Opublikowałem ostatnio pierwszy tekst poświęcony obowiązkom rolników w związku z wprowadzonym programem azotanowym. Dzisiaj czas na obiecaną część drugą. 

Maksymalne dawki azotu

Podmiot, który nie jest obowiązany do opracowania planu nawożenia azotem, stosuje nawozy w takich dawkach, aby nie przekraczać maksymalnych ilości azotu działającego ze wszystkich źródeł określonych w tabeli 14 załącznika nr 9 do Programu, dla upraw w plonie głównym, dla plonów uzyskiwanych w warunkach uregulowanego odczynu gleby, zbilansowanego nawożenia azotem, fosforem i potasem (NPK) i stosowania integrowanej ochrony roślin. W przypadku najważniejszych gatunków roślin rolniczych wynoszą one:

• bobowate na nasiona i na zielonkę – 30 kg N/ha z nawozów azotowych mineralnych lub 50 kg N/ha z nawozów naturalnych,
• łąka 1 pokos – 60 kg N/ha,
• jęczmień jary browarny, len oleisty i włóknisty – 80 kg N/ha,
• ziemniak wczesny – 90 kg N/ha,
• gryka, mieszanki strączkowo-zbożowe na ziarno – 100 kg N/ha,
  gorczyca, łąka 2 pokosy, owies, żyto populacyjne – 120 kg N/ha,
• słonecznik na nasiona – 130 kg N/ha,
• jęczmień jary pastewny, jęczmień ozimy, mieszanki zbożowe na ziarno – 140 kg N/ha,
• żyto mieszańcowe – 150 kg N/ha,
• żyto mieszańcowe – 150 kg N/ha,
• pszenica jara, tytoń – 160 kg N/ha, 
• pszenica jara, tytoń – 160 kg N/ha, 
• burak cukrowy, łąka 3 pokosy, pszenżyto, ziemniak późny – 180 kg N/ha,
• burak pastewny, pszenica ozima – 200 kg N/ha,
• kukurydza na ziarno i na kiszonkę, rzepak – 240 kg N/ha.

Maksymalne ilości azotu działającego ze wszystkich źródeł należy pomniejszyć o 10% w przypadku gleb lekkich i o 20% w przypadku gleb bardzo lekkich.

Jeżeli podmiot, który nie jest obowiązany do opracowania planu nawożenia azotem, opracuje plan nawożenia azotem, stosuje dawki nawozów zgodnie z opracowanym planem. Do obliczania sumy azotu działającego bierze się pod uwagę azot z:

• nawozów naturalnych (także w drugim roku po zastosowaniu),
• gleby (warstwa 0–60 cm),
• nawozów azotowo mineralnych.

Ilość azotu działającego zawartego w nawozach organicznych wylicza się, mnożąc dawkę nawozu przez zawartość w nim azotu oraz równoważnik nawozowy (przelicznik pozwalający określić, w jakim stopniu jednostka azotu pochodzącego z różnych źródeł zadziała tak samo, jak jednostka azotu pochodzącego z nawozów azotowych mineralnych). Wszystkie potrzebne dane znajdują się w załącznikach do Programu.

Na przykład obornik bydlęcy zawiera 3,1 kg N/t, a równoważnik nawozowy przy jesiennym terminie stosowania wynosi 0,35. W dawce 30 t tego nawozu na 1 ha znajduje się 32,6 kg azotu działającego (30 x 3,1 x 0,35). 

Do obliczeń przyjmuje się, że zasoby azotu mineralnego w glebie wiosną w warstwie 0–60 cm wynoszą: na glebie bardzo lekkiej – 46 kg N/ha, lekkiej – 59 kg N/ha, średniej – 62 kg N/ha, a ciężkiej – 66 kg N/ha. Wartości te można także zastąpić wynikami badań gleby wykonanymi wiosną na danej działce w okręgowej stacji chemiczno-rolniczej.

Równoważnik nawozowy azotu mineralnego w glebie wynosi 0,9 w uprawach ozimych dla nawożenia wiosną i 0,6 w uprawach jarych.

Przykład: rolnik uprawia buraki cukrowe na glebie ciężkiej po pszenicy ozimej, nie stosuje obornika.

Azot działający z gleby = 66 kg N/ha 30,6 = 39,6 kg N/ha.

Maksymalna ilość azotu działającego w uprawie buraków cukrowych może wynosić 180 kg N/ha. Stąd rolnik może zastosować w nawozach mineralnych maksymalnie 140,4 kg N działającego/ha (180 minus 39,6), co daje 200,6 kg N/ha w nawozach mineralnych (140,4/0,7); 0,7 to współczynnik wykorzystania azotu z nawozów mineralnych.

W przypadku gdy przedplonem były rośliny bobowate, należy uwzględnić ilość azotu pozostawioną glebie w przyoranych resztkach pożniwnych. Ilość ta wynosi 30 kg N/ha w przypadku uprawy roślin bobowatych w czystym siewie w plonie głównym i 15 kg w międzyplonie.

Dla mieszanek roślin bobowatych z trawami lub zbożami przyjmuje się odpowiednio: 20 i 10 kg N/ha. Gdy zostały przyorane liście roślin korzeniowych (np. buraków cukrowych), należy uwzględnić wartość 25 kg N działającego na 1 ha.

Dokumentowanie realizacji Programu

Rolnicy muszą przechowywać umowy zbycia nawozów naturalnych oraz dokumenty, w których dokumentują termin zbioru, datę stosowania nawozu, zastosowane nawozy i ich dawkę oraz termin siewu jesiennej uprawy (chodzi o zakładanie uprawy jesienią po późno zbieranych przedplonach, buraku cukrowym, kukurydzy lub późnych warzywach).

Gdy gospodarstwo ma powierzchnię większą lub równą 10 ha użytków rolnych lub utrzymuje zwierzęta gospodarskie w liczbie większej lub równej 10 DJP według stanu średniorocznego:

• posiada plan nawożenia azotem albo obliczenia maksymalnych dawek azotu,
• prowadzi ewidencję zabiegów agrotechnicznych związanych z nawożeniem azotem, zawierającą informacje o: dacie zastosowania nawozu, rodzaju uprawy i powierzchni uprawy, na której został zastosowany nawóz, rodzaju zastosowanego nawozu, zastosowanej dawce nawozu i terminie przyorania nawozu naturalnego, w przypadku zastosowania tego nawozu na terenie o dużym nachyleniu.

Ewidencję prowadzi się w postaci papierowej, w formie zapisów własnych, arkuszy, dzienników lub książki nawozowej, lub w postaci elektronicznej. Wzór ewidencji zabiegów agrotechnicznych związanych z nawożeniem azotem przedstawia tabela 1.

Plan nawożenia oraz ewidencję zabiegów agrotechnicznych związanych z nawożeniem azotem przechowuje się przez okres 3 lat od dnia zakończenia nawożenia wykonanego na podstawie posiadanego planu nawożenia azotem albo obliczeń maksymalnych dawek azotu.