Omacnica prosowianka – BIO
Omacnica prosowianka (Ostrinia nubilalis Hbn.) należy do rzędu motyli (Lepidoptera). Szkodnik ten na skutek żerowania gąsienic powoduje osłabienie roślin, łamanie się liści, łodyg i kolb na różnych wysokościach. Gąsienice żerują praktycznie na całej nadziemnej części kukurydzy. Pomimo, że jest to motyl, którego gąsienice żerują na wielu gatunkach roślin uprawnych i dziko rosnących, to właśnie kukurydza umożliwia jej masowe namnażanie się.
Próg ekonomicznej szkodliwości najłatwiej ocenić lustrując plantację kukurydzy w poprzednim sezonie wegetacyjnym, powiedzmy w okolicach września. Zakłada się, że jeśli nasza plantacja w uprawie na ziarno ma 15% uszkodzeń i około 40% uszkodzeń jeśli to plantacja przeznaczona na kiszonki, wówczas w następnym sezonie zdecydowanie sugerowany jest zabieg insektycydowy.
Biologia
Jest to motyl o rozpiętość skrzydeł od 25 do 30 mm, stadium szkodliwym są gąsienice, barwy cielistej, z brązowymi plamkami na każdym segmencie oraz ciemną przepaską na grzbiecie.
Zimują dorosłe gąsienice w resztkach pożniwnych. Wiosną odbywa się przepoczwarczenie i wylot motyli. W zależności od przebiegu pogody i rejonu na przełomie drugiej i trzeciej dekady czerwca zapłodnione samice składają jaja na dolnych liściach kukurydzy. Wychodzące larwy początkowo żerują w kątach liści, a następnie wgryzają się do wnętrza pędu i kolb, gdzie wygryzają chodniki i komory.
Zimują wyrośnięte gąsienice. Część z nich przepoczwarcza się jeszcze w tym samym roku, dając początek drugiemu pokoleniu.
Szkodliwość
Szkodliwe są larwy, które żerują wewnątrz pędu głównego i w kolbach kukurydzy. Uszkodzenia łodyg w postaci wygryzionych korytarzy powodują tzw. złomy w 2 i 3 międzywęźlu. Część gąsienic żeruje na kolbach uszkadzając miękkie ziarniaki. Objawy żerowania najlepiej widoczne są pod koniec sierpnia w postaci otworów o średnicy od 3 do 4 mm i wyrzuconych przez nie białych trocin. Otwory po żerujących gąsienicach i uszkodzenia na kolbach ułatwiają infekcję wtórną głowni guzowatej i innych chorób grzybowych, jak fuzariozy czy zgorzel podstawy łodygi. Dodatkowo miejsca żerowania larw mogą być opanowywane przez bakterie. Te czynniki mają bezpośredni wpływ na jakość i ilość plonu. Straty w wyniku żerowania gąsienic w zależności od roku, nasilenia występowania szkodnika i rejonu w Polsce mogą wynieść od 10 – do nawet 80% roślin. Straty plonu wzrastają wraz ze wzrostem ilości larw w roślinie i mogą wynieść od kilku do nawet 30%.
Wzrostowi szkodliwości tego owada sprzyjają: uproszczenia agrotechniczne, monokultura roślin zbożowych, zostawianie resztek pożniwnych, późne orki zimowe, ocieplenie klimatu i wzrost powierzchni uprawy kukurydzy.
Zapobieganie
- Głęboka orka jesienna bezpośrednio niszczy zimujące gąsienice.
- Wiosenne talerzowanie przed siewem.
- Jeśli jest to możliwe, należy dobierać i uprawiać odmiany mniej podatne na żerowanie szkodnika.
- Należy przestrzegać płodozmianu.
- Stosować biologiczne zwalczanie z wykorzystaniem pasożyta jaj omacnicy prosowianki – kruszynka (Trichogramma spp.).
- Ponadto zaleca się na plantacji kukurydzy i w sąsiedztwie zwalczać chwasty, mające grube łodygi, gdyż w nich zimują gąsienice.