Niedawno opublikowaliśmy pierwszy tekst dotyczący siewu. Dlatego na wstępie zachęcam wszystkich do zapoznania się w pierwszej kolejności z materiałem "Siew ozimin - siewnik i podstawy". Dzisiaj czas na drugą i ostatnią część tego krótkiego cyklu, w którym pochylamy się właśnie nad zagadnieniami związanymi z siewem i siewnikami.

Do zabiegów przyspieszających rozkład materii organicznej i powstawanie związków humusowych można zaliczyć:

• rozdrabnianie resztek pożniwnych; 
• podcinanie korzeni skoszonych roślin;
• pobudzenie aktywności organizmów glebowych.

Resztki pożniwne

Dla  równomiernych wschodów i prawidłowego rozwoju korzeni potrzebna jest materia organiczna, która ulega mineralizacji (powstają proste związki mineralne) i humifikacji (synteza związków próchnicznych). Dlatego siewnik powinien być przystosowany do pracy w warunkach resztek pożniwnych. Ma to główne znaczenie podczas siewu w technologii uproszczonej, gdzie ilość resztek roślinnych pozostających na powierzchni gleby jest znaczna. Sekcje wysiewające powinny usuwać resztki pożniwne z bruzdy, ograniczając ich kontakt z nasionami i tym samym zapewniając wyrównane wschody i silny rozwój korzeni. Im większa jest ilość resztek pożniwnych na powierzchni, tym trudniejsze jest prawidłowe umieszczenie nasion w glebie.

Aby siew przebiegał prawidłowo, słoma (na bardzo żyznych glebach w ilości nawet do 10 t/ha) i inne resztki pożniwne wymagają szybkiego zapoczątkowania procesów rozkładu materii organicznej przez rozdrobnienie i równomierne rozłożenie resztek na całej szerokości roboczej i wymieszanie ich z glebą. Do tego celu niezbędne są maszyny do uprawy ścierniska. Siew w ściernisko powinien się odbywać z zastosowaniem redlic talerzowych lub radełkowych (zębowych) oraz zagarniaczy. Nie zaleca się stosowania redlic stopkowych.

Redlice stopkowe dominowały w dotychczasowych siewnikach, charakteryzują się bowiem: 

• dużą żywotnością oraz prostą wymianą;
• zabezpieczeniem przed blokowaniem;
• dociskiem regulowanym za pomocą sprężyny.

Redlice stopkowe to tańsze rozwiązanie, a w niektórych sytuacjach także niezastąpione, np. na glebach kamienistych. Zastosowanie zagarniacza pozwala im pracować w warunkach znacznej ilości resztek pożniwnych. Redlice talerzowe lub radełkowe (zębowe) umożliwiają lepsze umieszczenie nasion w warunkach znacznej ilości resztek pożniwnych. Obecnie większość siewników jest na życzenie klientów wyposażana w redlice talerzowe, gdyż rozwój technologii uproszczonych spowodował, że firmy rozwinęły ofertę różnych typów redlic talerzowych (pojedynczych, podwójnych lub specjalnych).

Głębokość siewu

Prawidłowy siew również zależy od odpowiedniej głębokości siewu. Jednakowa głębokość siewu wiąże się z zastosowaniem w siewniku łatwej i szybkiej regulacji. Głębokość siewu musi być utrzymana na jednakowym poziomie, co może być uzyskane dzięki odpowiedniemu naciskowi redlic na glebę i wyposażeniu redlic talerzowych w kółka dogniatające.

Przykładowe wartości głębokości wynoszą: 

• podczas wysiewu pszenicy 2–3 cm 
• rzepaku 2–4 cm. 

Głębokość siewu jest uzależniona od stopnia uwilgotnienia i ugniecenia gleby. Zbyt duże ugniecenie gleby przyczynia się do pogorszenia fizycznych właściwości gleby, mogących wpływać na zmniejszenie plonu roślin. Potwierdzają to liczne badania, z których wynika, że ograniczenie plonu zbóż spowodowane było niekorzystnymi właściwościami wynikającymi z nadmiernego ugniecenia gleby przez ciężki sprzęt rolniczy oraz częstym wykonywaniem zabiegów uprawowych. W związku z tym dąży się do ograniczenia nie tylko liczby przejazdów wykonywanych przed siewem przez stosowanie zabiegów łączonych, np. zabiegów uprawowo-siewnych, lecz także do minimalizacji liczby przejazdów maszynami rolniczymi wykonywanych w późniejszych fazach rozwoju roślin.

Optymalny kontakt nasion z glebą zapewnia lepszą wymianę gazową i lepszy transport wody do nasion.

W celu zapewnienia optymalnego kontaktu nasion z glebą siewniki wyposaża się w: 

• wał dogniatający zamontowany przed redlicami, 
• kółka dogniatające montowane z tyłu sekcji wysiewających, których zadaniem jest dociskanie nasion do dna bruzdy, 
• redlice tworzące bruzdy zapewniające szybkie kiełkowanie, 
• zagarniacz, który przykrywa nasiona luźną glebą bez ich przemieszczania.

Prawidłowy wzrost korzeni jest możliwy w glebie o dobrze rozdrobnionej strukturze. Korzenie powinny swobodnie rosnąć w głąb gleby, aby w okresach suszy roślina mogła korzystać z zapasów wody w głębszych warstwach gleby. Prawidłowy rozwój korzeni generuje późniejsze wykształcenie kłosów i masę ziarna, co ma bezpośrednie przełożenie na wysokość plonu. Dlatego ważne jest ukształtowanie prawidłowego profilu gleby.

Profil gleby powinien charakteryzować się następującymi cechami: 

• rozmieszczeniem drobnych grudek ziemi na powierzchni (agregaty glebowe o średnicy 1−3 cm). Porowata powierzchnia gleby zapobiega jej zaskorupianiu w przypadku występowania silnych opadów i zapobiega również erozji bardziej wrażliwych na to zjawisko gleb; 
• drobnymi agregatami glebowymi dociśniętymi wokół nasion; 
• warstwą poniżej nasion mocniej zagęszczoną, co wpływa pozytywnie na zachowanie identycznej głębokości wysiewu nasion w glebie przez redlice siewnika. Ma to również wpływ na prawidłowe podsiąkanie wody będącej zapasem dla roślin podczas okresów o ograniczonej liczbie opadów;
• głębszą warstwą pozbawioną podeszwy płużnej, optymalnie zagęszczoną, bez resztek pożniwnych, wolnych przestrzeni lub dziur. 

Zapewnienie prawidłowego rozwoju korzeni wynika z faktu, że system korzeniowy rozwija się bardzo głęboko, czego dowodem jest przykładowa długość korzeni pszenicy 2 m, a sumaryczna długość 45 km.

Przygotowanie gleby

Z myślą o idealnym przygotowaniu podłoża do siewu oferowane są maszyny obejmujące szereg maszyny uprawowych. Dobre przygotowanie gleby zapewnia agregat uprawowy, stosowany samodzielnie, albo agregat uprawowy zamocowany z przodu siewnika. Zadaniem agregatu jest wierzchnie pokruszenie gleby, np. za pomocą listwy zgarniającej, za którą zainstalowana jest brona wirnikowa (na glebach cięższych). Oba elementy robocze, a zwłaszcza pionowe zęby wirnika, w wyniku wibracji rozkruszają warstwę gleby i tworzą strukturę gruzełkowatą. Ruch obrotowy zębów wirnika i postępowy od ruchu ciągnika daje w wyniku ruch złożony, który wywołuje wibracje przenoszące się nieco poniżej zagłębionych zębów w glebie. Wibracje te powodują pękanie gleby w głębszych warstwach, a powstałe mikroszczeliny zmniejszają opory korzeniom w fazie krzewienia się rośliny.

Intensywnie spulchniona wierzchnia warstwa gleby i pokruszone duże bryły na drobne są zagęszczone przez wał strunowy lub pierścieniowy. Dobór rodzaju wału jest uzależniony od typu i stanu gleby. Na rynku maszyn rolniczych są dostępne wały strunowe rurowe, prętowe lub z listwami wykonanymi z kształtowników. Można je stosować na glebach lżejszych, słabo zbrylonych. Na glebach cięższych lepiej jest zastosować wały pierścieniowe zębowe, wały gumowe lub ze zwojami śrubowymi opasającymi walec stalowy.

Na glebach lekkich wskazana jest głębsza uprawa, która pozwala ją lepiej natlenić, ale wielkość plonów i ilość pozostałości organicznych umożliwiają płytszą uprawę.