Zboża ozime – obecny stan zdrowotny

Wiele odmian zbóż ozimych, zarówno tych sianych wcześniej, jak też sianych późno, znajdujących się obecnie w fazie kilku liści, jest porażonych przez grzyby chorobotwórcze. Najtrudniejsza sytuacja zdrowotna występuje w jęczmieniu, który (tak jak w poprzednich sezonach) silnie się rozkrzewił. O tej porze jego barwa budzi niepokój, ale to nie jest najważniejsze, ponieważ jak się ociepli i ruszy wegetacja, ulegnie ona poprawie i pola z jęczmieniem się zazielenią. Zmartwieniem plantatorów jęczmienia jest obecnie mączniak prawdziwy zbóż i traw, rdza jęczmienia, plamistość siatkowa i fuzarioza liści. Nasilenie występowania mączniaka prawdziwego na liściach jest wysokie, pozostałych poszczególnych chorób – niższe, ale gdy się te wielkości zsumuje, też stanowią zagrożenie do rozwoju jęczmienia. Mączniak prawdziwy powinien być zwalczany, ale nie ma ku temu dobrych warunków i trzeba będzie do tego przystąpić w pierwszej kolejności, gdy rozpocznie się wegetacja.

W uprawie pszenicy problem stanowi septorioza paskowana liści (fot. 1). Ponadto liści z objawami porażenia przez sprawcę mączniaka prawdziwego zbóż i traw (fot. 2) jest dużo na wielu odmianach. Do tej pory nie stwierdzono silnego występowania rdzy – brunatnej i żółtej. W tym sezonie na wielu polach rolnicy obserwują, że starsze liście zbóż żółkną, ale nie zamierają, a gdy ogląda się rośliny, w poszukiwaniu powodu tego zjawiska – trudno zdefiniować. Dopiero, gdy za pomocą łopatki wykopie się roślinę z korzeniami i użyje się lupy, aby powiększyć i przybliżyć obserwowane części rośliny, zauważy się dwa typy objawów – pobrązowiałą pochwę liściową i pobrunatniałe korzenie, co wskazuje na fuzaryjną zgorzel podstawy źdźbła i korzeni. Można też zaobserwować, że pod pochwą liściową żółknącego liścia widoczne jest delikatne poczernienie (pseudoparenchyma), co wskazuje na to, że pszenica porażona jest przez sprawcę łamliwości źdźbła zbóż. Wymienione choroby mają znaczenie gospodarcze i trzeba je wiosną niezwłocznie ograniczać zwalczając ich sprawców.

Żyto dobrze się rozwinęło i wygląda na to, że jest zdrowe, ale po lustracji i dokładnym obejrzeniu liści łatwo jest stwierdzić na powierzchni małe poduszeczki grzybni sprawcy mączniaka prawdziwego. Innych objawów chorób nie stwierdzono lub występowały one śladowo, tak jak, rynchosporioza zbóż i rdza brunatna.

W tym sezonie zdrowe jest jeszcze pszenżyto. Do tej pory nie obserwowano na lustrowanych plantacjach mączniaka prawdziwego zbóż i traw, rdzy i rynchosporiozy oraz chorób podstawy źdźbła.

Zapowiada się trudny sezon dla producentów zbóż. Z powodu powszechnie występującego mączniaka prawdziwego i chorób podstawy źdźbła koniecznie trzeba wykonać zabieg przy użyciu fungicydu, a gdy sprawdzą się przepowiednie o „suchej wiośnie”, to zabieg po ruszeniu wegetacji – T1 będzie tym o znaczeniu strategicznym.

prof. dr hab. Marek Korbas, dr Joanna Horoszkiewicz-Janka

Instytut Ochrony Roślin–PIB w Poznaniu