Żniwa to niejednokrotnie walka z czasem oraz wyścig z niepewną pogodą. Cóż z wysokiej wydajności maszyny, skoro każda usterka kombajnu może opóźnić zbiory nawet o kilka godzin. Warto więc wyjeżdżać w pole dobrze przygotowanym sprzętem.
W sezonie żniwnym często brakuje czasu na wykonanie dokładnego przeglądu sprzętu oraz naprawy tego, co nie jest konieczne. Raczej staramy się dokończyć pracę, o ile to możliwe, zostawiając prace serwisowe na spokojniejszy okres. Objawy usterek bywają widoczne już pod koniec poprzedniego sezonu, lecz w ciągu kilku miesięcy zapominamy o nich i ostatecznie ruszamy do pracy bez naprawy. W takim przypadku awaria nastąpi tak czy inaczej, i to w najmniej oczekiwanym momencie. Dlatego warto notować sobie wszelkie nieprawidłowości, a do poważniejszego przeglądu przystąpić na kilka miesięcy przed rozpoczęciem sezonu. Wystarczy wtedy czasu na dokładne sprawdzenie każdego zespołu maszyny, a ewentualne części zamienne prawdopodobnie uda się nabyć w przedsezonowych promocjach.
Zespół żniwny
Sprawdzenie stanu nożyków i palców hederu to czynność niezbędna z uwagi zarówno na tępienie się tych elementów, jak i możliwość ich uszkodzenia podczas pracy. Stępione elementy tnące najbardziej dają się we znaki podczas koszenia w warunkach zwiększonej wilgotności (np. późnym wieczorem) oraz w zachwaszczonym łanie. Widocznym objawem będą pozostawione na ściernisku pasy nierówno ściętych źdźbeł, zaś mnie widocznym - zwiększone obciążenie targańca (co czasem wiąże się z nadmiernym hałasem dochodzącym z tego elementu). Po ewentualnej wymianie elementów należy zwrócić uwagę, czy kosa płynnie przesuwa się w belce. Podczas montażu należy także zwrócić uwagę na prawidłowe ustawienie kosy - w skrajnym położeniu roboczym oś palców powinna pokrywać się z osią nożyków. Jeżeli jest inaczej, kosę należy wyregulować zgodnie z instrukcją obsługi. Innym czynnikiem decydującym o jakości cięcia jest odległość między stalką a nożykiem. Powinna ona wynosić od 0,3 do 0,8 mm. Zbyt duży luz spowoduje znaczne pogorszenie jakości pracy, zbyt mały zaś - przyspieszone zużycie współpracujących elementów.
Czas poświęcony na przegląd kombajnu przed sezonem pozwoli uniknąć nieoczekiwanych przestojów podczas żniw.
Należy ponadto sprawdzić kompletność palców nagarniacza, a brakujące lub uszkodzone uzupełnić. Palce uszkadzają się zazwyczaj podczas pracy w wyległym łanie. Ponadto warto sprawdzić zużycie elementów sterujących belkami palcowymi (w zależności od konstrukcji: bieżnie krzywkowe, przeguby, tulejki itd.). Nadmierny luz występujący w tym mechanizmie będzie skutkował głośną pracą oraz nieprawidłowym prowadzeniem belek nagarniacza. Elementem wymagającym okresowego przeglądu są także palce przenośnika ślimakowego. Jeżeli są skrzywione lub pęknięte, mogą spowodować uszkodzenie całego zespołu lub w najlepszym przypadku owijanie się słomy i zatory. Należy zatem zweryfikować ich stan oraz odpowiednio wyregulować oś wykorbioną, aby zapewnić ich odpowiednie prowadzenie. Maksymalne wysunięcie palców poza gniazda w dolnej części przenośnika nie powinno przekraczać 20 mm. W przeciwnym wypadku może dochodzić do owijania się słomy w środkowej części przenośnika.
Ostre nożyki i stalki oraz prawidłowy odstęp pomiędzy ostrzami gwarantują prawidłową jakość cięcia, jak również małe opory pracy mechanizmu.
Zespół młócący
Przegląd zespołu młócącego powinien obejmować bęben, a właściwie cepy. Jeżeli karby na ich powierzchni są zużyte, cepy należy wymienić, pamiętając przy tym o naprzemiennym kierunku ustawienia karbów sąsiednich cepów. Po wymianie może okazać się konieczne wyważenie bębna młócącego - w przeciwnym wypadku może dochodzić do wibracji skutkujących głośną i nieprzyjemną pracą oraz przyspieszonym zużyciem łożysk. Ponadto należy skontrolować stan klepiska pod kątem uszkodzeń, regulacji, jak również zanieczyszczenia. Ważne, aby szczelina wlotowa oraz wylotowa była jednakowa po lewej i po prawej stronie klepiska. Najłatwiej to wykonać po ustawieniu minimalnej wartości szczeliny. Regulacji dokonujemy śrubami w układzie zawieszenia - te warto przy okazji oczyścić i przesmarować. Jeżeli chodzi o zanieczyszczenie, czy wręcz zapchanie klepiska, może ono skutkować zwiększoną zawartością uszkodzonych ziaren w plonie, a zdarza się najczęściej podczas koszenia jęczmienia. Nie wolno także zapomnieć o opróżnieniu chwytacza kamieni.
Zespół separujący
Niezależnie od konstrukcji układu młócącego i separującego, klepisko, podsiewacz oraz sita mogą zanieczyścić się w stopniu utrudniającym prawidłową pracę, zwłaszcza podczas pracy w wilgotnych warunkach.
Od stanu technicznego oraz prawidłowej regulacji zespołu separującego w ogromnej mierze zależy czystość pozyskiwanego plonu, jak i minimalizacja strat. Pierwszym elementem, na który trafia wymłócony materiał, jest podsiewacz. Jego karbowana powierzchnia, zwłaszcza podczas pracy w wilgotnych warunkach, czasem zalepia się zgoninami. Należy zatem pamiętać o czyszczeniu tego elementu zarówno przed sezonem, jak i w jego trakcie. Podobnie należy czyścić sita, a elementy regulacji kosza sitowego przed pozostawieniem kombajnu na okres zimowy dodatkowo należy przesmarować. Zapieczony mechanizm tzw. żaluzji łatwo jest uszkodzić podczas próby regulacji. Warto skontrolować także stan grzebieni na wytrząsaczach - te delikatne elementy mogą być pogięte - a także działanie regulacji wysunięcia szuflad wytrząsaczy. Tu należy także zwrócić uwagę na prawidłową pracę łożysk wytrząsaczy. Wszelkie niepokojące hałasy, jak również nadmierna temperatura w okolicach obudowy łożysk, powinny być sygnałem do dokładniejszej inspekcji oraz wymiany tych elementów. Chodzi tu już bowiem nie tylko o prawidłową pracę maszyny i jakość plonu, ale także o bezpieczeństwo (możliwość pożaru). Dotyczy to wszystkich łożysk kombajnu.
Dokładnego przeglądu wymagają również przenośniki ziarna i kłosów, zwłaszcza te pierwsze, z uwagi na większe obciążenie. Niekompletne oraz uszkodzone łopatki, w połączeniu ze zużytym łańcuchem, stwarzają duże ryzyko awarii podczas pracy. Należy pamiętać o odpowiednim napięciu przenośników oraz przesmarowaniu ich, a także zadbać o sprawność działania sprzęgła przeciążeniowego, które uchroni zespół przed uszkodzeniem w razie zablokowania.
Kontrola stanu elementów przeniesienia napędu (pasów, łańcuchów) oraz łożysk, a także regularna obsługa punktów smarnych to również nieodzowne czynności serwisowe.
W przypadku kombajnu zbożowego, który z założenia pracuje w suchych warunkach, dużym zapyleniu i wysokiej temperaturze, należy zwrócić szczególną uwagę na stan wszystkich łożysk oraz elementów przeniesienia napędu takich jak pasy klinowe. Wszelkie usterki tych elementów stwarzają bowiem zagrożenie pożarowe. Ponadto silnik pracujący w takich warunkach jest narażony na przegrzanie. Przed sezonem należy zatem dokładnie wyczyścić chłodnicę oraz zadbać o stan kosza lub innego elementu odpowiadającego za odrzucanie plew. Warto sprawdzić także stan układu hydraulicznego pod kątem poprawności działania oraz wycieków, jak również elektrycznego (podczas dłuższego przestoju maszyny, w jej zakamarkach mogły zadomowić się gryzonie, które potrafią zniszczyć wiązki kabli). Jeżeli kombajn jest wyposażony w sieczkarnię, zwróćmy także uwagę na stan noży, gdyż od tego w ogromnej mierze zależy energochłonność procesu rozdrabniania słomy.
Łukasz Wsak