Ze względu na niesprzyjające warunki atmosferyczne nie obserwowano w sezonie dużej presji infekcyjnej zarazy ziemniaka, ale wysokie temperatury i okresy niedoboru wilgoci stwarzały korzystne warunki do rozwoju innych chorób. Wysokie temperatury powietrza i gleby oraz niedobór wilgoci mający wpływ na zbrylanie się gleby stwarzały możliwość uszkadzania bulw podczas zbioru, ułatwiając tym samym ich infekowanie.
Zagrażają ziemniakom w przechowalni
Do chorób bulw, które mogą mieć większe znaczenie w okresie przechowywania zalicza się: suchą zgniliznę bulw, mokrą zgniliznę bulw, wodną zgniliznę przyranową oraz zarazę ziemniaka.
*Sucha zgnilizna bulw – sprawcą są grzyby z rodzaju Fusarium, stąd też nazwa tej choroby zgnilizna fuzaryjna. Do zakażenia bulw dochodzi przez mechaniczne uszkodzenia skórki (otarcia, zranienia, obtłuczenia) oraz uszkodzenia spowodowane przez sprawców innych chorób (np. zarazy). Pierwsze objawy można obserwować już po 4, 5 tygodniach po zbiorze. Wówczas grzyby Fusarium infekują wtórnie osłabione lub martwe tkanki wcześniej porażone przez inne patogeny. Pierwsze objawy choroby na bulwach to ciemnobrunatne plamy, które zwiększają swoją objętość w miarę rozwoju choroby. Cechą charakterystyczną choroby jest tworzenie na powierzchni plamy, na skutek marszczenia się skórki, koncentrycznych pierścieni na których później pojawiają się różnej barwy „poduszeczki” grzybni. Wewnątrz bulwy w gnijącym miąższu tworzą się jamy (kawerny), które są wypełnione różnej barwy grzybnią. Efektem rozwoju choroby jest mumifikacja bulwy, która wyglądem przypomina wysuszoną śliwkę; miąższ jest barwy beżowej do brunatnej i łatwo się kruszy. Sucha zgnilizna powoduje straty nie tylko w okresie przechowywania, jej szkodliwe działanie zaznacza się także wiosną w okresie wschodów, kiedy może być przyczyną nawet do 25% ubytków w obsadach na plantacjach.
*Mokra zgnilizna bulw – sprawcą choroby są bakterie z rodzaju Pectobacterium (Pectobacterium atrosepticum i Pectobacterium carotovorum subsp. carotovorum) oraz Dickeya: Dickeya dianthicola i Dickeya solani. Pierwsze infekcje mogą wystąpić już w okresie wegetacji, kiedy bulwy potomne mają kontakt z porażonymi sadzeniakami lub roślinami porażonymi czarną nóżką. Do zakażenia bulw może także dojść podczas zbioru i sortowania, kiedy porażone bulwy mają kontakt ze zdrowymi. Na porażonej bulwie pojawiają się wyraźnie odgraniczone od zdrowej części skórki plamy gnilne, które przypominają podsiąknięcia wodą. Wewnątrz bulwy miąższ ma początkowo barwę kremową, później ciemnieje, ulega rozkładowi i tworzy się śluz bakteryjny. Powstający z 1 bulwy w ilości ok. 100 ml śluz bakteryjny może zakazić nawet do 100 kilogramów bulw. Dodatkowym niekorzystnym efektem związanym z mokrą zgnilizną jest to, że może początkowo pozostawać w formie latentnej (utajonej) i uaktywniać się, kiedy wystąpią korzystne do jej rozwoju warunki (uszkodzenia mechaniczne, przegrzanie bulw, nadmiar wilgoci). Gniciu bulw w okresie przechowywania sprzyja wysoka temperatura przechowywania (powyżej 6°C), wysoka wilgotność względna powietrza (>95%) oraz słabe przewietrzanie.
*Wodna zgnilizna przyranowa – sprawcą jest kilka gatunków rodzaju Pythium, organizmów grzybopodobnych z typu Oomycota, występujących w glebie: Pythium debaryanum, Pythium ultimum, Pythium splendens. Wystąpieniu choroby sprzyjają długotrwałe okresy suszy przerywane obfitymi deszczami oraz zbiór niedojrzałych bulw przy wysokiej temperaturze gleby. Rozwojowi choroby sprzyjają także niewłaściwe warunki przechowywania (zbyt wysoka temperatura i brak przewietrzania). Choroba atakuje tylko bulwy. Do infekcji dochodzi najczęściej przez niedojrzałą skórkę lub przez wszelkiego rodzaju jej uszkodzenia. Na powierzchni skórki tworzy się szarosinej barwy plama, z której po rozerwaniu wycieka bezbarwna ciecz w odróżnieniu od mokrej zgnilizny, gdzie wydziela się śluz. Chora tkanka jest wyraźnie odgraniczona od zdrowej, a w jej wnętrzu mogą tworzyć się jamy. Zainfekowany miąższ w kontakcie z powietrzem zmienia stopniowo swoją barwę od szarej do brązowej i prawie czarnej. W podwyższonych temperaturach choroba rozwija się gwałtownie, doprowadzając w ciągu kilku dni do całkowitego zgnicia bulwy.
Ograniczanie strat w okresie przechowywania obejmuje szereg czynności i zabiegów agrotechnicznych obejmujących praktycznie cały okres od wyboru odmiany przez sadzenie, pielęgnację, ochronę przed chorobami (zabiegi środkami ochrony roślin, selekcja negatywna), przygotowanie do zbioru i zbiór oraz przygotowanie do przechowywania i przechowywanie.
Ostatnie etapy obejmujące przygotowanie do zbioru, zbiór oraz postępowanie z plonem przed złożeniem do przechowalni, mają największe znaczenie i właściwe przeprowadzenie tych etapów, pozwala na zabezpieczenie plonu i jego przechowywanie w warunkach zapewniających utrzymanie parametrów bulw zgodnych z ich przeznaczeniem. Przy długotrwałym przechowywaniu (nawet do 9 miesięcy) duże znaczenie ma okres przygotowawczy, obejmujący etap osuszania, dojrzewania i schładzania (tabela 1). Po tym okresie następuje etap długotrwałego przechowywania.
Tabela 1. Warunki wymagane podczas przygotowania do przechowywania
i przechowywania (wg Czerko 2016)
| Etap przechowywania | Czas trwania | Rodzaj użytkowania | Temperatura (ºC) | Wilgotność powietrza (%) |
| I osuszanie | 3–5 dni | wszystkie kierunki | 12–18 | 75–90 |
| II dojrzewanie | 10–14 dni | wszystkie kierunki | 12–18 | 90–95 |
| III Schładzanie | 3–6 tygodni | wszystkie kierunki | obniżanie o 0,2–0,5ºC na dzień | 90–95 |
| IV długotrwałe przechowywanie | 6–7 miesięcy | sadzeniaki | 2–6 | 90–95 |
do 8 miesięcy | jadalne | 4–6 | ||
do 9 miesięcy | przetwórstwo... |
