Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 5 czerwca 2018 r. w sprawie przyjęcia „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu” (Dz.U. z 2018 r., poz. 1339) zaostrzone zostały zasady stosowania nawozów naturalnych oraz mineralnych zawierających azot. Nowe przepisy w różnym stopniu dotykają rolników. Zależy to od położenia i wielkości gospodarstwa, utrzymywania zwierząt i intensywności nawożenia azotem.

Okresy nawożenia

Na gruntach ornych nawozy azotowe mineralne i nawozy naturalne płynne (gnojówka, gnojowica) można stosować w okresie od 1 marca do 20 października. Jeśli jednak grunty orne znajdują się na terenie gmin objętych wykazem stanowiącym załącznik nr 2 do Programu, to okres ten jest krótszy i trwa od 1 marca do 15 października, a gdy są ujęte w załączniku nr 3, to dłuższy – od 1 marca do 25 października. Terminy te dotyczą gospodarstw, które będą zakładać uprawy jesienią po późno zbieranych przedplonach, buraku cukrowym, kukurydzy lub późnych warzywach. Dopuszczalna dawka azotu w wieloskładnikowych nawozach dla zakłdanych upraw nie może przekroczyć dawki 30 kg N/ha. Należy szczegółowo udokumentować termin zbioru, datę stosowania nawozu, zastosowane nawozy i ich dawkę oraz termin siewu jesiennej uprawy.

W przypadku rolników, którzy nie mogli dokonać zbiorów lub nawożenia z uwagi na niekorzystne warunki pogodowe, w szczególności nadmierne uwilgotnienie gleby, termin graniczny stosowania nawozów to dzień 30 listopada.

Natomiast uprawy trwałe, wieloletnie i trwałe użytki zielone można nawozić nawozami azotowymi mineralnymi i nawozami naturalnymi płynnymi w okresie od 1 marca do 31 października.

Nawozy naturalne stałe (obornik i pomiot ptasi) wolno stosować na gruntach ornych od 1 marca do 31 października, a na uprawach trwałych, wieloletnich i trwałych użytkach zielonych od 1 marca do 30 listopada.

Nie stosuje się nawożenia na glebach odłogowanych (gruntach odłogowanych). Przed planowanym zakończeniem odłogowania dopuszcza się zastosowanie nawozów jesienią.

Dawki i sposoby nawożenia azotem

Do wyliczenia wielkości rocznej dawki nawozów naturalnych wykorzystywanych rolniczo należy w pierwszej kolejności obliczyć ilość nawozów naturalnych wytwarzanych w gospodarstwie rolnym i ilość azotu w tych nawozach. Do tego celu wykorzystuje się stany średnioroczne zwierząt gospodarskich obliczone zgodnie z załącznikiem nr 4 do Programu oraz średnią roczną wielkość produkcji nawozów naturalnych i koncentracji azotu zawartego w tych nawozach, określonych w załączniku nr 6 do Programu. Następnie należy zaplanować sposób dystrybucji nawozów naturalnych na poszczególne działki rolne w taki sposób, aby w ciągu roku nie przekroczyć dopuszczalnej dawki azotu z nawozów naturalnych (170 kg N/ha użytków rolnych), przy czym dopuszczalna dawka nawozu naturalnego = 170 kg N/ha: zawartość N kg/t lub kg/m3 (zawartość N kg/t lub kg/m3 należy przyjąć z załącznika nr 6 do Programu lub udokumentowanego badania składu nawozu naturalnego).

W przypadku przekazywania nawozów naturalnych obliczenia ilości nawozów naturalnych wytwarzanych w gospodarstwie i przeznaczonych do przekazania oraz ilości azotu w tych nawozach dokonuje przekazujący.

Gospodarstwo sporządza plan nawożenia azotem albo stosuje maksymalne dawki azotu, o których mowa w Programie.

Plan nawożenia azotem

Gospodarstwo, które prowadzi chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior, opracowuje plan nawożenia azotem. Może zbyć do 30% gnojówki i gnojowicy do bezpośredniego rolniczego wykorzystania, na podstawie umowy zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności, a pozostałą ilość przeznaczyć do produkcji biogazu rolniczego lub zagospodarować na użytkach rolnych, których jest posiadaczem i na których prowadzi uprawę roślin. Strony przechowują zawartą umowę co najmniej przez 3 lata od dnia jej wygaśnięcia.

Rolnik posiadający gospodarstwo rolne o powierzchni powyżej 100 ha użytków rolnych lub uprawiający uprawy intensywne, których lista została określona w załączniku nr 7 do Programu, na gruntach ornych na powierzchni powyżej 50 ha, lub utrzymujący obsadę większą niż 60 DJP według stanu średniorocznego opracowuje plan nawożenia azotem.

Gospodarstwo nabywające nawóz naturalny lub produkt pofermentacyjny do bezpośredniego rolniczego wykorzystania w celu nawożenia lub poprawy właściwości gleby jest obowiązane do posiadania planu nawożenia azotem.

Plan nawożenia azotem opracowuje się odrębnie dla każdej działki rolnej i przechowuje się w gospodarstwie rolnym przez okres 3 lat od dnia zakończenia nawożenia wykonanego na podstawie tego planu.

Gospodarstwo, które prowadzi chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2 000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior, opracowuje ten plan zgodnie z zasadami dobrej praktyki rolniczej, na podstawie składu chemicznego nawozów oraz potrzeb pokarmowych roślin i zasobności gleb, uwzględniających stosowane odpady i nawozy. Uzyskuje też pozytywną opinię okręgowej stacji chemiczno-rolniczej o tym planie – nie później niż do dnia rozpoczęcia stosowania nawozu naturalnego lub produktu pofermentacyjnego. Doręcza wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) oraz wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska, właściwemu ze względu na miejsce stosowania nawozów naturalnych lub produktów pofermentacyjnych, kopię tego planu, wraz z pozytywną opinią okręgowej stacji o tym planie, nie później niż do dnia rozpoczęcia stosowania nawozu naturalnego lub produktu pofermentacyjnego.

Rolnik posiadający gospodarstwo rolne o powierzchni powyżej 100 ha użytków rolnych lub uprawiający uprawy intensywne, których lista została określona w załączniku nr 7 do Programu, na gruntach ornych na powierzchni powyżej 50 ha, lub utrzymujący obsadę większą niż 60 DJP według stanu średniorocznego opracowuje plan nawożenia azotem z uwzględnieniem sposobu obliczania dawki nawozów azotowych mineralnych – uproszczonego bilansu azotu, który został określony w załączniku nr 8 do Programu, albo przy zastosowaniu programu nawozowego obejmującego wymagania dla uproszczonego bilansu azotu określonego w załączniku nr 8 do Programu.

Rolnik, który jest obowiązany do opracowania planu nawożenia azotem, nie stosuje wyższych dawek nawozów niż wynikające z tego planu.

Część druga krótkiego cyklu poświęconego obowiązkom rolników w związku z programem azotanowym dostępna jest: tutaj.

Więcej informacji znajdziecie w innych wpisach na temat azotu na naszym blogu: więcej na temat azotu i nawożenia azotem.