Próba kręcona, czyli ustawienie siewnika do siewu

Próba kręcona należy do najważniejszych czynności, które przeprowadza się przed siewem. W artykule podpowiadamy, jak ją prawidłowo wykonać w siewniku zbożowym i na co zwrócić uwagę.

Zachowanie odpowiedniej normy wysiewu pozwala na oszczędność materiału siewnego i przede wszystkim stwarza optymalną dla roślin obsadę. W celu jej ustalenia przeprowadza się próbę kręconą, choć wydawałoby się, że dysponując tabelami wysiewu, można z niej zrezygnować. Wartości w tabelach wysiewu są tworzone w warunkach niemal idealnych i trzeba je traktować jako orientacyjne. Kluczowe znaczenie przy ustalaniu normy wysiewu ma masa tysiąca ziaren (MTZ), która niemal w każdym przypadku będzie inna. Przy różnym pochodzeniu materiału siewnego (gospodarstwo, firmy hodowlano-nasienne) trudno przyrównywać informacje o MTZ do gotowych tabel. 

Wykonanie próby kręconej jest procesem nieskomplikowanym, zajmującym zazwyczaj kilka do kilkunastu minut. Zanim się do niej przystąpi, należy sprawdzić aparaty wysiewające, które powinny być wypełnione ziarnem. W tym celu po wsypaniu materiału siewnego do skrzyni zasypowej warto zakręcić kołem biegowym, aby zaczął się on wydostawać równomiernie ze wszystkich aparatów.

Liczba obrotów kołem siewnika

W celu wykonania próby kręconej należy ustalić, ile razy zakręcić kołem biegowym siewnika (na ogół przyjmuje się obsianie 1 ara, czyli 100 m²). Pomocny będzie wzór na liczbę obrotów:

L = 100 / (O × Sps)

Gdzie:

O – obwód koła biegowego;

Sps – szerokość pasa siewnego.

Precyzja próby kręconej

Ideą samej czynności jest ustalenie normy wysiewu poprzez zważenie ziarna, które wydostanie się z aparatów wysiewających w wyniku kręcenia kołem biegowym siewnika. Po ustaleniu liczby obrotów kołem biegowym i ich wykonaniu zsypuje się materiał siewny i waży. Mnożąc otrzymaną wartość przez 100, rolnik otrzymuje informację, jaką ilość, tj. normę wysiewu, zastosować na 1 ha. Otrzymaną wartość należy porównać z informacją zawartą w tabeli – nie powinna różnić się o więcej niż 2 proc. od zalecanej normy. Jeżeli różnica jest większa, trzeba zmienić ustawienia przekładni i ponowić próbę. Bardzo ważne jest, aby przy każdej korekcie ustawienia przekładni bezstopniowej najpierw „wyzerować” skalę, a dopiero potem ustalić nową wartość.

Na precyzję próby kręconej siewnika wpływa jego stan. Jeżeli wyposażony jest w napęd mechaniczny, to koło napędzające mechanizm wysiewający musi być napompowane wg zaleceń producenta. W przeciwnym razie będzie ono zmieniało podczas pracy swoją średnicę, co poskutkuje zmianą ilości wysiewu. Jeżeli napęd realizowany jest od koła siewnika, trzeba też uwzględnić poślizg – najczęściej wynosi ok. 5 proc.

Na rynku dostępnych jest wiele siewników, od najprostszych po bardziej skomplikowane - przebieg procesu próby kręconej specjalnie się w nich nie różni. W mechanicznych kręci się kołem, a w siewnikach z napędem ruch wykonuje się korbą, do której wyjście znajduje się bezpośrednio z przekładni. W nowszych, lepiej wyposażonych konstrukcjach w wykonywaniu próby kręconej pomoże sterownik. Zliczy on obroty korbą czy zasugeruje odpowiednie ustawienie przekładni po wprowadzonej z próby masie otrzymanego ziarna.

M.W.