Kontrola pól zbóż ozimych, przeprowadzona 19 lutego br. wskazuje na bardzo duże nasilenie chorób liści, szczególnie septoriozy paskowanej i mączniaka prawdziwego. Analiza warunków klimatycznych, panujących podczas całej zimy 2019/2020 pozwala na sformułowanie tezy – początek wegetacji będzie bardzo pracowity dla rolników uprawiających zboża.
Jak to wyglądało pod względem pogody
Zima 2019/2020 na obszarze całej Polski była bardzo łagodna. Nawet rejony górzyste i podgórskie, a także okolice Suwałk, które przed laty uchodziły za bardzo surowe klimatycznie, obecnie nie odstają od średniej krajowej. Lokalnie występowała pokrywa śnieżna – niewielka i krótkotrwała gdyż, wysoka jak na zimową aurę, temperatura dodatnia szybko ją eliminowała. Gdzieniegdzie występowały deszcze, ale niezbyt obfite. Utrzymywała się „kopuła” wyżowa, a z nią słoneczne i bardzo ciepłe dni, wietrzne, z temperaturą przekraczającą 10°C, czasami wzrastającą w kolejnych dniach nawet do 18°C. Nocami, zaledwie przez kilkanaście razy notowano lekkie mrozy, średnio do -5°C. Wilgotność względna powietrza wahała się od 40% do średnio 98%, najwięcej jednak było dni ze średnią w granicach 65–75%. W obrębie łanów roślin ta wilgotność była dużo większa. Taka pogoda wykluczyła wejście roślin ozimych w stan spoczynku, przez co cały czas przebiegała ich wegetacja. Na polach, przez ponad 3 miesiące, rolnicy nie ingerowali, dlatego rośliny wyczerpały dostępne i skumulowane zasoby składników pokarmowych. Nie są w najlepszej kondycji pod względem odżywienia – na większości plantacji obserwuje się chlorozy azotowe, deficyty fosforu i potasu. Tak wyeksploatowane rośliny są bardzo podatne na porażenia ze strony licznych, także nieprzerwanie aktywnych patogenów.
Septorioza paskowana liści
Już jesienią 2019 r. choroba ta stanowiła bardzo duże zagrożenie dla młodych roślin. Jesiennymi zabiegami, tj. traktowaniem fungicydami ziarna siewnego, na niektórych polach problem wyeliminowano – nie doszło do porażeń. Jednak tam, gdzie wysiano ziarno bez zabezpieczenia, septorioza wystąpiła w dużym nasileniu. W łagodnym zimowym klimacie grzyb Zymoseptoria tritici (inne nazwy – Mycosphaerella graminicola, Septoria graminum, S. tritici) rozwijał się niezakłócenie, a tworzące się zarodniki konidialne dokonywały infekcji (głównie podczas deszczów). Obecnie stan liści zbóż na większości plantacji jest zły – obserwuje się liczne plamy z widocznymi, charakterystycznymi piknidiami,
Rośliny z objawami septoriozy
w których stale przebiega proces zarodnikotwórczy,
Piknidia z przebiegającym procesem zarodnikotwórczym
w efekcie dochodzi do porażeń sąsiednich, jeszcze zdrowych liści.
Początkowe objawy choroby to małe, owalne, chlorotyczne przebarwienia pomiędzy nerwami – raczej niemożliwe do zaobserwowania „gołym okiem”. Z rozwijającym się procesem chorobowym plamy się zlewają i tworzą jednolitą powierzchnię żółknących tkanek z jasnobeżowym znekrotyzowaciałym wnętrzem. W miejscu plamy pojawiają się twory zarodnikowania konidialnego – piknidia, które początkowo są żółtawe, potem stopniowo ciemniejąc stają się oliwkowate,
Początkowo piknidia są bezbarwne, z czasem ciemnieją (przybierają barwę oliwkową)
ostatecznie brunatne lub czarne.
Dojrzałe piknidia są brunatne bądź czarne
Plamy formują się w coraz większej liczbie, a silnie porażone liście z czasem zamierają w części (jeśli do porażenia doszło w połowie lub wierzchołkowej części blaszki), albo całe – gdy grzyb zainfekował nasadę liścia. Choroba obejmuje coraz młodsze organy, jeśli nie przystąpi się do skutecznego jej zwalczenia.
Mączniak prawdziwy zbóż i traw
Lutowa analiza roślin...
