Regulacja, czyli skracanie zbóż

26 Marca 2021

Faza pierwszego kolanka jest określana jako optymalna dla zastosowania regulatorów wzrostu. Prawidłowo zaaplikowane w tym czasie preparaty regulujące wzmacniają, pogrubiają oraz skracają źdźbła i najefektywniej zabezpieczają zboża przed wyleganiem.

Stosowanie retardantów w fazie 1. kolanka zbóż ma przeciwdziałać wyleganiu. Pierwsze kolanko u zbóż znajduje się co najmniej 1 cm powyżej węzła krzewienia i jest wyczuwalne na pędzie głównym pod opuszkami palców. Jeśli mamy trudności ze zlokalizowaniem zgrubienia, możemy wydobyć roślinę z gleby i delikatnie rozciąć ją wzdłuż źdźbła. Gdy roślina jest w fazie 1. kolanka (BBCH 31), to na przekroju źdźbła pierwsze międzywęźle ma długość 1 cm lub więcej i widoczna jest poprzeczna wyraźna ściana, a międzywęźle nad nim mierzy mniej niż 2 cm. Oznacza to wejście zboża w fazę strzelania w źdźbło i właściwy moment przeprowadzenia zabiegu skracania przy pomocy regulatorów wzrostu dla zbóż.

Fot.K. Szulc. Stosowanie retardantów w fazie 1. kolanka zbóż ma przeciwdziałać wyleganiu

Regulatory wzrostu

Substancje czynne, sklasyfikowane jako regulatory, to antygibereliny takie jak: chlorek chloromekwatu (CCC), trineksapak etylu, chlorek mepikwatu, proheksadion wapnia, triazole oraz etefon, który należy do grupy generatorów etylenu. W etykietach tych produktów na ogół informacja dotycząca okna zabiegowego daje możliwość szerokiego wyboru terminu, jednak dla większości z nich optymalny moment przypada właśnie na fazę BBCH 31. Przy czym etefon w niektórych gatunkach zbóż (pszenżyto jare i żyto) stosuje się od fazy 2. kolanka lub od ukazania się liścia flagowego (jęczmień ozimy i jary). 

Inhibitory syntezy giberelin (antygibereliny) to fitohormony, związki o działaniu systemicznym. Wpływają na zwiększenie grubości ścianek oraz średnicy źdźbeł i tym samym powodują ich skrócenie i usztywnienie. Stosowane wcześniej (przed fazą 1. kolanka) zwiększają liczbę źdźbeł kłosonośnych i dokrzewiają zboża. Inhibitory giberelin działają regulująco na międzywęźla. Skracają te, na które zostały naniesione, oraz dwa kolejne wytwarzane przez roślinę, czyli ich działanie jest wydłużone w czasie (od krzewienia do 2. kolanka).

Nie tylko CCC

Chlorek chloromekwatu (CCC), działając na hormony wzrostu, hamuje wydłużanie międzywęźla. Pogrubia ściany źdźbła i blaszki liściowe, które stają się nieco grubsze i szersze. Preparaty na bazie tej substancji można wykorzystać w uprawach pszenicy ozimej i jarej, życie, pszenżycie ozimym, jęczmieniu jarym oraz owsie. Trineksapak etylu usztywnia źdźbła, stymuluje wzrost korzeni oraz skraca międzywęźla. Retardanty bazujące na tej substancji czynnej stosuje się w jęczmieniu ozimym i pszenicy ozimej, życie i owsie. Chlorek mepikwatu i proheksadion wapnia wykazują podobne działanie i występują razem jako mieszanina fabryczna. Chlorek mepikwatu dostępny jest także solo. Gibereliny stosuje się na suche rośliny, najlepiej w dni słoneczne. Ww. substancje można aplikować w temperaturach 10–15°C. Jeśli po użyciu wystąpią niższe temperatury niż 7°C, wówczas nie uzyska się oczekiwanego efektu regulacji. Temperatura po zabiegu przez 5–10 dni powinna wynosić minimum 10°C, żeby zabieg regulacji był skuteczny.

Triazole chronią i regulują

Faza pierwszego kolanka zbóż to czas stosowania fungicydów triazolowych. Triazole działają z jednej strony ochronnie, zabezpieczając roślinę przed chorobami, z drugiej dodatkowo regulują jej wzrost i rozwój – wykazują działanie retardacyjne. Redukują też wydłużanie się międzywęźli w wyniku hamowania biosyntezy giberelin. Związki te poprawiają syntezę chlorofilu i karotenoidów, dlatego krótko po ich zastosowaniu (w odpowiednich warunkach; od 12°C) rośliny są na ogół bardziej zielone.

Etefon do skracania

Mechanizm działania etefonu (kwas 2-chloroetylofosfonowy) polega na uwalnianiu etylenu do przestrzeni międzykomórkowej. Na skutek tego zahamowana zostaje aktywność hormonów powodujących wzrost roślin. Dochodzi do szybszego starzenia się źdźbła, w efekcie zdrewnienia i wzmocnienia tkanek mechanicznych. Uwalniany etylen oddziałuje inaczej niż inhibitory giberelin, które jako związki systemiczne dłużej utrzymują się w roślinie. Przede wszystkim etefon działa doraźnie, czyli w miejscu naniesienia następuje blokada międzywęźla. Dlatego etefon zalecany jest tylko do skracania źdźbła; dla skutecznego działania wymaga 15–20°C.

Skracanie (nie)obowiązkowe

Stosowanie retardantów jest uzasadnione na plantacjach będących w dobrym stanie i intensywnie nawożonych azotem. Zabieg regulacji powinien być wykonany na plantacjach odmian mieszańcowych zbóż, gdzie rośliny wytwarzają duże, ciężkie kłosy obficie wypełnione ziarnem oraz w rejonach, gdzie na polach często obserwuje się wyleganie zbóż. Powodów wylegania może być kilka. Wśród najczęstszych wymienić można: zbyt gęsty siew, który prowadzi do nadmiernej obsady roślin, wysokie nawożenie azotem, niska zasobność potasu w glebie, wybór odmiany o niskiej odporności na wyleganie, silne opady deszczu czy wichury w trakcie wegetacji. Istotna jest też zdrowotność plantacji, ponieważ obecność sprawców chorób podstawy źdźbła także jest przyczyną wylegania zbóż. Kiedy występuje wysokie zagrożenie wyleganiem, a termin użycia regulatora przypada w okresie, w którym pogoda nie sprzyja szybkiemu wzrostowi roślin, zabieg trzeba będzie wykonać ponownie w fazie liścia flagowego. W takim przypadku, przy 2-krotnej regulacji zbóż stosujemy preparaty w systemie dawek dzielonych. 

 

Zobacz także: mikroelementy ważne dla zbóż

 

Katarzyna Szulc

Najnowsze artykuły

Jaki herbicyd na wiosenne poprawki?

Podpowiadamy, jaki herbicyd będzie najlepszy na wiosenne poprawki.

13 Marca 2024

Białko pod ochroną w odchwaszczanych użytkach zielonych

Użytki zielone wymagają zabiegów pielęgnacyjnych, aby stanowiły cenną paszę,. Kompensacji chwastów lepiej zapobiegać metodami agrotechnicznymi. Gdy te nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, trzeba wspomóc się zabiegiem herbicydowym.

28 Lutego 2024

Nawożenie użytków zielonych

Trawy do prawidłowego wzrostu i rozwoju potrzebują określonej ilości niezbędnych składników pokarmowych. Nawożenie mineralne jest czynnikiem, który w największym stopniu modyfikuje skład chemiczny runi łąkowej. Ważnym zabiegiem w uprawie traw jest prawidłowe dokarmianie dolistne.

27 Lutego 2024