Podatek rolny 2020: Stawki, ulgi i zwolnienia

Od użytków rolnych zajętych na działalność rolniczą należy uiszczać kwartalnie podatek rolny. Stawka zależy od średniej ceny skupu żyta, ogłaszanej co roku przez GUS, choć gminy mogą ją obniżać. W 2020 podatek ten wynosi: dla gruntów gospodarstw rolnych - 146,15 zł od 1 ha przeliczeniowego, a dla pozostałych gruntów rolnych - 292,30 zł od 1 ha fizycznego. Podatnikom przysługuje jednocześnie szereg zwolnień i ulg.

Zgodnie z ustawą opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza. 

Za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej

Za działalność rolniczą uważa się produkcję roślinną i zwierzęcą, w tym również produkcję materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcję warzywniczą, roślin ozdobnych, grzybów uprawnych, sadownictwa, hodowlę i produkcję materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcję zwierzęcą typu przemysłowego fermowego oraz chów i hodowlę ryb.

Od 1 stycznia 2019 roku grunty sklasyfikowane w ewidencji jako użytki rolne:

1. przez które przebiegają urządzenia przesyłowe (służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne) wchodzące w skład przedsiębiorstwa telekomunikacyjnego, przedsiębiorstwa działającego w zakresie przesyłania lub dystrybucji płynów, pary, gazów lub energii elektrycznej lub zajmującego się transportem wydobytego gazu lub ropy naftowej,
2. zajęte na pasy technologiczne stanowiące grunt w otoczeniu urządzeń, o których mowa w pkt 1, konieczny dla zapewnienia właściwej eksploatacji tych urządzeń
3. zajęte na strefy bezpieczeństwa oraz strefy kontrolowane urządzeń, o których mowa w pkt 1, służących do przesyłania lub dystrybucji ropy naftowej, paliw ciekłych lub paliw gazowych, lub transportu wydobytego gazu lub ropy

 - nie uważa się za grunty zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza. Chyba, że: (a) grunty te są jednocześnie zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza lub (b) użytki rolne są w posiadaniu samoistnym, użytkowaniu wieczystym lub są własnością przedsiębiorstwa telekomunikacyjnego, przedsiębiorstwa działającego w zakresie przesyłania lub dystrybucji płynów, pary, gazów lub energii elektrycznej lub zajmującego się transportem wydobytego gazu lub ropy naftowej.

Innymi słowy użytki rolne służące działalności rolniczej z tzw. infrastrukturą przesyłową (np. liniami energetycznymi) podatkowo są, co do zasady, traktowane jak użytki rolne, które należy objąć podatkiem rolnym (nie zaś podatkiem od nieruchomości właściwym dla działalności gospodarczej).

Podatnikami podatku rolnego są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki, nieposiadające osobowości prawnej, będące:

1. właścicielami gruntów
2. posiadaczami samoistnymi gruntów
3. użytkownikami wieczystymi gruntów
4. posiadaczami gruntów, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego

Jeżeli grunty gospodarstwa rolnego zostały w całości lub w części wydzierżawione na podstawie umowy zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników lub przepisów dotyczących uzyskiwania rent strukturalnych, podatnikiem podatku rolnego jest dzierżawca. 

Jeżeli grunty gospodarstwa rolnego zostały wniesione do spółdzielni produkcyjnej jako wkład gruntowy, podatnikiem podatku rolnego jest spółdzielnia produkcyjna. 

Jeżeli grunty stanowią współwłasność lub znajdują się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowią odrębny przedmiot opodatkowania podatkiem rolnym, a obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach (posiadaczach). 

Jeżeli grunty, które stanowią współwłasność, stanowią gospodarstwo rolne, obowiązek podatkowy ciąży na tej osobie będącej współwłaścicielem (posiadaczem), która to gospodarstwo prowadzi w całości. Zasady odpowiedzialności solidarnej za zobowiązanie podatkowe nie stosuje się, jeżeli jeden lub kilku współwłaścicieli (posiadaczy) jest zwolnionych od podatku rolnego albo nie podlega temu podatkowi. W takiej sytuacji obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na współwłaścicielach (posiadaczach), którzy podlegają podatkowi rolnemu oraz nie są zwolnieni od tego podatku, w zakresie odpowiadającym ich łącznemu udziałowi w prawie własności lub posiadaniu. 

Podstawę opodatkowania podatkiem rolnym stanowi: 

1. dla gruntów gospodarstw rolnych – liczba hektarów przeliczeniowych ustalana na podstawie powierzchni, rodzajów i klas użytków rolnych wynikających z ewidencji gruntów i budynków oraz zaliczenia do okręgu podatkowego
2. dla pozostałych gruntów – liczba hektarów wynikająca z ewidencji gruntów i budynków.

Podatek rolny za rok 2020 wynosi: dla gruntów gospodarstw rolnych - 146,15 zł od 1 ha przeliczeniowego, a dla pozostałych gruntów - 292,30 zł od 1 ha fizycznego 

Powyższe stawki mogą być jednak w poszczególnych gminach niższe. Rady gmin są bowiem uprawnione do obniżenia średnich cen skupu podawanych przez GUS, przyjmowanych jako podstawa obliczania podatku rolnego na obszarze gminy.

Osoby i podmioty zobowiązane do uiszczania podatku rolnego zobowiązane są do składania dwóch rodzajów formularzy: informacji o gruntach oraz deklaracji na podatek rolny. Formularze są dostępne w siedzibach gmin oraz na stronach internetowych urzędów gminnych. Niektóre gminy przyjmują formularze także w formie elektronicznej, a także w formie jednolitego formularza łącznie dla podatku rolnego, leśnego i od nieruchomości.

Na podstawie złożonych formularzy gmina ustala decyzją wysokość należnego podatku. Jeśli dana osoba lub podmiot płacą także podatek od nieruchomości oraz podatek leśny, wówczas nakaz płatniczy z gminy będzie zawierał łączną kwotę podatków należnych gminie. 

Podatek rolny płaci się kwartalnie, w 4 ratach: w terminach do dnia 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada. Jednak, gdy kwota podatku nie przekracza 100 zł, wówczas płatny jest jednorazowo w terminie pierwszej raty (do 15 marca).

Obowiązek podatkowy:

• powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku
• wygasa ostatniego dnia miesiąca, w którym przestały istnieć okoliczności uzasadniające ten obowiązek. 

Jeżeli obowiązek podatkowy powstał lub wygasł w ciągu roku, podatek rolny za ten rok ustala się proporcjonalnie do liczby miesięcy, w których istniał ten obowiązek. Jeżeli w ciągu roku podatkowego grunty gospodarstwa rolnego zostały zajęte na prowadzenie innej działalności gospodarczej niż działalność rolnicza lub po zaprzestaniu prowadzenia tej działalności przywrócono na tych gruntach działalność rolniczą albo z innych powodów ich powierzchnia uległa zmniejszeniu lub zwiększeniu, kwota należnego podatku rolnego ulega obniżeniu lub podwyższeniu, poczynając od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła ta zmiana. 

Organem podatkowym właściwym w sprawach podatku rolnego jest wójt (burmistrz, prezydent miasta). 

Płacący podatek rolny mogą liczyć na trzy rodzaje ulg.

Ulga inwestycyjna. Przysługuje z tytułu wydatków poniesionych na:
1) budowę lub modernizację budynków inwentarskich służących do chowu, hodowli i utrzymywania zwierząt gospodarskich oraz obiektów służących ochronie środowiska,
2) zakup i zainstalowanie:
a) deszczowni,
b) urządzeń melioracyjnych i urządzeń zaopatrzenia gospodarstwa w wodę,
c) urządzeń do wykorzystywania na cele produkcyjne naturalnych źródeł energii (wiatru, biogazu, słońca, spadku wód)
– jeżeli wydatki te nie zostały sfinansowane w całości lub w części z udziałem środków publicznych (np. dotacji).

Ulga inwestycyjna przyznawana jest po zakończeniu inwestycji i polega na odliczeniu 25% udokumentowanych rachunkami nakładów od należnego podatku (dotyczy użytków rolnych położonych na terenie danej gminy, w której została dokonana inwestycja). Ulga tego typu z tytułu tej samej inwestycji nie może być stosowana dłużej niż przez 15 lat.

Ulga dla terenów podgórskich i górskich. Podatek rolny od gruntów położonych na terenach podgórskich i górskich obniża się o 30% dla gruntów klas I, II, IIIa, III i IIIb, a o 60% dla gruntów klas IVa, IV i IVb. Przy czym według ustawy za miejscowości położone na terenach podgórskich i górskich uważa się miejscowości, w których co najmniej 50% użytków rolnych jest położonych powyżej 350 m nad poziomem morza. Wykaz tych miejscowości w danym województwie ustala sejmik województwa.

Ulga z powodu stanu klęski żywiołowej. W przypadku wprowadzenia stanu klęski żywiołowej miejscowy wójt może przyznać podatnikowi ulgę w podatku rolnym przez zaniechanie jego ustalenia albo poboru w całości lub w części, w wysokości zależnej od rozmiarów strat spowodowanych klęską w gospodarstwie rolnym (uwzględnia się przy tym wysokość otrzymanego odszkodowania z tytułu ubezpieczenia ustawowego). Ulgę z powodu stanu klęski żywiołowej przyznaje się za ten rok podatkowy, w którym stan klęski został wprowadzony. Jeżeli stan został wprowadzony po zapłaceniu podatku za dany rok, ulgę stosuje się w następnym roku podatkowym.

Od podatku rolnego zwolnione są:

1. użytki rolne klasy V, VI i VIz oraz grunty zadrzewione i zakrzewione ustanowione na użytkach rolnych
2. grunty położone w pasie drogi granicznej
3. grunty orne, łąki i pastwiska objęte melioracją – w roku, w którym uprawy zostały zniszczone wskutek robót drenarskich
4. grunty przeznaczone na utworzenie nowego gospodarstwa rolnego lub powiększenie już istniejącego do powierzchni nieprzekraczającej 100 ha: 
   a) będące przedmiotem prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego, nabyte w drodze umowy sprzedaży, 
   b) będące przedmiotem umowy o oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste, 
   c) wchodzące w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, objęte w trwałe zagospodarowanie,
5. grunty gospodarstw rolnych powstałe z zagospodarowania nieużytków – na okres 5 lat, licząc od roku następnego po zakończeniu zagospodarowania
6. grunty gospodarstw rolnych otrzymane w drodze wymiany lub scalenia – na 1 rok następujący po roku, w którym dokonano wymiany lub scalenia gruntów
7. grunty gospodarstw rolnych, na których zaprzestano produkcji rolnej, z tym że zwolnienie może dotyczyć nie więcej niż 20% powierzchni użytków rolnych gospodarstwa rolnego, lecz nie więcej niż 10 ha – na okres nie dłuższy niż 3 lata, w stosunku do tych samych gruntów
8. użytki ekologiczne
9. grunty zajęte przez zbiorniki wody służące do zaopatrzenia ludności w wodę
10. grunty pod wałami przeciwpowodziowymi i grunty położone w międzywałach
11. grunty wpisane do rejestru zabytków, pod warunkiem ich zagospodarowania i utrzymania zgodnie z przepisami o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
12. grunty stanowiące działki przyzagrodowe członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, którzy: 
    a) osiągnęli wiek emerytalny,
    b) są inwalidami zaliczonymi do I albo II grupy, 
    c) są niepełnosprawnymi o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, 
    d) są osobami całkowicie niezdolnymi do pracy w gospodarstwie rolnym albo niezdolnymi do samodzielnej egzystencji
13. grunty położone na terenie rodzinnego ogrodu działkowego, z wyjątkiem będących w posiadaniu podmiotów innych niż działkowcy lub stowarzyszenia ogrodowe 

Od podatku rolnego zwolnione się również:

1. uczelnie (zwolnienie nie dotyczy gruntów przekazanych w posiadanie podmiotom innym niż uczelnie)
2. federacje podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki (zwolnienie nie dotyczy gruntów przekazanych w posiadanie podmiotom innym niż te federacje)
3. publiczne i niepubliczne jednostki organizacyjne objęte systemem oświaty oraz prowadzące je organy, w zakresie gruntów zajętych na działalność oświatową
4. instytuty naukowe i pomocnicze jednostki naukowe Polskiej Akademii Nauk
5. prowadzący zakłady pracy chronionej (ZPCHR) lub zakłady aktywności zawodowej (ZAZ) po spełnieniu dodatkowych warunków opisanych w ustawie o podatku rolnym;
6. instytuty badawcze;
7. przedsiębiorstwa o statusie centrum badawczo-rozwojowego, w odniesieniu do użytków rolnych zajętych na cele prowadzonych badań i prac rozwojowych (co stanowi pomoc de minimis).

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym

Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 18 października 2019 r. w sprawie średniej ceny skupu żyta za okres 11 kwartałów będącej podstawą do ustalenia podatku rolnego na rok podatkowy 2020

Hubert Rabiega