Rozpoczęliśmy niedawno temat pryzmowania buraków. Pierwsza część dostępna jest w artykule: "Pryzmowanie buraków - o czym pamiętać? (cz.1)". Dzisiaj zapraszam na drugi materiał poświęcony temu zagadnieniu.

Termometry i wentylatory

Aby skutecznie reagować na zmiany zachodzące w pryzmie, trzeba wiedzieć, co się w niej dzieje. Dlatego warto wyposażyć się w termometry kopcowe do mierzenia temperatury. Pozwoli to na szybkie reagowanie w sytuacji nadmiernego wzrostu temperatury, gdy trzeba pryzmę odkryć, jak również zastosować dodatkowe okrycie (np. bel słomy u podstawy), gdy temperatura będzie zbyt niska. 

Kolejna kwestia to wentylatory. Trudno wyobrazić sobie, aby w naszych warunkach pryzmy były wyposażone w wentylatory tłoczące powietrze do wnętrza pryzmy. Pojawiają się bowiem dwa nowe problemy do rozwiązania: konieczność doprowadzenia na pole zasilania oraz źródła chłodnego powietrza. Można byłoby oba te problemy rozwiązać, przechowując buraki w halach, ale tutaj pojawia się problem natury ekonomicznej, bo znacznie zwiększyłoby to koszty przechowywania. 

Źródła strat

Podczas przechowywania dochodzi do ubytków masy oraz obniżenia jakości technologicznej surowca poprzez zmniejszenie zawartości cukru. Wielkość strat zależy od intensywności transpiracji oraz oddychania. Transpiracja polega na wyparowywaniu wody z powierzchni korzeni. Jej intensywność zależy od wielkości korzeni, dojrzałości oraz stopnia uszkodzenia. Korzenie duże, dojrzałe i nieznacznie uszkodzone tracą mniej wody niż drobne, zebrane zbyt wcześnie i silnie uszkodzone.

Oddychanie polega na rozpadzie cukru (sacharozy) przy współudziale tlenu, na dwutlenek węgla oraz parę wodną z wydzieleniem ciepła. Duży wpływ na intensywność tego procesu ma jakość korzeni. Znaczny udział zanieczyszczeń oraz korzeni uszkodzonych podczas zbioru silnie zwiększa intensywność oddychania. Przyczynia się także do rozwoju patogenów powodujących zgnilizny.

Przygotowanie do odbioru

Pryzmę przed odbiorem należy odkryć. Nie należy jednak robić tego zbyt wcześnie, szczególnie podczas silnych mroźnych wiatrów i przy niskich temperaturach, aby nie spowodować przemarznięcia korzeni. Poza tym, niekiedy może dojść do zakłóceń w transporcie buraków do cukrowni, co nieoczekiwanie wydłuży czas oczekiwania odkrytej pryzmy na odbiór. W pierwszej kolejności należy zdjąć belki i opony, które zabezpieczały agrowłókninę przed zerwaniem. Następnie, w razie potrzeby, usuwa się śnieg. 

Do ściągnięcia agrowłókniny można wykorzystać ciągnik. W tym celu przywiązuje się jeden z jej końców mocnym sznurem do zaczepu. Trudno jednak wtedy mówić o ostrożnym obchodzeniu się z agrowłókniną. Dużo kłopotu sprawia rozładowanie pryzmy, która najpierw zamokła, bo agrowłóknina była nieszczelna, a następnie doszło do zamarznięcia wody pomiędzy korzeniami. W praktyce oznacza to konieczność kruszenia zmarzniętej masy korzeni za pomocą ładowarek, bo doczyszczarko-ładowarki nie są w stanie wbić się w taką pryzmę.

Aby agrowłóknina dobrej jakości służyła dłużej niż jeden sezon (maksymalnie pięć), trzeba się z nią ostrożnie obchodzić. Po delikatnym zdjęciu z pryzmy należy złożyć w przewiewnym miejscu na paletach, chroniąc przed bezpośrednim wpływem promieni słonecznych, na co jest wrażliwa. Nie ma potrzeby jej myć.

Trwałość przechowalnicza 

O przydatności buraków do przechowywania w znacznym stopniu decyduje się przez cały okres wegetacji. Ważny jest dobór odmiany buraków. Do dłuższego składowania należy przeznaczać odmiany, które powinno zbierać się późno.

Niekorzystnie na trwałość przechowalniczą buraków wpływa nadmierne nawożenie azotem przy jednoczesnym niedostatecznym nawożeniu fosforem i potasem.

Szczególny wpływ na przydatność surowca do dłuższego składowania ma zbiór. Musi być przeprowadzony przede wszystkim bardzo starannie, tak, aby w minimalnym stopniu uszkodzić korzenie. Stopień uszkodzenia zależy od wielu czynników, takich jak warunki pogodowe podczas zbioru, właściwa regulacja zespołów roboczych kombajnu oraz umiejętności operatora. W interesie rolnika leży dopilnowanie, aby zbiór odznaczał się jak największą precyzją. Istotna jest też jakość siewu, zgodnie z zasadą „jaki siew, taki zbiór”. Jeśli siew był niestaranny, a rzędy nie są proste, trudno o małe straty. Podobny jest wpływ nieskutecznego zwalczania zachwaszczenia.