prev-Am, Prev-Bio);

- mieszaninę terpenów (Requiem Prime).

Dużą rolę w ograniczaniu przędziorków odgrywa fauna pożyteczna, głównie drapieżne roztocze z rodziny dobroczynkowatych (Phytoseiidae).

Tekst i zdjęcia: dr Małgorzata Sekrecka, 

IO-PIB w Skierniewicach