Odchwaszczanie zbóż jarych
Zboża jare to uprawy, które odchwaszczane są głównie herbicydami nalistnymi. Ma to niewątpliwie swoje zalety. Pozwala na wykonanie zabiegów w terminach, w których rozpoznanie gatunków chwastów i tym samym dobór selektywnych i skutecznych herbicydów nie jest już takie trudne.
W zbożach jarych można spotkać od kilku do kilkunastu gatunków chwastów, tworzących różne typy zachwaszczenia łanu. Z chwastów jednoliściennych możemy się spodziewać wystąpienia np. chwastnicy jednostronnej, owsa głuchego miotły zbożowej czy włośnic. Natomiast z chwastów dwuliściennych, stosunkowo łatwych do zniszczenia, mogą pojawić się np.: gwiazdnica pospolita, tobołki polne, tasznik pospolity, gorczyca polna, chaber bławatek, komosa biała czy samosiewy rzepaku. Z chwastów mniej wrażliwych, czyli trudniejszych do wyeliminowania, które wymagają odpowiednio dopasowanych herbicydów, możemy się spodziewać wystąpienia np. przytulii czepnej, ostrożnia polnego, maku polnego, fiołków, jasnoty, przetaczników, bodziszków lub rumianowatych.
Plan, czyli strategia odchwaszczania
Plantator ma tak naprawdę bardzo wiele możliwości ograniczenia występowania chwastów jedno- i dwuliściennych, dzięki zastosowaniu substancji czynnych (s.cz.) herbicydów odpowiednio dobranych do składu gatunkowego (zarówno zbóż jarych, jak i chwastów). Czynnikiem ograniczającym ich właściwy dobór jest najczęściej roślina uprawna (najwięcej zrejestrowanych herbicydów przeznaczonych jest dla pszenicy jarej, najmniej do owsa) oraz faza rozwojowa rośliny uprawnej, gdyż zdecydowana większość preparatów zalecana jest w fazie od 2 liści właściwych (BBCH 12) do liścia flagowego (BBCH 37).
Z punktu widzenia skutecznego działania herbicydów, istotne jest, aby stosować je w okresie największej wrażliwości poszczególnych gatunków chwastów, głównie w fazie juwenalnej, czyli od 1. liścia do 4 liści właściwych (BBCH 11-14).
Herbicydy w zboża jare
Z chwastów jednoliściennych najbardziej problematycznym gatunkiem był i nadal pozostaje owies głuchy. Możemy go skutecznie ograniczyć, stosując herbicydy zawierające w swoim składzie s.cz. pinoksaden (np. Aron 50 EC, Axial 50 EC, Fraxial 50 EC), które przy okazji skutecznie ograniczają chwastnicę jednostronną oraz miotłę zbożową. Herbicydy te można stosować jedynie w jęczmieniu jarym i pszenicy jarej od fazy 1 liścia (BBCH 11) do fazy początku wykształcania liścia flagowego (BBCH 37). Natomiast w węższym zakresie, czyli od początku krzewienia do 1 kolanka (BBCH 21-31) pszenicy jarej i jęczmienia jarego, można zastosować fenoksaprop-P-etylu (np. Fantom 069 EW, Puma Uniwersal 069 EW), który zwalcza chwastnicę jednostronną, miotłę zbożową, owies głuchy i włośnice.
Do zwalczania jedynie chwastów dwuliściennych (tj. bieluń dziędzierzawa, gwiazdnica pospolita, niezapominajka polna, przytulia czepna, poziewnik szorstki, rdest powojowy, rdest ptasi) praktycznie we wszystkich zbożach jarych (pszenicy, pszenżycie, życie, jęczmieniu oraz owsie) możemy zastosować s.cz. fluroksypyr (np. Starane 333 EC) od fazy początku krzewienia (BBCH 21) do fazy 2. kolanka (BBCH 32). Natomiast z fabrycznie przygotowanych dwuskładnikowych mieszanin możemy zastosować florasulam + aminopyralid (np. Dragon NT 450 WG) w pszenicy jarej oraz jęczmieniu jarym w fazie 3 liści do fazy końca krzewienia (BBCH 13-29). Mieszanka ta skutecznie ogranicza występowanie takich chwastów jak: ambrozja bylicolistna, chaber bławatek, fiołek polny, gwiazdnica pospolita, komosa biała, mak polny, maruna bezwonna, niezapominajka polna, ostrożeń polny, przytulia czepna, rdestówka powojowata, samosiewy rzepaku, stulicha psia, tasznik pospolity, tobołki polne.
Mieszanina s.cz. florasulam + 2,4-D (np. Diablo 306 SE, Mustang 306 SE) stosowana w pszenicy jarej, pszenżycie jarym, jęczmieniu jarym oraz mieszankach zbożowych, ale bez owsa, w fazie 2. liścia (BBCH 12) do fazy 2. kolanka (BBCH 32) skutecznie eliminuje takie gatunki jak: chaber bławatek, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, jasnota różowa, komosa biała, mak polny, maruna bezwonna, niezapominajka polna, przytulia czepna (do fazy 7-8 okółków), psianka czarna, rdest kolankowy, rdest powojowy, rumian polny, samosiewy rzepaku, stulicha psia, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne.
Szerokie okno aplikacji
Bardzo istotna jest również możliwość zastosowania s.cz. herbicydów w szerokim przedziale czasowym. Najlepszym rozwiązaniem byłaby aplikacja s.cz. herbicydów od fazy 2-3 liści właściwych (BBCH 12-13) aż do fazy np. końca nabrzmiewania pochwy liściowej liścia flagowego (BBCH 13-45). Przykładem mieszaniny gotowych dwóch s.cz. jest halauksyfen metylu – Arylex™ + fluroksypyr meptylu (np. Pixxaro), którą można stosować w pszenicy jarej, pszenicy twardej jarej, pszenicy orkiszowej jarej, jęczmieniu jarym, życie jarym oraz pszenżycie jarym. Kompozycja tych dwóch s.cz. skutecznie zwalcza np. przytulię czepną, bodziszka drobnego, komosę białą czy rdestówkę powojowatą.
Kolejna mieszanina, ale tym razem trzech s.cz., tj. 2,4-D + florasulam + aminopyralid (np. Kantor Forte 195 SE, Mustang Forte 195 SE), może być stosowana od 4. liścia (BBCH 14) do 2. kolanka (BBCH 32) w jęczmieniu jarym, pszenicy jarej, owsie oraz w mieszance jęczmienia jarego z owsem. Dzięki tak dobranym s.cz. możliwe jest ograniczenie występowania następujących gatunków chwastów: chaber bławatek, fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, komosa biała, mak polny, maruna bezwonna, niezapominajka polna, ostrożeń polny, przytulia czepna, rdest powojowy, rumian polny, samosiewy rzepaku, tasznik pospolity, tobołki polne. Aby poszerzyć przedział czasowy, można zastosować kolejne trzy s.cz., tj. fluroksypyr + metsulfuron + tifensulfuron, które znajdują się w preparacie Omnera LQM. Herbicyd ten można aplikować od 2. liścia do w pełni rozwiniętego liścia flagowego (BBCH 12-39) w jęczmieniu jarym, pszenicy jarej i owsie. Zwalczane gatunki chwastów to: bodziszek drobny, bniec biały, fiołek polny, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, jasnota różowa, komosa biała, mak polny, maruna bezwonna, niezapominajka polna, przetacznik perski, przytulia czepna, rdest ptasi, rdestówka powojowata, rumian polny, rumianek pospolity, samosiewy rzepaku, starzec zwyczajny, tasznik pospolity, tobołki polne.
W celu ograniczenia występowania zarówno chwastów jedno- (np. miotła zbożowa czy owies głuchy), jak i niektórych dwuliściennych (np. samosiewy rzepaku, tasznik pospolity, tobołki polne) w pszenicy jarej można zastosować w fazie od początku do końca krzewienia (BBCH 21-29) propoksykarbazon sodowy. S.cz. znajduje się np. w herbicydzie Attribut 70 SG.
W celu poszerzenia gamy zwalczanych gatunków chwastów oraz możliwości użycia w szerokim zakresie rozwojowym (od 4. liścia do 1 kolanka – BBCH 14-31) zbóż jarych (tj. jęczmień jary i pszenica jara), można zastosować s.cz. pinoksaden + florasulam (np. Axial Komplett, Axial One 50 EC). Herbicydy te zwalczają następujące gatunki chwastów: miotła zbożowa, owies głuchy, wyczyniec polny, chaber bławatek, gwiazdnica pospolita, mak polny, maruna bezwonna, niezapominajka polna, przytulia czepna, rdest ptasi, rumianek pospolity, samosiewy rzepaku, tasznik pospolity i tobołki polne.
dr inż. Tomasz R. Sekutowski, IUNG-PIB w Puławach
