Ciągniki specjalistyczne to jak sama nazwa wskazuje - maszyny przystosowane do pracy w specyficznych warunkach. Oprócz typowych sadowników, ciągników ogrodniczych oraz podobnych konstrukcji bardzo ciekawą grupę stanowią ciągniki, które... nie "boją" się wysokości.
Ciągniki, a także maszyny przystosowane do pracy na wzniesieniach są wykorzystywane zarówno przez rolników, sadowników, jak i leśników. W naszym kraju urządzenia tego typu można spotkać najczęściej w południowych rejonach, szczególnie w województwach małopolskim i podkarpackim. Rolników stosujących specjalistyczne górskie konstrukcje jest nad Wisłą niewielu. W przypadku sadowników sytuacja wygląda nieco lepiej. Między innymi dlatego, że ciągniki przystosowane do pracy na wzniesieniach to modele odpowiadające potrzebom sadowniczym.
Wiele maszyn specjalistycznych pracuje na terenie Austrii czy Szwajcarii, a także w rejonach nastawionych na produkcję wina. Duża część włoskich winnic położonych jest w trudnych topograficznie warunkach. Z kolei w Austrii i Szwajcarii z takich maszyn korzystają rolnicy prowadzący hodowle zwierząt, szczególnie bydła. Ciągniki górskie pracują również w parkach narodowych, w tym w Tatrzańskim Parku Narodowym. Najczęściej współpracują z różnymi modelami kosiarek, przetrząsaczy oraz pras zwijających (wszystkie maszyny współpracujące są – podobnie jak ciągniki – niewielkich rozmiarów). Większość prac sprowadza się bowiem do pielęgnacji łąk, pastwisk oraz regulowania natężenia roślinności. Warto również zaznaczyć, że dość chętnie z takich specyficznych konstrukcji korzystają firmy komunalne oraz urzędy miast położonych w terenach górzystych.
Na mniejszych wzniesieniach, w mniej wymagających warunkach zamiast typowo górskiego sprzętu sprawdzają się ciągniki tradycyjne. Czasem lekko zmodernizowane, czasem nawet bez znaczących zmian. Wszystko zależy od tego jak ciężkie są warunki pracy. Natomiast gdy praca w sadzie czy winnicy jest naprawdę pod górkę, wówczas bez górala się nie obejdzie. A czym się taki ciągnik wyróżnia?
Charakter pracy na górskich zboczach wymaga przede wszystkim nisko położonego środka ciężkości. Takie rozwiązanie gwarantuje znacznie większą stabilność maszyny podczas stromych podjazdów i mniejsze prawdopodobieństwo rolowania. Nie bez znaczenia jest w tej sytuacji rozstaw kół (lub gąsienic). Chociaż w przypadku pracy na plantacji trzeba szukać kompromisu. Z jednej strony szeroko rozstawione koła to większe bezpieczeństwo, natomiast z drugiej to mniejsza zwrotność i kłopoty podczas prac w międzyrzędziach. W tym przypadku rolnicy gospodarujący w górskim terenie mają nieco łatwiej. W końcu w pracach rolniczych szerokość maszyny nie jest aż tak istotna.
W górach nie sprawdzą się również ciągniki z napędzaną jedną osią. Ukształtowanie terenu wręcz wymaga maszyny z napędem na dwie osie. Aby uzyskać dobre właściwości trakcyjne i w możliwie największym stopniu uniknąć ześlizgiwania się ciągnika ze zbocza, maszyna powinna mieć napęd na wszystkie koła. Co więcej, koła powinny być zaopatrzone w opony ze specjalnym bieżnikiem. W większości maszyn typowo górskich lub przystosowanych do pracy w takim terenie stosuje się wszystkie cztery koła w tym samym rozmiarze.
Nieco inna jest również konstrukcja kabiny niż w tradycyjnych ciągnikach, ponieważ widoczność jest jedną z kluczowych kwestii. Właśnie dlatego wiele modeli ciągników górskich to maszyny niskie z wysoko umieszczonym siedziskiem operatora oraz wysoką widną kabiną. Zwykle jest tak, że widoczność pogarszają słupki kabiny. Tutaj to również ma miejsce, ale na mniejszą skalę, bowiem wspomniane słupki są znacznie węższe. Z drugiej strony, w tej sytuacji owe słupki spełniają ważniejszą rolę niż podtrzymywanie dachu. Pełnią one często funkcję zabezpieczającą kierowcę podczas ewentualnej wywrotki.
