Kiszone ziarno kukurydzy

W warunkach klimatycznych naszego kraju, ziarno kukurydzy w momencie zbioru zawiera od 30 do 38% wody i  jest zbyt wilgotne, aby nadawało się do przechowywania. Wysypane na pryzmę, już po upływie doby może nie nadawać się na paszę; następuje bardzo szybki rozwój bakterii i pleśni. Istnieje więc bezwzględna konieczność jego natychmiastowego  zakonserwowania  - wysuszenia (do minimum 14% wilgotności) lub zakiszenia.

Szczególnie dziś, kiedy z powodu suszy, której skutki dotknęły znaczny areał kraju i występuje niedobór pasz objętościowych dla bydła, warto część pozyskanego ziarna kukurydzy  zakisić. Najtańszym sposobem konserwacji ziarna kukurydzy jest jego zakiszanie w rękawach foliowych. Technologia ta zapewnia uzyskanie dobrej kiszonki przy 4-5% stratach wartości pokarmowej, oraz sprawia, że wyprodukowana kiszonka może być przechowywana przez znaczny okres czasu.

Zebrane ziarno powinno być poddane procesowi konserwacji w ciągu 12 godzin od zbioru w przypadku ciepłej, słonecznej pogody, a najpóźniej w ciągu 24 godzin, gdy jest chłodniej. Zakiszane ziarno kukurydzy należy rozdrobnić. Takie jest lepiej wykorzystywane przez zwierzęta. W przypadku żywienia kiszonym ziarnem bydła, lepiej jest je gnieść przed zakiszaniem. Najlepiej, gdy ziarno z kombajnu jest  bezpośrednio podawane do gniotownika lub śrutownika, a następnie na prasę silosową. Nie należy kisić ziarna całego, gdyż w takim przypadku procesy fermentacyjne przebiegają słabo, a powietrze pomiędzy ziarniakami sprzyja rozwojowi pleśni. Ogólnie przyjmuje się zasadę, że wraz ze wzrostem wilgotności ziarna, rozmiar zakiszanych cząstek powinien być większy. Rękaw foliowy, którego średnica wynosi średnio od 1,95 do 3,6 m, a długość 30, 45, 60, 75 lub 150 m, powinien być ułożony na czystym, płaskim podłożu. W trakcie wypełniania możliwe jest dozowanie dodatków kiszonkarskich przez prasy silosowe.

Rozdrobnione ziarno kukurydzy musi być zakiszane w warunkach beztlenowych. Najczęściej stosowane, to metody składowania w rękawach foliowych lub betonowych silosach przejazdowych. Najwydajniejszym sposobem zakiszania jest stosowanie rękawów foliowych, napełnianych prasami, dzięki czemu uzyskuje się optymalny stopień zagęszczenia ziarna. Do napełniania rękawów służą specjalne urządzenia, które mogą przerobić od 5 do 40 ton ziarna na godzinę. Są one zazwyczaj wyposażone w aplikatory konserwantów biologicznych lub chemicznych, które w tym przypadku są konieczne. Ich zadaniem jest natychmiastowe obniżenie pH zakiszanego materiału, ponieważ naturalnie powstały kwas mlekowy nie zabezpieczy go skutecznie przed działaniem pleśni. Optymalne pH powinno być na poziomie 4,0-4,3. Użycie dodatków usprawnia przebieg procesów fermentacyjnych, co przede wszystkim jest związane z zapewnieniem optymalnego środowiska dla bakterii kwasu mlekowego oraz warunków niekorzystnych dla rozwoju szkodliwej mikroflory. Kiszonki sporządzone z ziarna kukurydzy bez konserwantów, po odkryciu silosu lub rękawa, są szczególnie podatne na rozkład tlenowy. Podczas wtórnej fermentacji zawsze wydziela się duża ilość ciepła, co sprzyja rozwojowi niepożądanych mikroorganizmów. Grzyby pleśniowe rozwijające się w zakiszonym ziarnie, po odkryciu silosu rozkładają głównie kwas mlekowy i węglowodany łatwo rozpuszczalne w wodzie, wytwarzając szereg szkodliwych metabolitów – mikotoksyn.

Zakiszanie wilgotnego ziarna kukurydzy wraz z dodatkiem inokulantów bakteryjnych, bakteryjno-chemicznych lub konserwantów chemicznych, pozwala na wyprodukowanie kiszonki o bardzo dobrej jakości i jednocześnie bezpiecznej dla zwierząt. Pozwala ponadto na znaczne zwiększenie odporności kiszonek na rozkład tlenowy.

Po 4-6 tygodniach kiszonka z ziarna kukurydzy doskonale nadaje się do skarmiania. Posiada przyjemny zapach, przez co chętnie jest wyjadana przez zwierzęta. Ziarno kiszone nie nadaje się do produkcji suchych mieszanek paszowych, lecz do skarmiania w gospodarstwie po uzupełnieniu go koncentratem białkowym wraz z premiksami mineralno-witaminowymi. W żywieniu bydła, zarówno krów mlecznych jak i bydła opasowego, kiszone ziarno kukurydzy można skarmiać w ilościach do 8 kg. Jest ono zalecane do skarmiania krów przed wycieleniem oraz podczas pierwszych czterech miesięcy laktacji. 

Kiszonkę z ziarna kukurydzy, zabezpieczoną przed dostępem powietrza i promieni słonecznych można z powodzeniem przechowywać przez wiele miesięcy. 

prof. dr hab. Tadeusz Barowicz

Instytut Zootechniki-PIB w Krakowie