Fungicydy dla zbóż kompleksowo ograniczające obecność chorób

Chcąc, by skuteczność zwalczania patogenów była najwyższa, należy zastosować fungicyd o szerokim zakresie działania. Co jest też bardzo ważne, środek trzeba użyć we właściwym czasie, w odpowiedniej fazie wzrostu zbóż i optymalnych warunkach zewnętrznych, głównie związanych z pogodą.

Przy stosowaniu środków grzybobójczych warto przestrzegać złotej zasady, która brzmi: fungicyd dajemy w możliwie niskiej, ale w pełni skutecznej dawce i osiągamy zakładany cel, czyli pełną ochronę zbóż od korzenia po kłos. Czas zwalczania grzybów porażających korzenie i podstawę źdźbła już przeminął. Pora na zabiegi, które będą chronić przed sprawcami chorób górnych liści i kłosa. Nie jest to łatwe zadanie, ale w pełni można je zrealizować.

Choroby w zbożach

Zagrożeń jest wiele. W uprawie pszenicy uwzględnić powinno się takich sprawców chorób jak: mączniaka prawdziwego zbóż i traw, rdzę brunatną i żółtą, brunatną plamistość liści (DTR) i paskowaną septoriozę liści, septoriozę plew, fuzariozę liści i kłosa. Jęczmień jest gatunkiem, w którym zwalcza się sprawców takich chorób jak: rdza jęczmienia, plamistość siatkowa liści, rynchosporioza zbóż, mączniak prawdziwy zbóż i traw, ramularioza jęczmienia, fuzarioza kłosów. W przypadku pszenżyta trzeba unikać grzybów i zwalczać te, które powodują mączniaka prawdziwego zbóż i traw, na liściach rdzę brunatną i żółtą, brunatną plamistość liści (DTR), septoriozę plew na liściach i kłosie, rdzę żółtą na kłosie i fuzariozę kłosa.

Mieszaniny fabryczne i zbiornikowe

Zboża najczęściej są porażane jednocześnie przez kilka grzybów i dlatego podejście do zwalczania musi być kompleksowe. Można je realizować, stosując zarejestrowane mieszaniny fabryczne. W doborze jest pełna pula środków zbudowanych z dwóch, trzech substancji czynnych (s.cz.). Ich skuteczne działanie na określone grzyby wskazane w etykiecie środka gwarantuje producent, co zostało określone na podstawie badań do celów rejestracyjnych.

Kolejną możliwością wykorzystywaną w gospodarstwach jest tworzenie (na własną odpowiedzialność) mieszanin zbiornikowych, np. łączenie z sobą dwóch najczęściej jednoskładnikowych fungicydów. Dzięki temu rolnik otrzymuje wówczas mieszaninę, którą można zwalczyć większą ilość sprawców chorób. Takie działanie wpisuje się też w realizację strategii antyodpornościowej i przy przemyślanym łączeniu preparatów może pozwolić na obniżenie kosztów ochrony. W tym przypadku pamiętać trzeba o zasadach tworzenia mieszanin, aby nie narazić się na uszkodzenie m.in. narzędzi np. z powodu wytrącenia się połączonych środków itp. Zwracamy zatem uwagę, aby starać się łączyć środki o tych samych formulacjach, np. EC z EC lub SC z SC itd.

Mieszaniny na kompleks chorób

Przy wyborze środka ważne też jest, aby dwu-, trzyskładnikowy fungicyd był zbudowany z różnych s.cz., ale też o odmiennym mechanizmie i sposobie działania. Jedna s.cz. należy przykładowo do grupy chemicznej triazoli, druga do strobiluryn, a gdy jest to mieszanina z trzema składnikami, to może to też być s.cz. z grupy chemicznej, np.: karboksyamidów lub imidazoli, ketoamin, chinazolin, morfolin itd. Oczywiście połączenia te mogą być jeszcze inne niż sugerowane. Jak wspomniano, należy też różnicować sposób działania użytych s.cz. (układowe, wgłębne lub powierzchniowe), np. protiokonazol działa układowo, a proquinazid powierzchniowo. Inny przykład połączenia środków: układowy z grupy morfolin lub tebukonazol w połączeniu z s.cz. o działaniu wgłębnym. Dobrym rozwiązaniem jest też mieszanina z s.cz. z grupy karboksyamidów, które działają układowo, np. fluksapyroksad, pentiopyrad itp. Takie kompleksowe mieszaniny zwalczają jednocześnie i skutecznie sprawców mączniaka prawdziwego zbóż i traw, septoriozy liści, rdze, DTR i fuzariozy.

Na plantacjach jęczmienia należy zwrócić uwagę, że zwalcza się specyficzne gatunki grzybów, które występują w tym gatunku. Jeżeli pierwsze oznaki choroby są widoczne, należy użyć fungicyd, którego co najmniej jedna s.cz. działa układowo. Powodem tego jest potrzeba interwencyjnego zwalczania widocznej, rozwijającej się grzybni sprawcy choroby, np. mączniaka prawdziwego zbóż i traw. Nie ma jednak pewności, czy inne grzyby nie stanowią zagrożenia, np. powodujące rdzę lub septoriozę. W tym przypadku pomocna jest druga lub trzecia s.cz., która np. uniemożliwia skiełkowanie (infekcję) zarodników na powierzchni liści lub kłosie zbóż. To „podwójne” działanie pozwala lepiej i dłużej ochronić zboża przed obecnością sprawców chorób.

Termin na fungicyd

W tabeli podano przykłady środków, które stosuje się do ochrony górnych liści i kłosa. Wszystkie zwalczają sprawców chorób we właściwym dla siebie zakresie. Łącząc je ze sobą, można mieć wpływ na zakres zwalczanych patogenów i czas ochrony zbóż przed porażeniem. Ważne jest, aby kompleksowe zwalczanie wykonać w odpowiednim czasie. Warto przestrzegać zasady „lepiej wcześnie niż za późno”. To powiedzenie kryje w sobie czas, kiedy patogeny rozwijają się już w komórkach zbóż, w utajeniu prowadząc szkodliwą działalność, a producent tego nie widzi. Dzięki kompleksowemu podejściu, ale przy dobrym doradztwie i własnej wiedzy o chorobach zbóż i fungicydach, można prawidłowo zabezpieczyć stan zdrowia roślin przez cały sezon wegetacyjny.

Przykładowe fungicydy zarejestrowane do zwalczania wybranych chorób liści w terminie T-2 w pszenicy ozimej

Tekst: dr inż. Jakub Danielewicz, prof. Marek Korbas, Zakład Mykologii IOR-PIB w Poznaniu

Zdjęcia: Katarzyna Szulc