Mączniak jabłoni – biologia, szkodliwość, zwalczanie
Mączniak jabłoni jest jedną z najbardziej uciążliwych chorób w uprawie jabłoni. Jego sprawcą jest grzyb Podosphaera leucotricha. Objawy mogą występować na wszystkich nadziemnych częściach rośliny.
Charakterystycznym objawem mączniaka jabłoni jest biały, mączysty nalot grzybni i trzonków z zarodnikami konidialnymi, który może pokrywać liście, a także pędy. W przypadku silnego porażenia liście mają zahamowany wzrost, ulegają deformacji, a nawet zamierają i przedwcześnie opadają. Natomiast na młodych, niezdrewniałych pędach widoczny jest biały, mączysty, wojłokowaty nalot. Porażone pędy przestają rosnąć, a ich wierzchołki zamierają. W przypadku silnego zainfekowania pąków dochodzi do ich zamierania przed rozwinięciem. Jeżeli pędy porażone są w mniejszym stopniu, to może dojść do wykształcenia się liści, które będą drobne, zdeformowane i pokryte białym nalotem. P. leucotricha może również porazić kwiaty. Objawia się to ich drobnieniem, deformacją, niedorozwojem, a czasem także sterylnością pręcików i słupków, co uniemożliwia ich zapylenie. W przypadku porażenia owoców nie występuje pokrycie mączystym nalotem, lecz skórka ulega charakterystycznemu ordzawieniu (nieregularne plamy lub siateczka na jabłkach).
Kiedy pojawia się Mączniak jabłoni
Sprawca mączniaka jabłoni staje się aktywny na początku wegetacji. Źródłem infekcji jest grzybnia P. leucotricha zimująca w pąkach. Do porażenia patogenem dochodzi poprzez przerastanie grzybni z pędów do młodych pąków liściowych. Proces ten zostaje zakończony wraz ze stwardnieniem łusek. Infekcja pąków kwiatowych ma miejsce wczesną wiosną, podczas ich pękania. W tym okresie dochodzi do przerastania przezimowanej grzybni w łuskach porażonych paków na rozwijające się liście. Podczas sezonu w dużej ilości mogą wystąpić infekcje wtórne. Zarodniki kiełkują bez obecności wody, w okresie inkubacji choroby wynoszącej 7-10 dni.
Optymalnymi warunkami do rozwoju mączniaka jabłoni jest niska wilgotność powietrza oraz ciepła pogoda (20-27°C). Zarodniki konidialne mogą być przenoszone przez wiatr. Latem zakażone zostają najpierw pąki kwiatowe, a później liściowe. W sadach, w których co roku występują silne infekcje, może dojść do sytuacji epidemicznego nasilenia choroby. Porażenie pąków P. leucotricha obniża ich wytrzymałość na mróz. Jednak w przypadku spadku temperatury poniżej -25°C zainfekowane pąki przemarzają wraz z grzybnią patogenu, co zmniejsza natężenie występowania choroby.
Ograniczenie infekcji mączniaka
W celu skutecznej walki z mączniakiem jabłoni niezbędne są działania profilaktyczne. W czasie sezonu od razu po zaobserwowaniu pierwszych objawów chorobowych na liściach, pędach lub rozetach kwiatowych należy wycinać porażone pędy. Również podczas cięcia zimowego drzew trzeba się pozbyć porażonych pędów. Niestety nie na wszystkich pędach od razu widoczne są objawy mączniaka jabłoni. Na pędach, w których łuskach pąków przezimowała grzybnia, porażenie zobaczymy dopiero po rozpoczęciu wegetacji. Im więcej w sadzie będzie się znajdowało takich pędów, tym większe zagrożenie związane z silnym porażeniem mączniakiem jabłoni. Dlatego też cięcie zimowe powinno być zakończone przed rozpoczęciem wegetacji. Wraz z wycinaniem pędów wyeliminowana zostanie część zainfekowanych gałęzi, co ograniczy potencjał chorobotwórczy.
Kolejnym działaniem zapobiegawczym jest także wybór drzewek zaszczepionych na podkładkach karłowych. Dzięki temu, że charakteryzują się one słabszym wigorem, pędy nie będą rosły bardzo silnie. Szczególnie w miesiącach letnich, czyli w lipcu i sierpniu, mamy do czynienia z infekcjami wtórnymi, podczas których narażone są szczególnie właśnie młode pędy. Wybór drzewek karłowych jest również dobrym rozwiązaniem w ograniczaniu występowania innych chorób i szkodników. Jednak w przypadku starego sadu, w którym drzewa zostały zaszczepione na silnie rosnących podkładkach, należy stosować metody ograniczające wzrost, jak np. podcinanie korzeni i pni czy stosowanie regulatorów wzrostu ograniczających wzrost wegetatywny drzew.
Również należy pamiętać, że niektóre odmiany są szczególnie wrażliwe na mączniaka jabłoni. Do tej grupy odmian zaliczają się m.in. Cortland, Early Geneva, Idared, Jonagold, Paulared, Szampion. Dlatego sadząc kwatery odmian wrażliwych, należy szczególnie zadbać o odpowiednią agrotechnikę oraz działania zapobiegawcze. Również sady innych odmian rosnących obok drzew wrażliwych na P. leucotricha są bardziej narażone na porażenie tym patogenem.
Zwalczanie mączniaka jabłoni
Kluczowym sposobem walki z mączniakiem jabłoni jest ochrona chemiczna. Ważne jest, by mieć opracowany optymalny program ochrony przed tą chorobą. Pierwsze zabiegi zazwyczaj wykonuje się preparatami siarkowymi. W trakcie trwania sezonu wegetacyjnego sadownicy mają do wyboru preparaty oparte na różnych substancjach czynnych i mechanizmach działania. W ułożeniu dobrej strategii w walce z mączniakiem jabłoni należy pamiętać o dobrych praktykach rolniczych, czyli rotacji substancji czynnych w celu zapobiegania wytworzenia się odporności na nie. Planując program ochrony w swoim sadzie, trzeba pamiętać o tym, że przy doborze preparatów w pierwszej kolejności należy się kierować etykietą rejestracyjną, warunkami pogodowymi (m.in. temperaturą) oraz stopniem porażenia grzybem P. leucotricha w danym sadzie.
Tekst: Monika Korzeniowska
Zdjęcia: Marek Chorzępa