Mikroelementy ważne dla zbóż

21 Lutego 2024

Mikroelementy ważne dla zbóż to: miedź, mangan i cynk. Na niedobory tych pierwiastków mikroelementowych zboża wykazują najwyższą wrażliwość. Wykorzystanie azotu, głównego składnika plonotwórczego, będzie bardziej efektywne, jeśli podczas odżywiania uwzględni się zapotrzebowanie roślin na mikroelementy.

Niezbędnymi mikroelementami w żywieniu roślin są: chlor (Cl), żelazo (Fe), cynk (Zn), mangan (Mn), bor (B), miedź (Cu), molibden (Mo) i nikiel (Ni). Spośród mikroelementów, zboża wykazują najwyższą wrażliwość na niedobory: miedzi, manganu i cynku. Dobrze jest uzupełniać doglebowo miedź i cynk, ponieważ oba pierwiastki są trudno wymywane z gleby. 

W praktyce rolniczej podstawowym sposobem dostarczania mikroelementów jest nawożenie nalistne. Dokarmianie poprzez liście jest też najlepszym rozwiązaniem aplikacji takich mikroelementów jak: bor, mangan i molibden, w przypadku których obserwujemy duże straty składników na skutek wymywania bądź przechodzenie w formy niedostępne dla roślin. Poprzez dokarmianie nalistne możemy szybko dostarczyć roślinom niezbędnych składników, odpowiadając na ich bieżące potrzeby, i pokryć całość zapotrzebowania na mikroelementy. Nie uzupełnimy jednak zasobów tych pierwiastków mikroelementów w glebie. 

Średnie pobranie mikroelementów przez zboża, g/tonę ziarna + odpowiednia masa słomy

Roślina

Miedź – Cu

Mangan – Mn

Cynk – Zn

Molibden – Mo

Bor – B

Pszenica

8,5

90

65

1,0

5,0

Jęczmień

9,0

70

60

1,0

5,0

Pszenżyto

8,5

100

70

1,0

5,0

Żyto

8,5

110

80

1,0

5,5

Owies

9,0

200

90

1,0

7,0

Źródło: Katedra Chemii Rolnej i Biogeochemii Środowiska UPP

Wiosną zboża dokarmiamy od fazy krzewienia BBCH 25 do początku fazy strzelania w źdźbło BBCH 30-32, stosując jeden lub dwa zabiegi. Wg badań naukowców nawożenie mikroelementami w fazie pełni strzelania w źdźbło jest znacznie mniej efektywne. Rośliny pobierają mikroelementy w śladowych ilościach i również w niewielkich dostarcza się je w nawozach dolistnych. Dawka wynosi od 0,5 do 3-krotnej wartości zapotrzebowania, w zależności od dostępności pierwiastka z gleby oraz zastosowanej formy chemicznej składnika w nawozie. Przyjmuje się, że największe dawki dotyczą nawozów tlenkowych, następnie siarczanów i na końcu chelatów, które działają najszybciej. 

Miedź ważna dla zbóż

Wysoką wrażliwość na niedobór miedzi wykazują: pszenica, jęczmień, owies, natomiast średnią: żyto i kukurydza. Pierwsze objawy niedoboru ujawniają się na początku fazy strzelania w źdźbło opóźnieniem rozwoju roślin i redukcją liczby źdźbeł. Nawożenie miedzią trzeba uznać za obligatoryjne, ponieważ jest to najważniejszy mikroelement dla zbóż. Jednocześnie miedź jest pierwiastkiem śladowym i jej nadmiar będzie dla roślin fitotoksyczny. Monitoring chemizmu gleb ornych Polski IUNG-BIP wskazuje, że zanieczyszczenie gleb metalami na terenie kraju praktycznie nie występuje. Zanieczyszczenie miedzią stwierdzono jedynie w województwie dolnośląskim, dlatego zanim rolnicy gospodarujący w tej części kraju zastosują nawożenie tym składnikiem, powinni najpierw przeprowadzać analizy na zawartość miedzi w glebie.

Fot. Katarzyna Szulc. Mikroelementy ważne dla zbóż to przede wszystkim: miedź, mangan i cynk

Miedź jest konieczna do optymalnego pobierania azotu mineralnego. Jest odpowiedzialna za stymulację krzewienia, zapobiega redukcji źdźbeł kłosonośnych i z tego względu powinna być dostarczona odpowiednio wcześnie, tj. profilaktycznie. Dodatni wpływ miedzi na wielkość plonu ziarna widoczny jest w okresie od strzelania w źdźbło, kiedy obserwuje się wzrost liczby źdźbeł kłosonośnych i płodnych kwiatków w kłosie.

Nawożenie nalistne miedzią

W okresie wiosennym zboża dokarmia się 1-, 2-krotnie tym składnikiem, od krzewienia BBCH 25 do początku fazy strzelania w źdźbło BBCH 30-32, w zależności od stanu roślin. W fazie do 1. kolanka podajemy do ok. 60 g Cu/ha, a w kolejnych zabiegach mniej, ponieważ miedź może powodować fitotoksyczność. Z tego względu nawozy mikroelementowe do wiosennego stosowania w zbożach w fazie strzelania w źdźbło zawierają niewielkie ilości miedzi. Pierwiastek jest najbardziej dostępny dla roślin przy pH 5,5-6,5.

Doświadczenia1 dowiodły, że odpowiednia zawartość miedzi jest szczególnie ważna w liściach podflagowym i flagowym, które są głównymi źródłami asymilatów dla rozwijających się ziarniaków. Ich prawidłowy rozwój, odżywienie (w tym miedzią) i zdrowotność składają się na lepszy plon. W fazie dojrzewania dobre zaopatrzenie tym składnikiem pozwala zwiększyć przemieszczanie się azotu netto ze słomy do ziarna. W okresie nalewania ziarna rośliny dokarmiane miedzią intensywnie przemieszczają azot z części wegetatywnych do generatywnych, co dodatnio wpływa na wzrost kłosa i plonowanie pszenicy. Azot przemieszczał się szybciej, gdy stosowano nawóz w formie wodorotlenku miedzi, niż gdy dokarmiano formą siarczanową.

Mangan i cynk

Mangan stymuluje pobieranie fosforu i w ten sposób pośrednio wpływa na rozwój systemu korzeniowego oraz krzewienie. M.in. obecność manganu w strukturach komórkowych decyduje o sztywności, twardości źdźbła oraz zdrowotności roślin, ponieważ pierwiastek wiąże się z właściwą zwartością lignin warunkujących sztywność ścian komórkowych i tworzeniem mechanicznej odporności tkanek roślinnych. Mangan bierze udział we wszystkich głównych funkcjach w roślinie, kontroluje m.in. gospodarkę azotanową. Z tego względu składnika nie może zabraknąć. Jego dostępność jest uzależniona od aktywności mikroorganizmów w strefie korzeniowej roślin. Optymalny zakres pH wynosi 5,8–6,2. Zboża wymagają 300–500 g Mn/ha. Cynk obok innych mikroelementów, jako aktywny składnik wielu enzymów, reguluje procesy enzymatyczne. Bierze udział w przemianach wewnątrzkomórkowych (m.in. replikacja DNA i RNA, podział komórek, przemiany białkowe oraz węglowodanów). Cynk jest odpowiedzialny za syntezę aminokwasu (tryptofan) będącego materiałem wyjściowym do syntezy hormonów wzrostu (auksyn). M.in. z tego względu zboża odpowiednio odżywione cynkiem lepiej znoszą krótkotrwałe warunki stresowe.

Z serii nawożenia polecamy także Akademię Żywienia roślin - cz I. oraz cz. II

Katarzyna Szulc

 

J. Potarzycki, Rola miedzi w nawożeniu pszenicy ozimej, „Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych”, 2004, t. 502, nr 2, s. 953-959.

 

Najnowsze artykuły

Jaki herbicyd na wiosenne poprawki?

Podpowiadamy, jaki herbicyd będzie najlepszy na wiosenne poprawki.

13 Marca 2024

Białko pod ochroną w odchwaszczanych użytkach zielonych

Użytki zielone wymagają zabiegów pielęgnacyjnych, aby stanowiły cenną paszę,. Kompensacji chwastów lepiej zapobiegać metodami agrotechnicznymi. Gdy te nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, trzeba wspomóc się zabiegiem herbicydowym.

28 Lutego 2024

Nawożenie użytków zielonych

Trawy do prawidłowego wzrostu i rozwoju potrzebują określonej ilości niezbędnych składników pokarmowych. Nawożenie mineralne jest czynnikiem, który w największym stopniu modyfikuje skład chemiczny runi łąkowej. Ważnym zabiegiem w uprawie traw jest prawidłowe dokarmianie dolistne.

27 Lutego 2024